Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Mɩnla Ti Mɔɔ Kezimɔ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa Bɛyɛ Niibenyia Yi Nunuma Alɩyɛ Nɩ, Ɩdɩ Sʋnʋnkʋ̃ Wɔ Asɔlɩ Nɣalɩyɛ Nɩ Nwʋ a?

Mɩnla Ti Mɔɔ Kezimɔ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa Bɛyɛ Niibenyia Yi Nunuma Alɩyɛ Nɩ, Ɩdɩ Sʋnʋnkʋ̃ Wɔ Asɔlɩ Nɣalɩyɛ Nɩ Nwʋ a?

 Mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã falɩ kezimɔ yɛkɛyɛ Niibenyia Nunuma Alɩyɛ mɔɔ besia bɔfʋlɔ yɩ “Niibenyia alɩyɛ,” nɩɩ Gyisɛsɩ yi owulo nwʋ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ nwʋ nɩ, yedidili zʋlɔ pɛpɛɛpɛ. (1 Kɔlɛntɩmaa 11:20; King James Version) Naasʋ̃ dedi nɩɩ nyɛlɩyɛ mɔɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ azʋlɔtʋ be da yɩ ali wɔ awuwa eyi nwʋ nɩ dɩ sʋnʋnkʋ̃ wɔ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã nɩ nwʋ.

Sianti mɔɔ yedi ɔzɔ awuwa nɩ

 Yedi Niibenyia Nunuma Alɩyɛ nɩ yɛfa yɛkakɛ Gyisɛsɩ na yɛahile anyɩnlɩzɔlɛ wɔ afɔlɩ mɔɔ ɩwɔlɩ ɩmanlɩ yɛ nɩ nwʋ. (Matiyu 20:28; 1 Kɔlɛntɩmaa 11:24) Eyi ɩ́dɩ awuwa mɔɔ ɩma yenyia ɔnlʋmɩnlɛ titili be anzɛnyɩɩ yɛfa yɛpɩbɛ tanɩfakyɛ wɔ Nyamɩnlɩ anyunu kɛmɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ azʋlɔtʋ be kilehile nɩ. a Bayɩbʋlʋ yɩ kilehile kɛɛ, kɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu nyɛlɩyɛ be anzɛnyɩɩ awuwalilɛ be yɛ ɩma yenyia tanɩfakyɛ a, na mfomi Gyisɛsɩ nu dedi mɔɔ abiye kenyia nɩ a.​—Wulomimaa 3:25; 1 Dwɔɔnʋ 2:1, 2.

Mbɔmɩ ana yɛ ɩsɛ kɛɛ yedi awuwa nɩ a?

 Gyisɛsɩ hyɛlɩ yɩ adʋwavʋlɔ nɩ mmɔ kɛɛ beli Niibenyia Nunuma Alɩyɛ nɩ, naasʋ̃ iákile mbɔmɩ dʋdʋ mɔɔ ɩsɛ kɛɛ bedi. (Luuku 22:19) Abiyemmɔ sunzu kɛɛ ɩsɛ kɛɛ bɛyɛ yɩ eziyianɩ bela, yɛɛ abiyemmɔ sʋ̃ sunzu kɛɛ ɩsɛ kɛɛ bɛyɛ yɩ dapɛnɩ bela, eɣile bela, mbɔmɩ sʋ̃maa wɔ eɣile yi nu anzɛnyɩɩ mbɔmɩ sʋ̃maa mɔɔ abiye kɛdɩ nɣanlɩ kɛɛ ɩkɛyɛ nɩ. Naasʋ̃, ɩsɛ kɛɛ yesunzu ndwokɔ eyimmɔ nwʋ.

 Eɣile mɔɔ Dwuumaa belili Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa nɩ, yɛ Gyisɛsɩ valɩ Niibenyia Nunuma Alɩyɛ nɩ ziyeli kɛ a. Na ɔzɔ eɣile yi sʋ̃ la yɛ iwuli a. (Matiyu 26:1, 2) Eyi ɩ́dɩ debe mɔɔ izili kɛkɛ. Bayɩbʋlʋ yɩ fa Gyisɛsɩ yɩ afɔlɩ yɩ tindiã Ahʋanɩnwʋmɔ owuanɩ yɩ nwʋ. (1 Kɔlɛntɩmaa 5:7, 8) Nɩ bedi Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa yɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ wɔ ɔlʋbɔ yɩ nu. (Ɛkɩsadɔsʋ 12:1-6; Lɛvitikɔsʋ 23:5) Na ɔzɔ la yɛ nɩ ɔwɔkɩ Kilisinyiamaa bedi Gyisɛsɩ yɩ owulo nwʋ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ wɔ ɔlʋbɔ yi nu a. b Nnɛ sʋ̃, ɔzɔ la yɛ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa bɛyɛ a.

