1. Na veivakadeitaki cava e tukuna o Jiova vei ira na veivutuni dina?

 O JIOVA e Dauveibuli, e noda Vunilawa, e noda Turaganilewa, e Tamada vakalomalagi dauloloma tale ga. (Same 100:3; Aisea 33:22) Nida valavala ca vua qai veivutuni dina, e rawa ni vosoti keda, e vinakata sara ga me cakava qori. (Same 86:5) E tukuna o Jiova na veivakadeitaki qo ena gusu i Aisea: “Ke damudamu na nomuni ivalavala ca, ena vakavulavulataki me vaka na ucacevata.”—Aisea 1:18.

2. Na cava meda cakava meda veiyaloni tiko ga kina?

² Nida sega ni uasivi, eda dau tukuna se cakava na ka e vakacudrui ira eso tale. (Jeme. 3:2) Vakacava e kena ibalebale ya nida sa na sega tu ga ni veivolekati kei ira? Sega! E rawa nida veivolekati ke da vulica meda dau veivosoti. (Vkai. 17:9; 19:11; Maciu 18:21, 22) Ni dua mada ga na ka lailai e vakavuna noda veicudruvi, e vinakata o Jiova meda veivosoti. (Kolo. 3:13) E tiko na vuna vinaka meda cakava kina qori. O Jiova mada ga e dau yalorawarawa me “veivosoti vakalevu.”—Aisea 55:7.

3. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

³ Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na sala eda rawa ni vakatotomuria kina nona dauveivosoti o Jiova. Na ivalavala ca cava me vakaraitaki vei ira na qase ni ivavakoso? Na cava e vinakata kina o Jiova meda dau veivosoti? Na cava eda vulica vei ira na tacida e vakararawataki ira vakalevu na nodra ivalavala ca eso tale?

4. (a) Na cava me cakava na dauveiqaravi i Jiova ke valavala ca bibi? (b) Cava na nodra itavi na qase ni ivavakoso nira veivosaki kei koya e valavala ca?

⁴ E dodonu me tukuni vei ira na qase ni ivavakoso na ivalavala ca bibi. Eso na kena ivakaraitaki e tiko ena 1 Korinica 6:9, 10. Na ivalavala ca bibi e beci kina na lawa ni Kalou. Ke valavala ca bibi e dua na lotu vaKarisito, e dodonu me torovi Jiova ena masu, oti me lai raici ratou na qase. (Same 32:5; Jeme. 5:14) Na cava na nodra itavi na qase? O Jiova duadua ga e rawa ni vosoti ira na ivalavala ca, e cakava tale ga qori ena vuku ni isoro ni veivoli. * Ia o Jiova e lesia na itavi bibi vei ira na qase mera vakatulewataka mai na iVolatabu ke rawa ni lewe tiko ga ni ivavakoso o koya e valavala ca. (1 Kor. 5:12) Kena ikuri, e vinakati mera sauma e vica na taro qo: E nakita nona ivalavala ca? E via cakava na ka ca qo? E cakava tiko na ivalavala ca qori me dua na gauna balavu? Koya e bibi, e laurai eso na ivakatakilakila ni sa veivutuni? Vakacava e laurai ni sa vosoti koya dina o Jiova?—Caka. 3:19.

5. E yaga vakacava na nodra itavi na qase ni ivavakoso?

⁵ Nira veivosaki na qase kei koya e valavala ca, e kena inaki me tautauvata na nodra vakatulewa e vuravura me vaka ga sa caka oti mai lomalagi. (Maciu 18:18) E yaga vakacava na ituvatuva qo ena ivavakoso? E vakadeitaka sara ga mera biu tani o ira na sega ni veivutunitaka na nodra ivalavala ca ni rawa nira vakaleqai ira na sipi talei i Jiova. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Taito 3:10, 11) Ena rawa tale ga ni uqeti koya e valavala ca me veivutuni qai yaga vua na veivosoti i Jiova. (Luke 5:32) Era na masu na qase ena vuku i koya e veivutuni dina ra qai kerei Jiova me vukei koya me bulabula tale vakayalo.—Jeme. 5:15.

6. Ke vakasivoi e dua, vakacava se rawa tiko ga ni vosoti? Vakamacalataka.

⁶ Kaya mada ke sega ni veivutuni o koya e veivosaki kei ratou na qase. Ena ituvaki qori, ena vakasivoi mai na ivavakoso. Ke beca o koya na lawa ni matanitu, ena cola na kena itotogi, eratou na sega ni tarova qori na qase ni ivavakoso. O Jiova e vakatara mera vakatulewa na veiliutaki vakamatanitu mera veitotogitaki tale ga ni dua e beca na lawa ke veivutuni se sega. (Roma 13:4) Ia ke kilaiyalona tale, e veivutuni dina qai veisau, ena tu vakarau o Jiova me vosoti koya. (Luke 15:17-24) Ena cakava qori ke valavala ca bibi mada ga.—2 Vei. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Na inaki cava eda na vosota kina e dua e valavala ca vei keda?

