1, 2. Inyuki Djob a bi sôk a tjôô ngim mut nu a bééna ñem nsôhga i bibôdle? (Béñge titii i bibôdle.)

I BIBÔDLE, kiñe i nlômbi Israél le Saulô a bé mut ba bé ti lipém, a ban-ga ki ñem nsôhga. (1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24) Ndi, i mbus ndék ngéda le a mal yila kiñe, a bôdôl bana maboñog ma mut a nhoñol libak likeñi. Ngéda mpôdôl Samuel a bi tiñha lo i Gilgal, Saulô a bi waa bem nye. Bon ba Filistia ba bé bebee i lo jôs bo gwét, yak Lôk Israél ipe i bôdôl tjôô Kiñe Saulô. Bebeg le Saulô a bi bana mana mahoñol le: ‘Me nlama boñ ngim jam—bihôô bihôô.’ Jon a bi ti Djob bisesema, ki le a bééna bé kunde i boñ hala. Hala a bi lémél bé Yéhôva.—1 Samuel 13:5-9.

² Ngéda Samuel a bi bol i Gilgal, a bam Saulô. Ilole Saulô a neebe bikodlene, a yéñ le a net nkaa, a noode ôm bôt bape nsohi, a yan ki béba a bi boñ. (1 Samuel 13:10-14) Hala a bé ndik bibôdle bi ngandak mam mabe mape, ma ma bé noñna, ma sôk boñ le a nimis libak jé li kiñe; ndi iloo ha, a nimis ki maada mé malam ni Yéhôva. (1 Samuel 15:22, 23) To hala kiki Saulô a bi bôdôl loñge, lisuk li niñ yé li bi bep kiyaga.—1 Samuel 31:1-6.

3. (a) Kii ngandak bôt i nhoñol inyu ñem nsôhga? (b) Mambe mambadga di nlama timbhe?

 ³ I len ini, bôt ba nkoñ isi ba ngwés pémsan, jon ba nhoñol le inyu too, ba nlama lel bôt bape. Mu kii ba mboñ hala, ba nyan ini lem le, ñem nsôhga. Kii héga, ntuk sinima nunkeñi wada, nu a bi sôk a yila mut pôlitik, a bi kal le: “Ñem nsôhga u ta bé lem yem to bebee—me gwé bé ki to ngôñ i bana yo kekikel.” Ndi, baa ñem nsôhga u ngi gwé mahee? Kii ñem nsôhga u yé, ni kii u ta bé? Lelaa di nla tééda ñem nsôhga yak ngéda di mboma manoodana, tole ngéda bôt bape ba nyéñ tinde bés i héñha libak jés? Ini yigil, i ga timbhe mambadga ima ma bisu. Mbadga i nyônôs iaa i ga kôhna ndimbhe mu yigil i noñ.

4. Mut nu a nhoñol libak likeñi, lelaa a yé?

⁴ Bibel i ñunda maselna ma yé ipôla ñem nsôhga ni i hoñol libak likeñi. (Añ Bingéngén 11:2.) David a unda pék ngéda a bi bat le Yéhôva le a sôñ nye ikété bibéba bi nlôl i hoñol libak likeñi. (Tjémbi 19:14) Kii i yé maboñog ma mut nu a nhoñol libak likeñi? Mut a nhoñol libak likeñi, a yé mut nu a mboñ jam a gwé bé kunde i boñ, a boñok jo ni ngôk, ni humbul nyuu. Hala kiki di ngwééne ikété béba, bés bobasôna di nla hoñol libak likeñi ngim mangéda. Ndi, kiki ndémbél i Kiñe Saulô i ñunda, ibale di gwé lem i yéñ ba bôt ba bisu, di ga sôk ôbôs maada més malam ni Djob. Kaat Tjémbi 119:21 i nkal inyu Yéhôva le: “U bi kônd bôt ba ngôk.” Inyuki a mboñ hala?

5. Inyuki maboñog ma mut nu a nhoñol libak likeñi ma ta bé isii jam?

⁵ Maboñog ma mut nu a nhoñol libak likeñi, ma ta ndik bé disii di mahôha. Pog, ngéda di gwé bé ñem nsôhga, di nti bé Yéhôva lipém inyu kahap a gwé i ngii bihégél gwobisôna. Iba, ibale di nlel miñwaa nwés, hala a nla lona bés mindañ ni bôt bape. (Bingéngén 13:10) Aa, ngéda bôt ba nsôk léba le di mboñ ngim jam, ndik inyule di hoñlak libak likeñi, ba nla wéha bés nyuu, ba nôgha ki bés hisoñ. (Lukas 14:8, 9) I hoñol libak likeñi li nlona bé bés bisai. Kiki Bitilna bi ñunda, i bana ñem nsôhga i yé yaga jam di kôli boñ hiki ngéda.

