ILYO Yesu afwile, Maria afukeme pa nshi, ali no bulanda sana ica kuti takwete ne fya kulanda. Afwile aleibukisha amashiwi yakulekelesha umwana wakwe alandile ilyo aleleka umweo pa numa ya kucula pa ma-awala ayengi sana. Nangu ca kuti cali akasuba pa kati, kwalifiitile sana kabili icalo calitenkene nga nshi. (Mateo 27:45, 51) Nalimo Maria aletontonkanya ukuti Yehova alefwaya abantu bonse beshibe ukuti e waumfwile sana ububi ilyo Yesu Kristu afwile.

Ilyo bali pa ncende iitwa Golgota nelyo Pa Cipanga ninshi kucili na kufiita, akasuba kalibalike na kabili lelo Maria ena aleloosha umwana wakwe. (Yohane 19:17, 25) Afwile aleibukisha ifyacitike kale. Nalimo aletontonkanya pa fyacitike ilyo Yesu ali akanya. Ilyo Maria na Yosefe batwele umwana wabo kwi tempele mu Yerusalemu, Lesa alengele Simeone umukoloci ukusobela ifyali no kucitika ku ntanshi. Asobele ifisuma pali Yesu, lelo alandile no kuti bushiku bumo Maria ali no kukalipwa sana kwati bapusha ulupanga ulutali muli ena. (Luka 2:25-35) Ilyo Yesu afwile e lyo Maria aumfwikishe umwalolele aya mashiwi.

Abantu batila imfwa ya mwana ilakalipa sana ukucila imfwa ya bantu bambi. Imfwa mulwani kabili ilalenga bonse twaba no bulanda sana. (Abena Roma 5:12; 1 Abena Korinti 15:26) Bushe kuti twashipikisha nga twafwilwa? Twalasambilila ifingi pa fyo ukuba ne citetekelo kwa-afwile Maria ukushipikisha ilyo Yesu atendeke umulimo wakwe pano calo, ilyo afwile e lyo na pa numa ya mfwa yakwe.

Natulande pa fyacitike ilyo kwashele imyaka itatu na hafu ukuti Yesu afwe. Maria alishibe ukuti ifintu fyali no kwaluka. Nangu fye ni mwi tauni ilinono ilya Nasarete, abantu balelanda pali Yohane Kabatisha e lyo na pa mbila alebila iya kucincisha abantu ukuti balapile. Maria alishininwe ukutila Yesu alemona ukuti ifyo Yohane Kabatisha alebila fyalelanga ukuti alingile ukutendeka umulimo wakwe pano calo. (Mateo 3:1, 13) Maria no lupwa lwakwe balishibe ukuti Yesu nga afwa, bali no kukwata amafya ayengi. Mulandu nshi?

Cimoneka kwati pali iyi inshita ninshi Yosefe umulume wa kwa Maria alifwa kale. Nga e fyo cali ninshi Maria alishibe ifyo cikalipa ukufwilwa. * Yesu tabalemwita fye ati “umwana wa kwa kabasa” lelo balemwita no kuti “kabasa.” Nalimo, Yesu e watendeke ukubomba imilimo bawishi balebomba, kabili e walesakamana banyina e lyo na baice bakwe 6. (Mateo 13:55, 56; Marko 6:3) Yesu alesambilisha Yakobo umulimo wa bukabasa pantu nalimo e mwana umwaume uwakonkele pali ena. Lelo nangu cibe ifyo apo Yesu e wali umwana umukalamba mu lupwa, imfwa yakwe yali no kulenga ulupwa ukulacula. Apo Maria alifwililwe umulume, bushe aletiina ifikacitika umwana wakwe na o nga afwa? Nalimo. Lelo icipusho icacindamisha ico tufwile ukutontonkanyapo ca kuti: Bushe aumfwile shani ilyo Yesu umwina Nasarete aishileba Yesu Kristu, Mesia uo balelolela pa myaka iingi? Ilyashi limo ilyaba mwi lembo lya kwa Yohane lilatweba ifyo aumfwile.—Yohane 2:1-12.

