NYUMU ko hi si ngɛ blema be ɔ mi nɛ a tsɛɛ lɛ ke Enok. Eko ɔ, e maa pee mo nyakpɛ kaa Enok ye jeha 365 sɔuu loko e gbo. Mwɔnɛ ɔ, nihi a se kɛ we ngɛ je mi jã. Se ke waa kɛ e jeha to bɔ nɛ nihi a se kɛɛ ngɛ je mi ha jamɛ a be ɔ he ɔ, lɛɛ e wɛ kulaa. Maa pee jeha akpe enuɔ nɛ be ɔ, nihi a se kɛɛ ngɛ je mi wawɛɛ nitsɛ pe mwɔnɛ ɔ. Kekleekle nyumu nɛ ji Adam ye jeha lafa ekpa kɛ se loko a fɔ Enok. Ngɛ Enok fɔmi se ɔ, Adam kpale hi si jeha lafa etɛ sɔuu! Adam nina amɛ ekomɛ po a se kɛ ngɛ je mi pe jã. Lɔ ɔ he ɔ, benɛ Enok ye jeha 365 ɔ, e ngɛ he wami loloolo. E ngɛ jehahi babauu nɛ e kɛ maa hi je mi. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, níhi yɛ nya jã ha lɛ.

Enok wami ya je oslaa mi. Moo po munyu nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ he foni ngɛ o juɛmi mi nɛ o hyɛ. Nihi nɛ Enok fiɛɛ Mawu sɛ gbi ɔ kɛ ha mɛ ɔ ngɛ hlae nɛ a gbe lɛ. Enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ fo tue konɛ e ya laa e he. Ni ɔmɛ a mi mi fu wawɛɛ. A sume e sane kulaa. A bua jɔɛ sɛ gbi nɛ e ngɛ fiɛɛe ɔ he, nɛ Mawu ɔ nɛ tsɔ lɛ hu a hie lɛ. A be nyɛe maa pee Yehowa nɛ ji Enok Mawu ɔ nɔ́ ko. Se Enok nitsɛ lɛɛ, a ma nyɛ maa gbe lɛ! Anɛ e ngɛ e yo kɛ e bi yi ɔmɛ, e bi Metusela kɛ e bibi Lamek he susue lo? Eko ɔ, Enok susu kaa e be e weku ɔ nae hu. (1 Mose 5:21-23, 25) Kikɛ lɛ e nyagbe maa ba lo?

Baiblo ɔ tui Enok he munyu fuu. Ngmamihi etɛ pɛ lɛ tu e he munyu, nɛ jamɛ a ngmami ɔmɛ hu ngɛ kpiti. (1 Mose 5:21-24; Hebri Bi 11:5; Yuda 14, 15) Se bɔ nɛ a tu Enok he munyu ngɛ ngmami nɛ ɔmɛ a mi ɔ maa nɔ mi kaa e ji nɔ ko nɛ e hemi kɛ yemi mi wa saminya. Anɛ o ji wekuyi lo? Anɛ o kɛ si himi ko kpe hyɛ nɛ e ye ha mo kaa o maa pee kã lo? Ke jã a, lɛɛ hemi kɛ yemi nɛ Enok je kpo ɔ maa ye bua mo.

Enok ji Adam nina nɛ to nɔ kpaago. Benɛ a fɔ lɛ ɔ, adesahi ngɛ ní yayami pee wawɛɛ. Se a se kɛɛ ngɛ je mi wawɛɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi hulɔ. Mɛni he je? Ejakaa sisije ɔ, Adam kɛ Hawa ye mluku. Se he blɔ nɛ ɔ ba je a dɛ. Akɛnɛ mɛmɛɛmɛ tɛ ngo buɛ mi he je ɔ, adesahi nɛ a hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ kɛ mluku yemi he kɛ we. Se a jemi bami puɛ nɛ huɛ bɔmi kpakpa be a kɛ Mawu a kpɛti. Yi wu tso ní peepeehi pɔ he wawɛɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi. Ní yaya nɛ ɔmɛ je sisi ngɛ yi nɔ enyɔne ɔ mi, benɛ Kain gbe e nyɛmi Habel ɔ. Kain sisi bi ɔmɛ a kpɛti nɔ kake lɛɛ e bua jɔ yi wu tso ní peemi he wawɛɛ pe Kain nitsɛ po. Ngɛ yi nɔ etɛne ɔ mi ɔ, nihi bɔni yayami peemi ngɛ blɔ ekpa ko nɔ. A bɔni Yehowa biɛ tsɛmi, se pi kaa a suɔ nɛ a ja lɛ. A kɛ Mawu biɛ nɛ ngɛ klɔuklɔu ɔ ngɛ ní tsue ngɛ blɔ yaya nɔ nɛ tsɔɔ we bumi.—1 Mose 4:8, 23-26.

