BUSHE mwalishibako munyinefwe nelyo nkashi uwakuukila ku calo cimbi uko ababila imbila nsuma ya Bufumu bacepa? Bushe mwalitala amuyipushapo amepusho pamo nga: ‘Cinshi cilenga ukuti baye mu kubila imbila nsuma ku calo cimbi? Bushe baipekanya shani pa kuti baye mu kubila imbila nsuma ku calo cimbi? Bushe na ine kuti naya ku calo cimbi mu kubila imbila nsuma?’ Icingatwafwa ukusanga amasuko kuli aya mepusho kulanda na ba bwananyina abaya mu kubila imbila nsuma ku fyalo fimbi. Kanshi nomba natumfwe ifyo balalandapo.

Finshi fyalengele ukuti mufwaye ukuya mu kubombela ku calo cimbi uko ababila imbila nsuma bacepa? Ba Amy abali ne myaka nalimo 35 abafuma ku United States, batile: “Pa myaka iingi naletontonkanya pa kuya ku kubila imbila nsuma ku calo cimbi, lelo nalemona kwati te kuti nkwanishe.” Cinshi calengele ukuti baluke mu fyo baletontonkanya? Batile: “Mu 2004 kwali bapainiya abaupana abanjebele ukuyabatandalila ku Belize uko balebombela no kuyabomba nabo umulimo wa kubila imbila nsuma pa mweshi umo. Naliile kabili nalitemenwe sana ukubomba nabo! Pa numa ya mwaka umo, nalikuukile ku Ghana ku kubomba bupainiya.”

Ba Stephanie nabo abafuma ku United States, abali nomba ne myaka mupepi na 30 bamwene ifyo ifintu fyali mu mikalile yabo kabili batontonkenye ukuti: ‘Naliba no bumi ubusuma kabili nshakwata ulupwa ulwa kusunga. Kanshi kuti nalabombesha mu mulimo wa kwa Yehova ukucila na pa fyo momba.’ Ifi bacitile fyalibafwile ukusalapo ukukuukila ku Ghana pa kuti balebila sana pa Bufumu. Ba Filip na bena mwabo ba Ida ni bapainiya abali ne myaka pa kati ka 40 na 60 kabili bafuma ku Denmark. Lyonse ulu lupwa lwaletontonkanya pa kukuukile ku cifulo uko ababila imbila nsuma bacepa. Balifwailishe pa fingabafwa ukukuukila ukwaba ukukabila. Ba Filip batile, “Ilyo twasangile  icifulo ukwakuya, cali kwati Yehova aletweba ati; ‘Kabiyeni!’” Mu 2008 balile ku Ghana kabili balibombele ukucila pa myaka itatu muli ici calo.

Ba Hans na bena mwabo ba Brook ni bapainiya abali ne myaka ukucila pali 30 kabili babombela ku United States. Mu 2005 balibombeleko umulimo wa kwafwilisha abaponenwe na kayofi ako beta ukuti Hurricane Katrina. Pa numa baalipwishe nga kuti babombako umulimo wa makuule mu fyalo fimbi, lelo tababasuminishe. Ba Hans batile: “Ilyo twaumfwile mu lyashi pa kulongana kwa citungu ukuti Imfumu Davidi yalisumine ilyo Yehova ayebele ukuti tayali no ku mukuulila itempele, yalyalwile ifyo yalefwaya ukucita. Ili lyashi lyalitwafwile ukwishiba ukuti caliba fye bwino ukwalula ifyo umuntu alefwaya ukucita mu mulimo wa kwa Lesa.” (1 Imila. 17:1-4, 11, 12; 22:5-11) Ba Brook nabo batile, “Yehova alefwaya ukuti tubombeko imilimo imbi.”

Pa numa ya kumfwa ifisuma ifyo abanabo abalebombela mu fyalo fimbi baleshimika, ba Hans na bena mwabo basalilepo ukuyabomba bupainiya ku calo cimbi. Mu 2002 baliile ku Ghana pa myeshi ine mu kubomba bupainiya kabili baleyafwilisha icilonganino icibomfya ululimi lwa bankomamatwi. Nangu ca kuti balibweleele ku United States, insansa isho bakwete ilyo balebomba mu Ghana shalengele balefwaisha ukulabika umulimo wa Bufumu intanshi mu bumi. Ukutula ilya nshita, balibombako umulimo wa kukuula amaofeshi ya musambo mu Micronesia.