 Yesu aile kuli Yohane ku kubatishiwa, kabili aishileba Uwasubwa wa kwa Lesa, nelyo Mesia. (Luka 3:21, 22) Ilyo abatishiwe e lyo asalile abasambi bakwe. Nangu ca kuti alikwete ifya kucita ifingi, alekwata na kashita ka kusansamukila pamo no lupwa lwakwe ne fibusa. Inshita imo, ena, banyina na basambi bakwe e lyo na bandume inankwe baile ku bwinga ubwali mu Kana. Ili tauni lifwile lyali pa lupili kabili ukufuma ku Nasarete ukufika ku Kana pali amakilomita 13. Ilyo bali ku bwinga, Maria aishileiluka ukuti umwangashi walipwile. Nalimo icalengele ukuti eshibe ni co alimwene balupwa lwa baleupana baletepeleshanya kabili balemoneka abasakamikwa. Mu lutambi lwa baYuda, pa bwinga nga tapali umwangashi, caleleta umusebanya sana ku lupwa. Maria alibomfwilile uluse, e co aebele Yesu ukuti abafwe.

Maria aebele umwana wakwe ati: “Tabakwete umwangashi.” Finshi ale-enekela Yesu ukucita? Te kuti twishibe, lelo alishibe ukuti umwana wakwe tali umuntu yawe yawe, alikwete amaka ya kucita ifintu ifikalamba. Nalimo atontonkenye ukuti pali iyi inshita epo ali no kutendeka ukucita ifipapwa. Mu mashiwi yambi cali kwati ale-eba Yesu ukuti, “Citapo cimo we mwana wandi!” Ifyo Yesu ayaswike nalimo fyalimupapwishe. Atile: “Nomba ncite shani?” Abantu bamo batila amashiwi Yesu alandile tamwali umucinshi, lelo aya mashiwi tayali mashiwi ya musaalula, alelungika fye banyina. Yesu alecinkulako banyina ukuti tabalingile ukumweba ifyo ali no kubomba umulimo wakwe, lelo Wishi, Yehova e walingile fye ukumutungulula.

Apo Maria ali uwaicefya kabili uwa katiina, alyumfwilile ifyo umwana wakwe amwebele. Aebele abalebombela ku fya kulya ati: “Conse ico alemweba, mucite.” Maria alilwike ukuti talingile ukulaeba umwana wakwe ifya kucita; lelo ena na bambi balingile ukulaumfwila Yesu. Nangu cibe ifyo, Yesu alicitilepo cimo ukulanga ukuti na o alyumfwilile abaleupana uluse. Acitile icipapwa ca kubalilapo ilyo asangwile amenshi ukuba umwangashi. Finshi fyacitike? “Abasambi bakwe balimutetekele.” Maria na o alimutetekele. Maria talemona fye Yesu ukuti mwana wakwe, lelo alemumona no kuti ni Shikulu kabili Umupusushi.

Abafyashi muno nshiku kuti basambilila ku fyo Maria ali ne citetekelo. Kwena takwaba umufyashi uwakushapo umwana uwapwililika nga filya Yesu aali. Lelo umwana onse nga akula, cilafya abafyashi ukusumina ukutila kuti nomba alaicitila ifintu. Nalimo abafyashi bakwe kuti bafwaya ukutwalilila fye ukulamweba ifyakucita na lintu akulile, lelo ukucita ifi te kuti kuwame. (1 Abena Korinti 13:11) Bushe abafyashi kuti ba-afwa shani abana babo abakalamba? Bafwile ukucetekela abana babo ukuti apo baliba aba cishinka, bakatwalilila ukulakonka ifyo basambilila mu Baibolo ifikalenga Yehova akabapaale. Abafyashi nga bacetekela abana babo abakalamba kabili balebatasha, abana bakaba ne nsansa. Ukwabula no kutwishika Yesu afwile aletasha pa fyo banyina balemutungilila mu fintu ifingi ifyo acitile mu myaka yakonkelepo.

Amabuuku ya Mbila Nsuma tayatweba ifingi pali Maria mu myaka itatu na hafu iyo Yesu abombele umulimo wa kushimikila. Lelo ico tatufwile ukulaba ca kuti Maria nalimo ali ni mukamfwilwa e lyo limbi alikwete na bana abo alesunga pa ng’anda. Kanshi te kuti twenekele Maria ukulakonka Yesu konse uko aleya mu kushimikila. (1 Timote 5:8) Na lyo line, Maria alitwalilile ukulatontonkanya pa fyo alesambilila pali Mesia e lyo kabili alesangwa na ku  kulongana mwi sunagoge nge fyo ulupwa lwakwe lwalecita lyonse.—Luka 2:19, 51; 4:16.