Jami nɛ sɛ nɛ ɔ pɔ he wawɛɛ ngɛ Enok be ɔ mi. Benɛ Enok ngɛ wae ɔ, e he ba hia nɛ e mwɔ yi mi kpɔ ko. Anɛ e maa pee ní yayahi nɛ nihi ngɛ pee ngɛ e be ɔ mi ɔ eko lo? Aloo e ma ja anɔkuale Mawu nɛ ji Yehowa, nɔ nɛ bɔ hiɔwe kɛ zugba a lo? Eko ɔ, Habel he ní nɛ e kase ɔ wo lɛ he wami  wawɛɛ. Habel gbo ejakaa e suɔ nɛ e ja Yehowa ngɛ blɔ nɛ da nɔ kɛ ya si nyagbe. Enok mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa kase Habel nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ. 1 Mose 5:22 tsɔɔ kaa: “Enok kɛ Mawu hi si saminya.” Munyu nɛ ɔ tsɔɔ kaa Enok sɔmɔ Mawu ngɛ anɔkuale mi ngɛ je nɛ nihi kɛ Mawu blɔ tsɔɔmi tsu we ní ngɛ mi ɔ mi. Lɛ ji kekleekle nɔ nɛ Baiblo ɔ tu e he munyu jã.

Jamɛ a kuku ɔ nɔuu tsɔɔ kaa benɛ Enok fɔ Metusela se ɔ, e ya nɔ nɛ e kɛ Mawu nyɛɛ. Enok fɔ Metusela benɛ e ye jeha 65. Baiblo ɔ tsɔɔ we e yo ɔ biɛ. Se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Enok kɛ e yo ɔ fɔ “binyumuhi kɛ biyi kpahi.” Loko tsɛ ko ma nyɛ maa pee Mawu suɔmi nya ní, nɛ e hyɛ e weku ɔ nɔ saminya a, ja e bɔ mɔde nɛ e tsɔse e weku ɔ ngɛ Mawu blɔ tsɔɔmihi a nya. Enok le kaa Yehowa suɔ nɛ e ye e yo ɔ anɔkuale. (1 Mose 2:24) E bɔ mɔde nɛ e tsɔɔ e bimɛ Yehowa he ní. Mɛni je mi kɛ ba?

Baiblo ɔ tui Enok weku ɔ he munyu fuu. Baiblo ɔ de we hu ke Enok bi Metusela ngɛ hemi kɛ yemi loo e be hemi kɛ yemi. Se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa lɛ ji nɔ nɛ se kɛ ngɛ je mi pe kulaa. E gbo ngɛ jeha nɛ nyu afua a ba a mi. Metusela fɔ bi nyumu nɛ e wo lɛ biɛ ke Lamek. Benɛ Lamek ye maa pee jeha lafa a, e nɛnɛ Enok ngɛ je mi loloolo. Benɛ e ba wa a, e ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa. Yehowa kɛ e mumi ɔ ye bua Lamek nɛ e gba kɛ kɔ e bi Noa he. Gbami nɛ ɔ ba mi ngɛ nyu afua a se. Ngmami ɔ tu Noa hu he munyu kaa e kɛ Mawu nyɛɛ kaa bɔ nɛ e nɛnɛkasowa Enok pee ɔ. Enok gbo loko a fɔ Noa. Se Enok pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ fɔ si. Eko ɔ, Noa kase Enok nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a he ní kɛ je e tsɛ Lamek ngɔ loo kɛ je e nɛnɛ Metusela ngɔ. Aloo eko ɔ, Noa kase Enok he ní kɛ je Enok tsɛ Yared ngɔ. Yared gbo benɛ Noa ye jeha 366.—1 Mose 5:25-29; 6:9; 9:1.

Enok si himi je ekpa ngɛ Adam nɔ́ ɔ he kulaa. Adam ye mluku, se e tɔ̃ Yehowa nɔ. E pee we nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa, nɛ lɔ ɔ ngɔ tue gbomi kɛ nɔ́ nami kɛ ba. Enok yi mluku, se e kɛ Mawu nyɛɛ. E pee hemi kɛ yemi he nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa. Benɛ Adam gbo ɔ, Enok ye jeha 308. Anɛ e weku ɔ nyɛ ya ha nyumu nɛ foɔ lɛ pɛ e nɔ́ mi nɛ ɔ lo? Wa be nyɛe maa tsɔɔ. Se Enok lɛɛ e ya nɔ nɛ e kɛ “Mawu hi si e wami be tsuo.”—1 Mose 5:24.

