Abafwailisha pa fintu balanda ukuti imbwa kuti yabomfya amaka yakwata aya kununsha pa kwishiba imyaka imbwa shimbi shikwete, pa kwishiba nga shilume nelyo shikota, na pa kwishiba nga ca kuti nashikalipa nelyo iyo. Imbwa nga bashisambilisha kuti shanunsha utupata nelyo imiti babinda. Ilingi line abantu babomfya amenso pa kwishiba ifintu, lelo imbwa shena shibomfya amaka ya kununsha. Shibomfya imyona pa kwishiba ifintu.

 Tontonkanyeni pali ici: Amaka ya kununsha ayo imbwa shakwata yalicila sana amaka ya kununsha ayo fwe bantu twakwata. Akabungwe ka U.S. National Institute of Standards and Technology katile, imbwa “kuti yanunsha no tuntu utunono sana utuli mu fintu ifingi nga nshi. Aya maka imbwa yakwata aya kununsha kuti twayalinganya ku maka ya kumfwa ukuti mu menshi ayali mu cishiba icikalamba balibikamo shuga iinono iishingafika na pa kati ka ka supuni akanono.”

 Mulandu nshi imbwa yakwatila sana amaka ya kununsha?

•   Umona wa mbwa waba uwabomba kabili ici cilalenga ilenunsha no tuntu utunono sana.

•   Umona wa mbwa wakwata umupita umwela mubili. Mumo mupita umwela ipeema, e lyo mumbi emo inunshisha ifintu. Imbwa nga yanunsha fimo, umwela ulapita umwaba insandesande ishilenga yaishiba ico yanunsha.

•   Incende yaba mu mona wa mbwa iyakwata insandesande ishilenga yaishiba ifyo yanunsha iba amasentimita 130 nelyo ukucilapo, lelo incende yaba mu mona wa bantu iyakwata insandesande ishilenga baishiba ifyo banunsha yena iba fye amasentimita 5.

•   Impendwa ya nsandesande abantu bakwata ishilenga baleishiba ico banunsha kuti yaingilamo imiku 50 mu mpendwa yansandesande isho imbwa yakwata ishilenga ileishiba ifyo yanunsha.

 Ifi twalandapo e filenga imbwa ukununsha ifyena ifingi nga nshi. Ku ca kumwenako, abafwailisha pa fintu bamo balandile ukuti, fwe bantu kuti twanunsha ukuti umuto ulenunkila, lelo imbwa yena kuti yanunsha fyonse ifyo babomfeshe pa kupanga uyo muto.

 Abafwailisha pa fintu aba pa cifulo beta ukuti Pine Street Foundation, apo bafwailisha pali kansa, balanda ukuti bongobongo ya mbwa ilabombela pamo no mona ica kuti imbwa ilanunsha ifyena ifingi ukucila “mashini iili yonse pano isonde iyo bengabomfya ku kwishiba ifyena.” Basayantisiti balafwaya ukupanga mashini “iingalanunsha” nelyo ukwishiba utupata, imiti yabindwa, nelyo amalwele pamo nga kansa.

 Muletipo shani? Bushe amaka ya kununsha ayo imbwa yakwata yaishilebako fye ayene, nelyo kwali uwayabikileko?