Eɣile nɩɩ mmɩlɩ

 Kezimɔ Gyisɛsɩ luwalɩ zʋlɔ valɩ awuwa yɩ ziyeli kɛnɩ nɩ ma yɛnwʋ mmɩlɩ nɩɩ eɣile sʋ̃ mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yedi Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ. Kɛmɔ Bayɩbʋlʋ kã nɩ, Nisan 14, 33 Y.M. nu, mmɩlɩ mɔ sɛnzɛnɩ ɩhɔ ɩdɔ nɩ yɛ ɩvalɩ awuwa yɩ iziyeli kɛ a. (Matiyu 26:18-20, 26) Wɔ ɔlʋbɔ bela nu nɩ, yedi Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ mbɔmɩ ɔkʋ̃ yɛfa yesumazuma ɔwɔkɩ Kilisinyiamaa nɩ. c

 Ɩwɔ numɔ kɛɛ nɩ Nisan 14, 33 Y.M. nu dɩ Yalɛ dɩyɛ, naasʋ̃ wɔ ɔlʋbɔ bela nu nɩ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ kɔhʋla kezi wɔ eɣile fʋlɔ bela wɔ dapɛnɩ yɩ nu. Kezimɔ bɛfa Dwuumaa bɛ kalɛnda bedi egyima wɔ nnɛ nɩ, kɛ mɛyɩ zʋ yɛ yekila yɛnwʋ eɣile mɔɔ Nisan 14 kezi wɔ bela nu a. Mfomi kezimɔ nɩ bobubu mmɩlɩ wɔ Gyisɛsɩ yɩ mmɩlɩ zʋ nɩ, ɔzɔ pɛpɛɛpɛ la yɛ yɛyɛ a. d

Pʋanʋ nɩɩ nwanyɩ

 Mmɩlɩ mɔ ili bɔmʋnlɩ mɔɔ Gyisɛsɩ ɩlɛ ɔzɔ awuwa yɩ isiye kɛnɩ nɩ, ɩvalɩ pʋanʋ mɔɔ fɩyayɛ íni nu yɛɛ nwanyɩ mɔɔ bɛva belili Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa nɩ yɩ nɣalɩyɛ nɩ yɛ ɩva ɩyɛlɩ a. (Matiyu 26:26-​28) Ɔzɔ la yɛ yɛzayɛ sʋ̃ yɛfa pʋanʋ mɔɔ fɩyayɛ íni nu yɛɛ nwanyɩ kɔkɔlɔ mɔɔ bɛlɛ́falɩ debela bɔlɔ́fʋlalɩ numɔ yedi egyima yɛfa yesumazuma Gyisɛsɩ.

 Nsɔlɩ nsɔlɩ sʋ̃maa fa pʋanʋ mɔɔ fɩyayɛ anzɛnyɩɩ yeast wɔ numɔ di egyima. Naasʋ̃ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ, bɛfa fɩyayɛ bekyina kɛnɩ bɛma tanɩ. (Luuku 12:1; 1 Kɔlɛntɩmaa 5:6-8; Galatiyiamaa 5:7-9) Eyi ti, pʋanʋ mɔɔ fɩyayɛ anzɛnyɩɩ debela íni numɔ la yɛ yɛkɔhʋla yɛkɛva yekegyina kɛnɩ yɛkɛma Kɩlayɩsɩ yɩ eniiwudo mɔɔ tanɩ bela íni nwʋmɔ nɩ a. (1 Pita 2:22) Dɩyɛ fʋlɔ sʋ̃ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ tɩndɛ tiyia yɛ lɛ nwanyɩ mɔɔ iányia mɔɔ bɛfa besiye nwanyɩ mɔɔ inyia yɩ agyia nu nɩ. Nsɔlɩ nsɔlɩ be yɛ zɔ iluwakɛɛ bosunzu kɛɛ Bayɩbʋlʋ yɩ tɩndɛ tiyia nzã, naasʋ̃ ɩ́dɩ nɔhʋanlɛ.​—1 Timoti 5:23.

Pʋanʋ nɩɩ nwanyɩ nɩ, ɩ́dɩ nnwʋnlamɩ nɩɩ mmegyia ankasa

 Pʋanʋ mɔɔ fɩyayɛ íni nu yɛɛ nwanyɩ mɔɔ bɛfa bedi egyima wɔ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ tʋ nɩ gyĩ kɛnɩ ma Kɩlayɩsɩ yɩ nnwʋnlamɩ nɩɩ yɩ mmegyia. Kɛmɔ mbiyemmɔ tɩ nɣanlɩ kɛɛ igyĩ kɛnɩ ɩma Gyisɛsɩ yɩ nnwʋnlamɩ nɩɩ yɩ mmegyia ankasa nɩ, ɩ́dɩ zɔ kʋlaa. Kila mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã wɔ odwokɔ eyi nwʋ.