Kanshi ilyo Yesu alesambilisha mwi sunagoge lya mu Nasarete, Maria afwile emo ali. Afwile alitemenwe sana ukumfwa umwana wakwe alanda ukuti ukusesema ukwalelanda pali Mesia uko abantu balelolela pa myaka iingi kwafikilishiwa muli Yesu! Kabili afwile alyumfwile ububi sana ilyo abena Nasarete banankwe bakeene ukutetekela umwana wakwe. Aba bantu balefwaya fye no kwipaya Yesu!—Luka 4:17-30.

Cimbi icalemuletela ubulanda kumona abana bakwe abaume bambi bakaana ukutetekela Yesu. Pali Yohane 7:5 patila ba ndume nankwe bane tabamutetekele. Tubelengapo ukuti: “Bamunyina tabalemutetekela.” Lelo Baibolo tayalanda pali bankashi yakwe abaali nalimo babili. * E ico Maria alishibe amafya ayo ababa mu ng’ anda abapepa ukwalekanalekana bakwata. Na kabili alingile ukubombesha pa kuti atwalilile ukulaumfwila amafunde ya kwa Lesa e lyo no kwafwa abana bakwe ukutetekela muli Yesu ukwabula ukubapatikisha.

Bushiku bumo balupwa lwa kwa Yesu, nalimo ukubikako fye na bandume yakwe, baile ku “kumwikata.” Baletila: “Napena.” (Marko 3:21, 31) Maria ena te fyo aletontonkanya, lelo apo alemona ukuti nalimo abana bakwe kuti basambililako fimo ifingalenga baba ne citetekelo, na o alibakonkele. Bushe balisambilileko fimo? Nangu ca kuti Yesu alecita ifipesha amano ifingi e lyo no kusambilisha ifintu ifyacindama, abaice bakwe tabamutetekele. Bushe Maria alikalipe no kutontonkanya kuti alingile ukucitapo cimo pa kuti abana bakwe batetekele Yesu?

Bushe na imwe mwikala mu ng’anda umo mupepa ukwalekanalekana? Kuti mwasambililako ifingi kuli Maria pantu aali ne citetekelo. Talekele ukwafwa balupwa bakwe abashatetekele. Lelo alefwaya baimwena ukuti ukuba ne citetekelo kwalemulenga ukuba ne nsansa e lyo no kukanasakamikwa. Na kabili atwalilile fye ukutungilila Yesu umwana wakwe uwa cishinka. Bushe Maria alefuluka Yesu? Bushe inshita shimo aletontonkanya ukuti nga caliweme Yesu aba pamo nankwe e lyo no lupwa lwakwe? Nga e fyo aletontonkanya, ninshi talefwaya ukuti bambi beshibe. Alemona ukuti lishuko ukutungilila no kukoselesha Yesu. Bushe na imwe kuti mwa-afwa abana benu ukubika sana amano ku kubombela Lesa?

Bushe Maria balimulambwile pa kutetekela Yesu? Apo Yehova alalambula ababa ne citetekelo, ninshi na Maria wine alimulambwile. (AbaHebere 11:6) Elenganyeni ifyo Maria aleumfwa nga akutika ku fyo umwana wakwe alesambilisha nelyo abantu bambi nga bamushimikilako ifyo umwana wakwe acilasambilisha.

Bushe ifilangililo Yesu alepeela, fyalelenga Maria ukwibukisha fimo ifyo Yesu alelanda no kucita ilyo ali umwaice mu Nasarete? Ku ca kumwenako, ilyo Yesu alelanda pa cilangililo ca mwanakashi uwalufishe indalama ukuti alapyanga mu ng’anda pa kuti aisange, e lyo ne ca kupela ubunga bwa kupangila umukate, ne ca kusanika inyali no kuiteka pa ca kutekapo inyali, bushe ifi fyalelenga Maria ukutontonkanya pali Yesu ilyo ali umwaice ninshi alemwafwa imilimo ya pa ng’anda? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Ilyo Yesu alandile ati ikoli lyakwe talyafina ne cipe cakwe calyanguka, bushe Maria alibukishe ifyo bushiku bumo caweme sana ukumona uko Yosefe alesambilisha Yesu ifya kubasa bwino ikoli pa kuti talilekalifya inama? (Mateo 11:30) Ukwabula  no kutwishika, Maria alitemenwe sana ukulatontonkanya pe shuko Yehova amupeele ilya kukusha no kusambilisha umwana uwali no kuba Mesia. Afwile aletemwa sana ukukutika kuli Yesu uwaishibe sana ukusambilisha ukucila abantu bonse, uwalesambilisha amasambililo yacindama ukubomfya ifilangililo fyalelanda pa ncende ne fintu ifyo abantu baishibe bwino.