Mwacitile shani pa kuti muipekanye ukuya uko ababila imbila nsuma bacepa? Ba Stephanie *batile: “Nalibelengele ifipande fya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ifyalelanda pa kubombela uko ababila mbila nsuma bacepa. Na kabili nalyebeleko na baeluda mu cilonganino nali na kangalila wa muputule no mwina mwakwe ukuti nalefwaya ukuya mu kubombela ku calo cimbi. Cimbi ico nalecita, lyonse nalepepa kuli Yehova no kumweba ifyo nalefwaya ukucita.” Na kabili, ba Stephanie  balyangwishe imikalile, ne ci calengele balesunga indalama isho bali no kulabomfya nga baya mu kubombela ku calo cimbi.

Ba Hans batile: “Twalipepele kuli Yehova ukuti atutungulule pantu twalefwaya ukuya uko ali no kututuma. Na kabili, twalimwebele no bushiku ilyo twalefwaya ukutendeka ukubomba.” Ba Hans na bena mwabo balitumine amakalata ku misambo ine. Ilyo aba kwi ofeshi lya musambo wa ku Ghana babasuminishe, baliile ku Ghana lelo balefwaya ukuyaikalako fye imyeshi ibili. Ba Hans batile, “Twaleba ne nsansa sana ilyo twalebombela pamo ne cilonganino ica kuti twasalilepo ukwikala ku Ghana ukucila pa myeshi ibili.”

Ba George na bena mwabo ba Adria, bena Canada kabili bali ne myaka mupepi na 40. Aba abaupana balishibe ukuti Yehova alapaala abasalapo ukumubombela. E ico balicitilepo fimo pa kuti bafishepo ifyo bapangile ukucita mu mulimo wakwe. Balilandile na nkashi uwalebombela ukwali ukukabila mu Ghana, kabili balimwipwishe amepusho ayengi. Na kabili balilembeele aba kwi ofeshi lya musambo wa ku Canada na ba kwi ofeshi lya musambo wa ku Ghana. Ba Adria batile, “Twalyangwishe imikalile yesu ukucila na pa fyo twayangwishe kale.” Ifi bacitile fyalibafwile ukuya mu kubombela ku Ghana mu 2004.

Mafya nshi mwakwete ilyo mwakuukile ku calo cimbi, kabili finshi mwacitile pa kuti mushipikishe? Ubwafya ba Amy babalilepo ukukwata, kufuluka ku mwabo, batile: “Ifintu fyonse fyalipusene sana ne fyo nabeleshe ku mwesu.” Cinshi cabafwile ukushipikisha? Balondolwele abati: “Balupwa wandi balentumina amafoni kabili balentasha pa kusalapo ukuya mu kubombela ku calo cimbi, ne ci calengele ntwalilile ukubomba. Mu kupita kwa nshita natendeke  ukulanshanya no lupwa lwandi pa intaneti. Apo pa kulanshanya pa intaneti nalebamona kabili nabo bene balemona, calengele ndemona kwati balupwa wandi bali fye mupepi.” Ba Amy na kabili balandile ati, nkashi umukalamba uo bapangile ukuba cibusa wabo, alibasambilishe intambi ishalekanalekana isha mu Ghana. Na kabili batile: “Uyu nkashi e o naleipusha nga nshishibe icalenga ukuti abantu bacite ifintu fimo. Alinsambilishe ifyo nalingile ukucita ne fyo nshalingile ukucita kabili ifi fyalingafwile ukuba ne nsansa lintu nalebila imbila nsuma.”

Ba George na bena mwabo ba Adria batile ilyo fye bakuukile ku Ghana, baleumfwa kwati ifyo batendeke ukwikala ni filya abantu ba ku kale baleikala. Ba Adria batile: “Pa kucapa ifya kufwala tatwalebomfya mashini lelo twalecapila mu mbeketi. Ifya kulya fyalekokola ukupya. Lelo twalisukile twabelela.” Ba Brook nabo batile: “Nangu ca kuti tulakwata amafya mu mulimo wesu uwa bupainiya, twaliba ne nsansa sana. Nga twaibukisha ifisuma fyonse ifyalecitika, tulomfwa bwino sana.”