Ke o ji wekuyi ɔ, lɛɛ kadi nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa kase ngɛ Enok hemi kɛ yemi ɔ mi. E sa nɛ o ha o weku ɔ a he lo nya hiami níhi, se huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi a kɛ Mawu a kpɛti ɔ ji nɔ́ nɛ he hia pe kulaa. (1 Timoteo 5:8) Pi munyu tumi pɛ, e sa nɛ o pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa. Ke o kɛ Mawu nyɛɛ kaa bɔ nɛ Enok pee ɔ, nɛ o kɛ e blɔ tsɔɔmihi tsu ní ngɛ o si himi mi ɔ, e maa ye bua o weku ɔ saminya.

Akɛnɛ Enok pɛ nɛ e ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ jamɛ a be ɔ mi he je ɔ, eko ɔ, e susu kaa nɔ ko be nɛ maa wo lɛ he wami. Se, anɛ Enok Mawu nɛ ji Yehowa a hɛ je e nɔ lo? Dɛbi. Be ko ɔ, Yehowa kɛ e tsɔlɔ nɛ yeɔ lɛ anɔkuale nɛ ɔ tu munyu. Mawu ha lɛ sɛ gbi ko ke e fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a ngɛ e be ɔ mi ɔ. Enok ba pee kekleekle gbalɔ nɛ Mawu ngɔ  sɛ gbi kɛ ha ngɛ Baiblo ɔ mi. Mumi klɔuklɔu ɔ ye bua Yesu nyɛminyumu Yuda nɛ e ngma Enok gbami ɔ kɛ fɔ si jeha lafa komɛ a se. *

Mɛni Enok de ngɛ gbami ɔ mi? E de ke: “Hyɛ! Yehowa kɛ e ni klɔuklɔu ɔmɛ akpe nyɔngmahi abɔ ba nɛ a ba kojo nihi tsuo, nɛ a bu nihi tsuo nɛ a yi Mawu gbeye ɔ fɔ ngɛ ní yayahi tsuo nɛ a pee ɔ he, nɛ e bu yayami peeli nɛ a yi Mawu gbeye ɔ fɔ ngɛ musu bɔmi munyuhi nɛ a tu kɛ si lɛ ɔ hu he.” (Yuda 14, 15 NW) Kadi kaa Enok tu munyu kaa nɔ́ nɛ Mawu ha nɛ gbami ɔ ba mi momo. Kikɛ nɛ ɔ nɔuu ji bɔ nɛ a ngma gbamihi fuu nɛ a gba ngɛ enɛ ɔ se. Oti ɔ ji: Akɛnɛ gbami ɔ maa ba mi kokooko he je ɔ, gbalɔ ɔ tu munyu kaa nɔ́ nɛ e ba mi momo!—Yesaya 46:10.

Kɛ Enok maa pee kɛɛ kɛ jaje kojomi munyu nɛ ɔ? Mo kadi kaa, a kɛ munyuhi komɛ kaa, “nihi tsuo nɛ a yi Mawu gbeye,” “yayami peeli” kɛ “musu bɔmi munyuhi” kale ni ɔmɛ a su, kɛ bɔ nɛ a peeɔ a ní ha. Gbami ɔ ha nɛ ni ɔmɛ le kaa a jemi bami ha nɛ je ɔ puɛ kulaa kɛ je be nɛ a fiee Adam kɛ Hawa ke je Eden abɔɔ ɔ mi ɔ se. Ke Yehowa kɛ e “ni klɔuklɔu ɔmɛ akpe nyɔngmahi abɔ” nɛ a mia kɛ ha ta ba a, a ma kpata je ɔ hɛ mi pɛsɛpɛsɛ. Enok kɛ kã fiɛɛ kɔkɔ bɔmi nɛ Mawu kɛ ha lɛ ɔ nɛ nɔ ko piɛɛ we e he! Eko ɔ, niheyo wayo Lamek na kã nɛ e nɛnɛ kɛ fiɛɛ sɛ gbi ɔ. Ke jã a, lɛɛ enɛ ɔ ma ná Lamek nɔ he wami nitsɛ.