6, 7. (a) Kii i yé suhulnyu? (b) Mambe maada ma yé ipôla ñem nsôhga ni suhulnyu?

⁶ Maada ma tôbôtôbô ma yé ipôla ñem nsôhga ni suhulnyu. Ikété Bibel, mut suhulnyu a ta bé mut ngôk to lipamal, a nkadba bé. (Filipi 2:3) Libim li ngéda, mut suhulnyu a yé ki mut a gwé ñem nsôhga, a nyi mam a nla boñ ni ma a nla bé boñ, a neebe mahôha mé, a neebe ki mahoñol ma bôt bape ni biyi bi mondo. Suhulnyu i nlôôha lémél Yéhôva.

⁷ Ikété Bibel, mut a gwé ñem nsôhga a nyi miñwaa nwé, a nwanba ni maliga, a nyi ki bibomb gwé. Mu hilémb hi bi gwéélana inyu tila Bibel, i mpôna le, jam li nlôôha bana nseñ li yé le, i bana ñem nsôhga i nlama nene mu maada més ni bôt bape.

8. Mambe mam ma nla unda le di mbôdôl bana mahoñol ni maboñog ma mut nu a nyi bé minwaa nwé?

⁸ Ngéda mbe di yé di bôdôl bana mahoñol ni maboñog ma mut nu a nhañba ñem nsôhga? Di wan le ndék biyimbne. Bebeg di nla hoñol le di nlôôha ba nseñ, tole di hoñol mam makeñi inyule di gwé ngim minson mi tôbôtôbô ikété likoda. (Rôma 12:16) Bebeg le di nla gwélél  manjel ma téé bé inyu nene i mis ma bôt. (1 Timôtéô 2:9, 10) Tole di nla gwélél tel yés, mawanda més, tole yi yés bésbomede, inyu boñ le mahoñol més mon ma yémbél ibale makidik ma nlama yôña. (1 Korintô 4:6) Libim li ngéda, bésbomede di tah di yimbe bé le di yé i lel minwaa nwés, ni le di nkahal hoñol libak likeñi.

9. Kii i bi boñ le ngim bôt ipe i hoñol libak likeñi? Ti hihéga hi Bibel.

⁹ Tonjee mut a nla bana maboñog ma mut a nyi bé miñwaa nwé, ibale a nwas le minhéña mi minsôn mi yoña nye. Ngandak i bi bana maboñog ma bôt ba ba nhoñol libak likeñi inyule ba bé tôñ ndik bomede, ba bééna ñem hép, ni le ba bi yi bé gwel hiun hiap. Bibel i nsima bôt kiki Absalôm, Uzia, ni Nébukadnézar, ba ba bi nwas le minhéña mi minsôn mi yoña bo. Jon Yéhôva a bi wéha bo nyuu, inyule ba bé hoñol libak likeñi.—2 Samuel 15:1-6; 18:9-17; 2 Miñañ 26:16-21; Daniel 5:18-21.

10. Inyuki di nlama keñgle i hoñol le bôt bape ba gwé mahoñol mabe? Ti hihéga hi Bibel.

¹⁰ Ndi, ngandak manjom ipe i nla tinde mut i lel miñwaa nwé. Kii héga, di wan mini miñañ mi Bibel: Bibôdle 20:2-7 ni Matéô 26:31-35. Baa minheña mi minsôn nwon mi bi tinde Abimelek ni Pétrô i nene kiki bôt ba nhoñol libak likeñi? Baa ba ngim mam i bi puhe ndik bo, tole ba bi yoñ ha bé yihe? Di ñañ bé miñem, jon pék ni gwéha, bi nlama tinde bés i keñgle i hoñol le bôt bape ba gwé mahoñol mabe.—Añ Yakôbô 4:12.