  •   Sɛ nɩ Gyisɛsɩ ɩhyɛɛ yɩ adʋwavʋlɔ nɩ mmɔ kɛɛ bɔnlʋ yɩ mmegyia a, ankɩ nɩ ɩmaa adʋwavʋlɔ yɩ kowulu Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla mɔɔ ise áma yedi mmegyia nɩ zʋ. (Gyɛnɛsɩsɩ 9:4; Egyima 15:28, 29) Naasʋ̃ ilési kyɩ̃ kɛɛ Gyisɛsɩ kɛma mbiyemmɔ kowulu Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla mɔɔ ɩfalɩ kezimɔ mmegyia dɩ nwanzanwanza nɩ zʋ.​—Dwɔɔnʋ 8:28, 29.

  •   Sɛ nɩ asʋ̃mavʋlɔ nɩ bɔnʋʋ Gyisɛsɩ yɩ mmegyia ankasa a, ankɩ ɩlɛ́kã kɛɛ “bɛbadwonwɔ” yɩ mmegyia, mɔɔ ikile kɛɛ banzɛmɔ ɩbawɔ yɩ afɔlɩ yɩ a.​—Matiyu 26:28.

  •   Gyisɛsɩ wɔlɩ yɩ afɔlɩ nɩ “ɔkʋ̃ pɛ” la. (Hibulumaa 9:25, 26) Meti sɛ pʋanʋ nɩɩ nwanyɩ nɩ danɩ Gyisɛsɩ yɩ nnwʋnlamɩ nɩɩ yɩ mmegyia wɔ Niibenyia Nunuma Alɩyɛ yɩ tʋ a, mɛyɩ nɩ ikile kɛɛ bɛzabɛ mɔɔ bedii biye nɩ besiaa bɔkɔwɔ afɔlɩ nɩ ebiyekʋ̃.

  •   Gyisɛsɩ hanlɩ kɛɛ: “Bɛyɛ́ eyi bɛva bɛhakɛ mɩ,” ɩákã kɛɛ yɛva “yɛwɔ afɔlɩ yɛhakɛ yɩ.”​—1 Kɔlɛntɩmaa 11:24.

 Iluwa kezimɔ Bayɩbʋlʋ tʋhilelɛmaa be hile Bayɩbʋlʋ nkyɩkyɛmi azʋlɔtʋ be tʋ nɩ ti, ɩma mbiyemmɔ de di kɛɛ pʋanʋ nɩɩ nwanyɩ nɩ danɩ Gyisɛsɩ yɩ nnwʋnlamɩ nɩɩ yɩ mmegyia ankasa. Kɛ ndianwʋ nɩ, bɛkã kɛɛ Gyisɛsɩ hanlɩ nwanyɩ nɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ: “Eyi yɛ ɩdɩ mi mmegyia.” (Matiyu 26:28) Naasʋ̃, sa bɔkʋla bekile Gyisɛsɩ yɩ odwokɔ yɩ tʋ kɛɛ: “Eyi kile mi mmegyia,” “Eyi gyĩ kɛnɩ ma mi mmegyia,” anzɛnyɩɩ “Eyi dɩ mi mmegyia nɩ nwʋ sɛnkyɩlɛdɩ.” e Kɛmɔ nɩ Gyisɛsɩ ta yɛ nɩ, nɩ ikilehile wɔ ɛɣɛlɛwulɛ nu.​—Matiyu 13:34, 35.

Aninyiammɔ yɛ bedi biye a?

 Sɛ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa bedii Niibenyia Nunuma Alɩyɛ yɩ a, ye nu ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ bela yɛ bedi pʋanʋ nɩ na bɔnʋ nwanyɩ nɩ a. Mɩnla ti a?