Enok hemi kɛ yemi ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa na je ɔ kaa bɔ nɛ Mawu naa lɛ ɔ. Kojomi sɛ gbi nɛ Enok kɛ kã fiɛɛ ɔ kɔ je nɛ wa ngɛ mi mwɔnɛ ɔ hu he. Kaa bɔ nɛ Enok bɔ ni ɔmɛ kɔkɔ ɔ, Yehowa kɛ Nyu Kpekpemi kpata jamɛ a je yaya a hɛ mi ngɛ Noa be ɔ mi. Se hɛ mi kpatami ngua ko hu ngɛ nɛ maa ba. (Mateo 24:38, 39; 2 Petro 2:4-6) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Mawu pee klaalo nɛ e kɛ e ni klɔuklɔu ɔmɛ akpe nyɔngmahi abɔ ɔ ma ba kojo je yaya nɛ ɔ ngɛ dami nya. E sa nɛ wɔ tsuo wa susu kɔkɔ bɔmi nɛ Enok kɛ ha a he, nɛ waa kɛ ni kpahi hu nɛ sɛɛ he ní. Eko ɔ, wa weku li kɛ wa huɛmɛ ma kua wɔ. Aloo wa maa nu he kaa nɔ ko be nɛ maa ye bua wɔ. Se kaa bɔ nɛ Yehowa ye bua Enok ɔ, e maa ye bua e sɔmɔli nɛ yeɔ lɛ anɔkuale mwɔnɛ ɔ hu jã nɔuu!

Kɛ Enok wami ba nyagbe ha kɛɛ? Baiblo ɔ tui e gbenɔ he munyu tsɔ kaa bɔ nɛ e tu e wami si himi he munyu ɔ. Nɔ́ nɛ Mose kekleekle womi ɔ de kɛkɛ ji: “Enok kɛ Mawu hi si saminya e wami be ɔ tsuo. Lɔ ɔ se ɔ, a nɛ lɛ hu; ejakaa Mawu ba ngɔ lɛ kɛ ho.” (1 Mose 5:24) Mɛni blɔ nɔ nɛ Mawu ngɔ Enok kɛ ho? Pee se ɔ, bɔfo Paulo de ke: ‘Hemi kɛ yemi he ɔ, a ngɔ Enok kɛ ho, konɛ e ko na gbenɔ. A nɛ́ lɛ, ejakaa Mawu ngɔ lɛ kɛ je. Ngmami ɔ ye odase kaa loko a maa ngɔ lɛ kɛ ho ɔ, e pee nɔ́ nɛ sa Mawu hɛ mi.’ (Hebri Bi 11:5) Mɛni Paulo ngɛ tsɔɔe benɛ e de ke ‘a ngɔ lɛ kɛ ho konɛ e ko na gbenɔ’ ɔ? Baiblo sisi tsɔɔmi komɛ de ke Mawu ngɔ Enok kɛ ho hiɔwe ya. Se munyu nɛ ɔ pi anɔkuale. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yesu Kristo ji kekleekle nɔ nɛ a tle lɛ si kɛ ho hiɔwe ya.—Yohane 3:13.

Lɛɛ ngɛ mɛni sisi numi nya nɛ a ‘ngɔ Enok kɛ ho’ konɛ e ko ‘na gbenɔ’? Eko ɔ, Yehowa ngɔ Enok wami ngɛ e dɛ ngɛ blɔ ko nɔ nɛ e ko nu dengme nɛ adesahi gbleeɔ mi loko a gboɔ ɔ he. Se loko e ma gbo ɔ, ngmami ɔ ye e he odase kaa “e pee nɔ́ nɛ sa Mawu hɛ mi.” Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Benɛ  e miɔ nɛ e ma gbo ɔ, eko ɔ, Mawu ha nɛ e na paradeiso zugba a he nina. Yehowa ha nɛ Enok na kaa e bua jɔ e he kɛ gu nina nɛ ɔ nɛ e je kpo kɛ tsɔɔ lɛ ɔ nɔ. Lɔ ɔ se ɔ, Enok gbo. Benɛ bɔfo Paulo ngɛ Enok kɛ nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ komɛ a he munyu tue ɔ, e de ke: “Hemi kɛ yemi mi nɛ ni nɛ ɔmɛ kulaa gbo ngɛ.” (Hebri Bi 11:13 NW) Benɛ Enok gbo se ɔ, eko ɔ, e he nyɛli ɔmɛ hla lɛ hluu se “a nɛ́ lɛ,” ejakaa Yehowa ha we nɛ a na e nɔmlɔ tso ɔ konɛ a ko kpata hɛ mi loo a ngɔ kɛ tsu ní ngɛ lakpa jami mi. *