11. Mambe maada ma yé ipôla ñem nsôhga ni i neebe homa Djob a ntéé le di bane, mu bitelbene gwé?

¹¹ Bibôdle bi ñem nsôhga bi yé le di neebe homa Djob a ntéé le di bane, mukété bitelbene gwé. Kiki a yé Djob li oda, jon a nti hiki wada wés jé liyééne, ni wé homa het kunde yé i nsôk. Hiki mut ikété likoda a gwé wé nson u u yé tôbôtôbô, ndi bés bobasôna di gwé mahee. Ikété konangoo yé i i mbuma ñañ, Yéhôva a nti hiki wada wés yé ngui, yé ngap, jé likébla, ni gwé bisai. Di nla gwélél i mam mana inyu ti nye lipém ni bôñôl bape loñge. (Rôma 12:4-8) Yéhôva a mbôdôl bés ñem, jon a yilha bés bokindak. I tel ini, i nti bés lipém, i bak yak nson nkeñi.—Añ 1 Pétrô 4:10.

12, 13. Inyuki hala a nhélés bé bés ibale ngim mangéda homa wés a nhéñha ikété bitelbene bi Djob?

¹² Yéhôva a ntéé ndik bé bés i nlélém homa mukété bitelbene gwé. I homa nu a nla héñha kiki ngéda i ntagbe. Di yoñ hihéga hi Yésu. I bibôdle, a bé ndigi nyetama ni Yéhôva. (Bingéngén 8:22) I mbus, a hôla Djob ngéda Djob a ba hék biañgel, ngiinda yosôna, sôk i nsôk, bôt ba binam. (Kôlôsé 1:16) I mbus ngéda, Yésu a bi kôhna nson mondo hana isi; a bôdôl kiki nkéñéé man u u nla bé sôñ womede, i mbus a yila nhôôlak mut. (Filipi 2:7) Ngéda Yésu a bi mal ti niñ yé kiki sesema, a témb i ngii, ni nyuu mbuu, le a yila Kiñe Ane Djob i ñwii 1914. (Lôk Héber 2:9) Ndi ngélé i nsôk bé i, le nson wé u nhéñha. I mbus Énél i hikôô hi ñwii, Yésu a ga timbis Ane i moo ma Yéhôva, “le ndi Nyambe a ba mam momasôna manjel momasôna.”—1 Korintô 15:28.

¹³ Jon yak bés di kôli bem le nson wés u nhéñha ngim mangéda, téntén inoñnaga ni makidik bésbomede di nyoñ. Kii héga, bebeg u bé ngi biiba, ndi baa nano u yé mbiibaga? Baa u bi bôdôl néñés bon? I mbus ngandak ñwii, baa u bi  suhus likala joñ li niñ inyu yoñ bôlô nsañal? Munu makidik mana, hiki yada i bi lona we ngim bisai, ndi ni ngandak bôlô. Jon, ngéda mam ma niñ yés ma nhéñha, hala a nla kéñbaha tole hubus minson di mboñ ikété ntôñ. Baa u yé mañge wanda tole nhôôlak mut? Baa u yé mbôô, tole u gwé ha bé ngandak ngui? Hiki ngéda, Yéhôva a nyi lelaa a nla gwélél hiki wada wés i nya i kôli ikété nson wé. A nok bés, a mbem ndik le di ti yom di gwé, a ndiihe ki kii yosôna di mboñ inyu yé.—Lôk Héber 6:10.

14. Lelaa ñem nsôhga u nla hôla bés i diihe ni kon maséé ni hiki nson di nkôhna?

¹⁴ Yésu a bé maséé ni hiki nson a bééna, yak bés di nla boñ nlélém. (Bingéngén 8:30, 31) Mut a gwé ñem nsôhga a ñunup bé inyu nson tole bôlô a mboñ nano ikété likoda. Le i mbéda ndik le a kôhna bisai ni bibôlô bipe dilo di nlo, a ntôñ bé mu jam li; a ntam bé to bibôlô bi bôt bape. Ndi a ngwélél ngui yé yosôna inyu diihe, ni kon maséé, ni nson a gwé nano, inyule a ntehe wo kiki jam li li nlôl ni Yéhôva. I nlélém ngéda, ni ñem wé wonsôna, a ndiihe nson Yéhôva a nti bôt bape. Ñem nsôhga u nhôla bés i ba maséé i ti bôt bape lipém ni mahôla.—Rôma 12:10.

15. Bimbe biniigana di nla ôt mu ñem nsôhga u Gidéôn?

¹⁵ Gidéôn a yé loñge ndémbél i mut nu a bééna ñem nsôhga. Ngélé bisu añgel i Yéhôva i bi pémél nye, Gidéôn a bi pala neebe le a gwé bé ngandak ngui to ngap. (Bakéés 6:15) I ngéda a bi neebe nson u  Yéhôva, Gidéôn a bi boñ biliya i tibil nok jam a bé lama boñ, i mbus a nwas le Yéhôva nyen a éga nye. (Bakéés 6:36-40) Gidéôn a bé mut makénd. Ndi, a bé yoñ yihe. (Bakéés 6:11, 27) A bi gwélél bé nson wé inyu yéñ bana jôl likeñi. Jon, i ngéda a bi mal bôlô yé, a témb i nlômbi wé homa.—Bakéés 8:22, 23, 29.