Na lyo line, Maria ali uwaicefya. Yesu talefwaya ukuti abantu balelumbanya banyina nelyo ukubapepa. Bushiku bumo ilyo alesambilisha, umwanakashi umo uwali mwi bumba abilikishe no kweba Yesu ati nyina wamufyele alipaalwa. Lelo, Yesu amwaswike ati: “Awe, abapaalwa ni abo abomfwa no kukonka icebo ca kwa Lesa!” (Luka 11:27, 28) Kabili ilyo bamo mwi bumba baebele Yesu ukuti banyina na bamunyina balemufwaya, alandile ukuti abamutetekele e bali banyina na bamunyina. Mu nshita ya kuti afulwe, Maria alyumfwikishe ukuti ifyo abantu ba kwa Lesa bomfwana fyalicila pa fyo aba mu lupwa lumo lwine bomfwana.—Marko 3:32-35.

Na lyo line, Maria calimukalipe ukumona uko umwana wakwe alecululuka pa cimuti, ukufikila fye afwa. Umutumwa Yohane uwasangilweko ilyo Yesu balemwipaya alilondolola bwino ifyo cali mu lyashi alembele. Atile, ilyo Yesu alecululuka, Maria aliminine “mupepi na pa cimuti ico Yesu apoopelwepo.” Maria ali mwanakashi wa cishinka kabili alitemenwe sana umwana wakwe, e co takwali icili conse icali no kulenga ukuti afilwe ukuba mupepi no mwana wakwe ilyo alefwa. Ilyo Yesu amwene banyina lwa mupepi, nangu ca kuti calemwafya pa kupeema na pa kulanda, alilandile nabo. Aebele umutumwa Yohane uo atemenwe sana ukuti alesunga nyina, Maria. Taebele bamunyina ukuti e bo balemusunga pantu bali tabalatetekela. Ifi Yesu acitile filanga fye ukuti calicindama sana ku muntu uwaba ne citetekelo ukusakamana balupwa lwakwe, maka maka mu fya kwa Lesa.—Yohane 19:25-27.

Nga fintu casobelwe kale, ilyo Yesu afwile, Maria alikalipwe sana kwati fye ulupanga lwapula muli ena. Takuli uwingeshiba ifyo Maria akalipwe ilyo Yesu afwile kanshi takuli no wingeshiba ifyo atemenwe ilyo umwana wakwe abuukile pa numa ya nshiku shitatu! Na kabili alitemenwe sana ilyo aumfwile ukuti Yesu alimoneke kuli Yakobo munyina. (1 Abena Korinti 15:7) Filya Yesu amonekele kuli Yakobo fyalikoseshe icitetekelo ca kwa Yakobo na bamunyina ba kwa Yesu bambi. Tusambilila ukuti mu kupita kwa nshita balitetekele ukuti Yesu ni Kristu. Kabili tapakokwele balitendeke ukulalongana na Bena Kristu bambi e lyo na banyina, kabili ‘balepepa lyonse.’ (Imilimo 1:14) Yakobo na Yuda balilembeleko amabuuku ya mu Baibolo.

Baibolo yalekelesha ukulanda pali Maria lilya aile na bana bakwe e lyo na Bena Kristu bambi mu kupepa. Ala caliwama ukuti ifyo balekelesha ukulanda pali Maria fisuma nga nshi, kanshi tufwile ukumupashanya! Pa mulandu wa kuti aali ne citetekelo, alishipikishe ilyo ali no bulanda kabili alipokelele icilambu icisuma nga nshi. Nga twaba ne citetekelo nga ena, na ifwe tukashipikisha amafya ya muli cino calo kabili tukakwata amapaalo ayengi ayo nalimo tushitontonkanyanapo.