Ngɛ ngmamihi nɛ wa susu a he nɛ ɔmɛ a nya a, nyɛ ha waa po bɔ nɛ eko ɔ, Enok wami plɛ kɛ ba nyagbe ha a he foni ngɛ wa juɛmi mi nɛ waa hyɛ. Mo susu si fɔfɔɛ nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ he. Mo kai kaa e ma nyɛ maa ba lɛ jã. Enok tu fo hluu nɛ pɔ tɔ lɛ. E he nyɛli ɔmɛ kɛ abofu ngɛ e se fiee ngɛ kojomi sɛ gbi nɛ e fiɛɛ kɛ ha mɛ ɔ he. E ya laa e he ngɛ he ko konɛ e jɔɔ e he bɔɔ. Se e le kaa e be nyɛe maa laa e he be kɛkɛɛ. E yɔse kaa amlɔ nɛ ɔ lɛɛ e kɛ gbenɔ he kɛ we. Benɛ Enok ngɛ e he mi jɔɔe ɔ, e sɔle kɛ ha e Mawu ɔ. Kɛkɛ nɛ e tue mi jɔ lɛ nɛ e tsui hu nɔ e mi. Lɔ ɔ se ɔ, nina nɛ e na a ha nɛ e pee lɛ kaa nɔ́ nɛ e ngɛ paradeiso zugba a nɔ. Nɛ lɔ ɔ ha nɛ e je e juɛmi kɛ je haomi nɛ e ngɛ mi ɔ nɔ.

Ngɔɔ lɛ kaa ngɛ nina a mi ɔ, Enok na je ehe ko nɛ e je ekpa kulaa ngɛ je nɛ e ngɛ mi ɔ he. Je ɔ nɛ e na a mi ngɛ fɛu kaa Eden abɔɔ ɔ mi. Se enɛ ɔ lɛɛ kerubhi be lejɛ ɔ nɛ a ngɛ he bue konɛ adesa ko kó sɛ mi. E na nyumuhi kɛ yihi fuu nɛ a ngɛ nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa. Tue mi jɔmi kɛ suɔmi ngɛ a kpɛti. E nɛ kaa nɔ ko ngɛ e nyɛmi nyɛe ngɛ Mawu sɛ gbi ɔ he kaa bɔ nɛ e ba ngɛ e blɔ fa mi ɔ. Enɛ ɔ ha nɛ Enok na kaa Yehowa fĩ e se, e suɔ lɛ, nɛ e bua jɔ e he hulɔ. E ná nɔ mi mami kaa e maa hi je ko kaa kikɛ mi hwɔɔ se. Enɛ ɔ ha nɛ e tsui nɔ e mi, kɛkɛ nɛ e ma e hɛngmɛ nɛ e hwɔ mahe vii nɛ nlami be mi.

Enok ngɛ gbeje kɛ ba si mwɔnɛ ɔ. Yehowa Mawu hɛ be e nɔ jee gblegbleegble ejakaa e ngɛ e kaimi mi! Kaa bɔ nɛ Yesu wo si ɔ, be maa su nɛ gbogboehi tsuo nɛ ngɛ Mawu kaimi mi ɔ maa nu Kristo gbi nɛ a maa je kpo kɛ je a yɔkɔ ɔmɛ a mi. A ma ba na je ehe nɛ mi ngɛ fɛu nɛ tue mi jɔmi ngɛ mi.—Yohane 5:28, 29.

Anɛ o suɔ nɛ o hi je ehe ɔ mi lo? Hyɛ bɔ nɛ e maa pee bua jɔmi ha ke o kɛ Enok kpe ngɛ je ehe ɔ mi. Mo susu ní kpakpahi nɛ o ma nyɛ maa kase kɛ je Enok ngɔ ɔ he! E ma de wɔ bɔ nɛ níhi ya nɔ ha tutuutu loko e gbo. Se amlɔ nɛ ɔ, nɔ́ ko ngɛ nɛ he hia wawɛɛ nɛ e sa kaa waa kase kɛ je Enok sane ɔ mi. Benɛ Paulo tu Enok he munyu se ɔ, e de ke: “Ke nɔ ko be hemi kɛ yemi ɔ, e be nyɛe maa sa Mawu hɛ mi.” (Hebri Bi 11:6) Enɛ ɔ ji hemi kɛ yemi he nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ Enok pee nɛ wa ma nyɛ maa kase!