16, 17. Mambe mam mut nu a gwé ñem nsôhga a nwan inyu hol i pes mbuu?

¹⁶ I ba mut a gwé ñem nsôhga i nkobla bé le di nlama bé boñ biliya inyu bana, tole neebe bibôlô bipe ikété ntôñ. Bitilna bi nti bés bobasôna makénd le di kônde hol. (1 Timôtéô 4:13-15) Ndi, baa di nlama bem le di kôhna nson u mondo inyu kônde hol? Heni. Ni mahôla ma Yéhôva, di nla hol i pes mbuu to kinje nson di ngwel hanano. Di nla kônde lémés ngap Djob a nti bés, di kéñbaha ki nson wés inyu boñ mam malam.

¹⁷ Ilole a neebe nson mondo, mut a gwé ñem nsôhga a mbôk ndugi a boñ biliya i tibil nok kii yosôna ba mbémél nye. Hala nyen a nla yi too a nla toi gwel u nson u. Kii héga, bibôlô bi mondo ba nyéñ bééga nye, baa bi ga boñ bé le a yôi mam mape ma ma yé nseñ? Baa ba nla hôyôs nye ni ngim bibôlô a bééga hanano, ba ti gwo bôt bape, kayéle a pam i boñ bôlô i mondo a nkôs? Ibale loñge ndimbhe i nene bé mu mambadga mana mo ima, bebeg mut numpe nyen a nla ndugi boñ i bôlô i hanano. Ibale di nwan bésbomede ni maliga, ikété masoohe, hala a ga hôla bés le di neebe bañ bôlô le di gwé bé ngui, to ngap, i boñ. I bana ñem nsôhga i nla tinde bés i kal le, To.

18. (a) Kii ñem nsôhga u ga hôla bés i boñ ngéda di nkôhna nson mondo? (b) Lelaa kaat Rôma 12:3 i ntihba mut nu a gwé ñem nsôhga?

¹⁸ Ngéda di mal neebe nson mondo, ndémbél i Gidéôn i nhônlaha bés le di nla bé too, ngi maéba ni bisai bi Yéhôva. I pot maliga, Bibel i naña bés i “kiha ki ni Nyambe [wés] ni ñem nsôhga.” (Mika 6:8) Hiki ngéda le di nkôhna nson mondo, di nlama hék pék, ikété masoohe, inyu yi kii yosôna Yéhôva a mbat le di boñ ni njel Bañga yé, ni ntôñ wé. Di nlama nigil i kodol manjel més ma ma nhéñha hiki ngéda, inyu kil mu njel Yéhôva i i umi siñ siñ. Di hôiga bañ le suhulnyu i Yéhôva yon i nyilha hi wada wés “mut nkeñi,” ha ngap yés bé. (Tjémbi 18:36) Jon i pohol i kiha ni Djob ni ñem nsôhga i ga hôla bés le di lôôha bañ diihe, ndi to yan, bésbomede.—Añ Rôma 12:3.

19. Inyu mambe manjom di nlama hôlôs ñem nsôhga?

¹⁹ Mut a gwé ñem nsôhga a nti Yéhôva lipém li kôli ni nye, inyule nyen a yé Nhék wés, a bak ki Nungingii. (Masoola 4:11) Ñem nsôhga u ga hôla bés i ba maséé i yén het Djob a ntéé le di bane, mukété bitelbene gwé, ni i num matam malam ha homa nu. Ñem nsôhga u ga kéñ ki bés njel i boñ mam ma nti bé bés lipém, ndi u ga tinde bés i nit adna ikété litén li Yéhôva. Ñem nsôhga u ga tinde bés i tôñ ndugi bôt bape, u tindge ki bés i yoñ yihe kayéle di kéñgle mahôha makeñi. Inyu mana manjom nyen ñem nsôhga u ngi yii nseñ inyu ba bobasôna ba yé ikété litén li Djob, yak Yéhôva a nlôôha diihe bet ba nhôlôs i lem lam i. Ndi lelaa di ga boñ ibale bôt ba ntinde bés i héñha libak jés? Yigil i noñ ha, i ga hôla bés i yi lelaa di nla tééda ñem nsôhga yak ngéda di nkôhna manoodana.