Mulandu nshi mukoseleseshako na bambi ukukuukila uko ababila imbila nsuma bacepa? Ba Stephanie batile: “Ukubombela mu cifulo umwaba abantu abafwaya ukwishiba icine kabili abafwaya tulebasambilisha Baibolo cila bushiku, kulalenga ndeba sana ne nsansa. Ukuya mu kubombela uko ababila imbila nsuma bacepa cintu icisuma nga nshi ico nasalapo ukucita!” Mu 2014 ba Stephanie balyupilwe kuli ba Aaron kabili pali nomba bonse babili babombela pe ofeshi lya musambo wa ku Ghana.

Ba Christine, bapainiya abena Germany abali ne myaka ukucila pali 30 batile: “Ala cilomfwika bwino ukukuukila uko ababila imbila nsuma bacepa!” Ba Christine balibombeelepo ku Bolivia ilyo bashilaya ku Ghana. Batile: “Apo naba ukutali sana na balupwa wandi, lyonse ndalomba Yehova ukuti alengafwa. Pali lelo ni cibusa wandi sana ukucila ifyo aali kale. Na kabili, nalimona ifyo abantu ba kwa Yehova baikatana. Ala uyu mulimo walilenga napaalwa.” Tapalakokola sana ukutula apo ba Christine baupilwe kuli ba Gideon kabili bonse babili balitwalilila ukubombela ku Ghana.

Ba Filip na ba Ida balandile pa fyo bacitile pa kwafwa abasambi ba Baibolo ukulunduluka. Batile: “Kale twaletungulula amasambililo ya Baibolo 15 nelyo ukucilapo, lelo twatendeke ukutungulula fye amasambililo 10 pa kuti tulesambilisha bwino abasambi besu.” Bushe abasambi babo balelunduluka? Ba Filip batile: “Nalesambilisha umulumendo Michael Baibolo. Nalemusambisha cila bushiku kabili alepekanya bwino sana ica kuti twapwishishe icitabo ca Ico Baibolo Isambilisha mu mweshi fye umo. Pa numa Michael aishileba kasabankanya uushabatishiwa. Ubushiku abalilepo ukuya mu mulimo wa mwi bala, anjipwishe ati: ‘Bushe kuti mwangafwako ukutungulula amasambililo ya Baibolo?’ Nalipapile sana. Michael anjebele ati alitendeke ukusambilisha abantu batatu Baibolo kabili alefwaya uwa kumwafwako ukutungulula aya masambililo.” Ala ababila imbila nsuma balicepa sana pantu na basambi ba Baibolo nabo balasambilishako bambi!

Ba Amy balondolwele ifyacitike ifyalengele beshibe ukuti cine cine bakabila ba mbila nsuma na bambi balefwaikwa mu Ghana. Batile: “Ilyo fye twafikile mu Ghana, twaile mu kubila imbila nsuma mu mushi umo uunono kabili twalefwaya bankomamatwi. Twalipapile pantu twasangile bankomamatwi 8 muli uyu mushi.” Lintu balebombela mu Ghana, ba Amy baishileupwa kuli ba Eric kabili bonse babili ni bapainiya baibela. Baba mu cilonganino icibomfya ululimi lwa bankomamatwi. Mu Ghana mwaba bakasabankanya bankomamatwi e lyo na bankomamatwi abafwaya ukusambilila Baibolo ukucila pali 300. Ukubombela mu Ghana kwalyafwile ba George na ba Adria ukwishiba ifyo bamishonari babombesha. Ala balitemenwe nga nshi ilyo babetile ukuyasangwa kwi Sukulu lya Gileadi ilyalenga 126! Pali ino nshita babomba umulimo wa bumishonari ku Mozambique.

Ala tulatemwa sana ukumona aba bwananyina abengi nga nshi abakuukila ku fyalo fimbi balebombela pamo na ba bwananyina aba muli ifi fyalo umulimo wa kulobolola. (Yoh. 4:35) Nga kwakanya ninshi cila mulungu abantu 120 balabatishiwa mu Ghana. Nga ifi fine caba ku ba bwananyina 17 abakuukila ku Ghana, aba bwananyina na bambi abengi mwi sonde lyonse ‘baliipeela abene mu kuitemenwa’ pantu balitemwa Yehova. Babila imbila nsuma mu ncende umo bakasabankanya ba Bufumu bacepa. Ala aba aba bwananyina abaipeelesha balalenga Yehova alesekelela!—Amalu. 110:3; Amapi. 27:11.