 Gyisɛsɩ luwalɩ yɩ mmegyia nɩ zʋ valɩ “nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ” ziyeli kɛ. Na ɔzɔ nhyɩhyɛlɩyɛ nɩ ɣa ziyeli mɔɔ Gyehova Nyamɩnlɩ nɩɩ ɔwɔkɩ Yizilayamaa yɛlɩ nɩ yɩ agyia nu. (Hibulumaa 8:10-13) Bɛzabɛ mɔɔ bɛkɩnla ɔzɔ nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ yɩ nwʋ la yɛ bedi pʋanʋ nɩ na bɔnʋ nwanyɩ nɩ be wɔ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ tʋ a. Kɛ Kilisinyiamaa munwala yɛ benyia ɔzɔ nwʋmɔ ɔhʋanɩ eyi a, mfomi bɛzabɛ mɔɔ Nyamɩnlɩ “ɩvʋlɔ bɛ” wɔ ɔhʋanɩ titili eyi zʋ nɩ. (Hibulumaa 9:15; Luuku 22:20) Mmenii eyimmɔ bɛ nɩɩ Kɩlayɩsɩ keli dɩyɛ wɔ sʋlɔ. Na Bayɩbʋlʋ yɩ kã kɛɛ, mmenii 144,000 pɛ la yɛ benyia ɔzɔ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ yɩ a.​—Luuku 22:28-30; Yikile 5:9, 10; 14:1, 3.

 Sɛ ɛyɩ “mmuwuanɩ okuwu ɛgyɩkɩ̃ɩ̃” nɩ siye ahanlɩ a, yɛzayɛ mɔɔ yɛha yɩ munwatĩĩ yɛkɩnla ɔlɔmɩ sʋ̃maa sʋ̃maa nɩ mɔɔ bekenyia nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ wɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ nwʋ. (Luuku 12:32; Yikile 7:9, 10) Ɩwɔ numɔ kɛɛ yɛzayɛ mɔɔ yɛwɔ anyɩnlɩlazʋ kɛɛ yɛkɔwʋwa azɩlɛ yɩ zʋ nɩ yɛáli pʋanʋ nɩ na yɛánlʋ nwanyɩ nɩ be wɔ Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ tʋ dɩyɛ, naasʋ̃ yɛ nɩɩ bɛzabɛ mɔɔ bedi biye nɩ bɔ numɔ da Gyisɛsɩ asɩ wɔ yɩ afɔlɩwɔlɛ yɩ nwʋ.​—1 Dwɔɔnʋ 2:2.

a McClintock nɩɩ Strong’s Cyclopedia, ɔfʋã IX, owukolɛ 212, hanlɩ kɛɛ: “Odwokɔpɔkɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu dɩyɛ íni Nhyɩhyɛlɩyɛ Fʋlɔ yi nu; ɔzɔ la yɛ Giliki odwokɔ μυστήριον [my·steʹri·on] iáhile onlumanlɛ anzɛnyɩɩ Niibenyia yi nunuma alɩyɛ nɩ anzɛnyɩɩ awuwa fʋlɔ be a.”

b Kila The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Volume IV, owukolɛ 43-​44, nɩɩ McClintock and Strong’s Cyclopedia, Ɔfʋã VIII, owukolɛ 836.

c Kila The New Cambridge History of the Bible, Ɔfʋã 1, owukolɛ 841.

d Wɔ Dwuumaa mɔɔ bɔwɔ kɛnɩ bɛ kalɛnda zʋ nɩ, sɛ eziyianɩ yɩ bɛatɔ oyuwa nɩɩ azɩlɛ yɩ bɛ avinli a, yɛ bɔbɔ yɩ tʋ bubu Nisan eziyianɩ yɩ nwʋ ngʋnda a. Naasʋ kɛ ɔzɔ yɛ nɩ bɛyɛ wɔ asʋ̃mavʋlɔ yɩ bɛ mmɩlɩ zʋ a. Mfomi wɔ asʋ̃mavʋlɔ yɩ bɛ mmɩlɩ zʋ nɩ, sɛ bɔnwʋ kɛɛ eziyianɩ yɩ vinde wɔ Gyelusalamɩ a, yɛ bɔbɔ yɩ tʋ bobu ngʋnda a. Sɛ eziyianɩ yɩ bɛatɔ oyuwa nɩɩ azɩlɛ yɩ bɛ avinli a, idi mmɩlɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be ansaana iavinde ma mmenii bɛanwʋ yɩ.. Eyi ti yɛ eɣile mɔɔ Gyehova Dasɩvʋlɔmaa fa di Ɛhakɛlɛlilɛ yɩ nɩ, itwu mmɩlɩ be a, ɩ nɩɩ eɣile mɔɔ Dwuumaa mɔɔ bɔwɔ kɛnɩ nnɛ bɛfa bedi bɛ Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa yɩ nɩ iáyiyia yɩ a.

e Kila A New Translation of the Bible, mɔɔ James Moffatt hɛlɛlɩ nɩ; The New Testament​—A Translation in the Language of the People, mɔɔ Charles B. Williams hɛlɛlɩ nɩ; nɩɩ The Original New Testament, mɔɔ Hugh J. Schonfield hɛlɛlɩ nɩ.