Na drano bukawaqa e vakaibalebaletaka na rusa tawamudu, e tautauvata na kena ibalebale kei Qiena. Ia e sega ni o eli, se na ibulubulu.

Sega ni drano bukawaqa dina

 Na lima na tikinivolatabu e vakamacalataka na “drano bukawaqa,” e sega ni vakaibalebaletaka na kama dina. (Vakatakila 19:20; 20:10, 14, 15; 21:8) Qo e vica na ka ena kolotaki ena drano bukawaqa:

•   Na Tevoro. (Vakatakila 20:10) E kabula vakayalo na Tevoro, e sega ni rawa gona ni vakarusai ena bukawaqa.​—Lako Yani 3:2; Dauveilewai 13:20.

•   Mate. (Vakatakila 20:14) Na mate e vakaibalebaletaka na noda sega ni vakila e dua na ka, sa mudu na bula. (Dauvunau 9:​10) E sega gona ni rawa ni kama na ituvaki ni mate.

•   “Na manumanu kila” kei na “parofita lasu.” (Vakatakila 19:20) Rau sega ni ka dina, ia rau vakaibalebaletaka tiko e dua na ka. Rau sega ni rawa gona ni kolotaki ena drano bukawaqa​—Vakatakila 13:11, 12; 16:13.

E vakaibalebaletaka na rusa tawamudu

 E kaya na iVolatabu ni drano bukawaqa e vakaibalebaletaka na “ikarua ni mate.” (Vakatakila 20:14; 21:8) Na imatai ni mate e cavuti ena iVolatabu e vu mai na valavala ca i Atama. E rawa nira vakabulai tale na mate, ena vakaotia tale ga na Kalou na mate.​—1 Korinica 15:21, 22, 26.

 Na drano bukawaqa e dusia na ikarua ni mate. Eda na sega tale ga ni vakila e dua na ka, ia e kaya na iVolatabu ni sega na veivakaturi ena ikarua ni mate. Kena ivakaraitaki, e kaya na iVolatabu ni tu vei Jisu “na ki ni mate kei na ibulubulu.” E dusia qori ni tu vua na lewa me vakabulai ira na mate ena vuku ni valavala ca i Atama. (Vakatakila 1:​18; 20:13, King James Version) Ia e sega ni tu vei Jisu se vua e dua tale, na ki ni drano bukawaqa. Na drano bukawaqa e vakaibalebaletaka na rusa tawamudu, ya noda sega tale ni vakabulai.​—2 Cesalonaika 1:9.

E tautauvata kei Qiena ena Buca o Inomi

 E cavuti vaka12 ena iVolatabu na vosa Qiena (vaKirisi geʹen·na). E vaka ga na drano bukawaqa, e vakaibalebaletaka tale ga na rusa tawamudu. E levu na iVolatabu era vakadewataka na vosa qo me “eli,” ia rau sega ni tautauvata o eli kei Qiena (vakaIperiu sheʼohlʹ,vaKirisi haiʹdes).

 E kau mai na vosa “Qiena” ena “Buca o Inomi,” e tiko ena taudaku kei Jerusalemi. Ena gauna vakaivolatabu, e dau vakayagataki na vanua qori me ibenubenu. E dau kama tu ga me vakarusai kina na benu, ke sega ni kama ena kania na ulo.

 E vakayagataka o Jisu na vosa Qiena me vakaibalebaletaka na rusa tawamudu. (Maciu 23:33) E kaya me baleti Qiena ni “vanua era sega ni mate kina na ulo, e sega ni boko tale ga kina na buka.” (Marika 9:​47, 48) E vakatauvatana na ituvaki ena Buca o Inomi kei na parofisai ena Aisea 66:24, e kaya: “Era na lako yani mera raica na yagodra mate na tamata era talaidredre vei au, ni na sega ni mate na kedra ulo, ena sega ni boko na kedra buka.” E sega ni vakaibalebaletaki ena vosa vakatautauvata i Jisu na veivakararawataki, ia e dusia na rusa tawamudu. Na ulo kei na kama e dau vakarusa na yago mate, sega ni o ira na bula.

 E vakaraitaka na iVolatabu ni sega ni dua tale e rawa ni vakabulai mai Qiena. “Na drano bukawaqa” kei na “bukawaqa e Qiena,” e vakatayaloyalotaka na rusa tawamudu​—Vakatakila 20:14, 15; 21:8; Maciu 18:9.

Cava e dusia na “vakararawataki ena siga kei na bogi me tawamudu”?

 Ke vakaibalebaletaka na drano bukawaqa na veivakarusai, na cava e kaya kina na iVolatabu ni ratou na “vakararawataki ena siga kei na bogi me tawamudu” na Tevoro, manumanu kila kei na parofita lasu? (Vakatakila 20:10) Dikeva e va na vuna e sega vakaibalebaletaki qori ena veivakararawataki dina:

1.   Ena vakabulai tiko ga na Tevoro ke vinakata me vakararawataki me tawamudu. Ia e kaya na iVolatabu ni na vakamalumalumutaki se vakawabokotaki.​—Iperiu 2:​14.

2.   E nona iloloma na Kalou na bula tawamudu, sega ni itotogi.​—Roma 6:​23.

3.   Na manumanu kila kei na parofita lasu e vakatayaloyalotaka e dua na ka, e sega gona ni rawa ni vakararawataki.

4.   E kaya na iVolatabu ni na vesu tawamudu na Tevoro se vakarusai vakadua

 Ena iVolatabu na vosa “vakararawataki” e rawa tale ga ni dusia na nona “tu vakavesu e dua.” Kena ivakaraitaki, ena Maciu 18:34 na vosa vaKirisi ni “dauveivakararawataki” e vakadewataki ena levu na iVolatabu me “ovisa ni valeniveivesu.” Koya gona, e veisemati na vosa “veivakararawataki” kei na “vesu.” Eda rawa ni raica tale ga qori ena Maciu 8:​29 kei na Luke 8:​30, 31, na “veivakararawataki” ina “qara sega ni vakabotona.” Qori e dusia ni na sega ni vakilai tale e dua na ka se mate. (Roma 10:7; Vakatakila 20:​1, 3) Ena ivola na Vakatakila e dau vakayagataki vakalevu na vosa “vakararawataki” me vakatayaloyalotaka e dua na ka.​—Vakatakila 9:5; 11:10; 18:​7, 10.