⁷ E veivakacegui meda kila ni sega ni vakatau vei keda nona vosota o Jiova e dua e valavala ca! Ia se tiko ga e dua na ka eda rawa ni cakava. Na cava ya? Eso na gauna ena valavala ca vei keda e dua, e rawa ni valavala ca bibi sara, ena rairai kerea noda veivosoti. Eso tale na gauna, ena rairai sega ni cakava qori. Ena ituvaki qori, e rawa nida vosoti koya ena inaki meda kua ni levaci koya se cudru tiko ga. E macala ni vinakati na gauna kei na sasaga, vakabibi ke vakamosia sara ga na lomada. E  kaya na Vale ni Vakatawa ni Seviteba 15, 1994: ‘Ni o vosoti koya e cala, e sega ni kena ibalebale ni o tokona na ivalavala ca. Na lotu vaKarisito e veivosoti, e nuitaki Jiova me vakatulewataka vakadodonu na ituvaki qori. E turaganilewa yalododonu ni lomalagi kei na vuravura, ena vakayacora nona lewadodonu ena gauna lokuci.’ Na cava e uqeti keda kina o Jiova meda dau veivosoti qai nuitaka nona lewadodonu?

8. E laurai vakacava ena noda veivosoti nida vakavinavinakataka na loloma i Jiova?

⁸ Nida veivosoti e vakaraitaka noda vakavinavinaka. Ena dua na vosa vakatautauvata i Jisu, e vakatauvatani Jiova kei na dua na turaga e bokoca nona dinau levu e dua na nona dauveiqaravi e sega ni sauma rawa. Ia na dauveiqaravi qori, e sega sara ga ni vosota e dua tale na dauveiqaravi e lailai sara na ka e dinautaka vua. (Maciu 18:23-35) Na cava e vakavulica tiko vei keda o Jisu? Ke da vakavinavinakataka na nona lomani keda vakalevu o Jiova, ena uqeti keda meda dau veivosoti. (Same 103:9) E tukuna va qo e dua na Vale ni Vakatawa ena vica na yabaki sa oti: “Ke levu mada ga na gauna eda veivosoti kina, ena sega tu ga ni vakatauvatani rawa kei na nona vosoti keda yadua na Kalou kei na nona lomani keda ena vuku i Karisito.”

9. E lomani cei o Jiova? (Maciu 6:14, 15)

⁹ Era na vosoti o ira na dau veivosoti. O Jiova e lomani ira na dauloloma. (Maciu 5:7; Jeme. 2:13) E vakamatatataka qori o Jisu ni vakavulici ratou na nona tisaipeli ena ivakarau ni masu. (Wilika Maciu 6:14, 15.) Qori tale ga na ka eda vulica ena ka e tukuna o Jiova vua na nona dauveiqaravi o Jope. E turaga yalodina, ia e vakamosia sara ga na lomana nodratou veivakalewai e tolu na turaga qo, o Elifasi, Pilitati, kei Sofa. E tukuna vei Jope o Jiova me masulaki ratou. Ni cakava oti qori o Jope, e qai vakalougatataki koya o Jiova.—Jope 42:8-10.

10. Na cava e veivakaleqai kina na yaloca? (Efeso 4:31, 32)

¹⁰ E veivakaleqai na yaloca. E vinakata o Jiova meda vakila na vakacegu, meda kua ni yalocataka e dua. (Wilika Efeso 4:31, 32.) E uqeti keda meda “biuta na cudru qai vakanadakuya na katakata.” (Same 37:8) E ka vakayalomatua meda muria na ivakasala qori. Nida yaloca tiko ga ena vakaleqa noda bula kei na noda vakasama. (Vkai. 14:30) Na noda yaloca tiko va qori ena vakaleqai keda, me vaka ga noda gunuva na poisoni. Koya gona nida veivosoti, ena vinaka vei keda. (Vkai. 11:17) Ena vakacegu kina na noda vakasama kei na lomada, ena rawa nida tomana noda qaravi Jiova.

11. Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na veisausaumi? (Roma 12:19-21)

¹¹ E nei Jiova na veisausaumi. E sega ni lesi keda o Jiova meda sauma na ca e caka vei keda. (Wilika Roma 12:19-21.) Ni qiqo na noda rai, e sega tale ga ni uasivi, ena sega kina ni rawa meda vakatulewa vakadodonu me vaka na Kalou. (Iper. 4:13) Eso na gauna e dau vakacalai keda tale na lomada da qai sega ni vakatulewa vakavinaka. O Jiova e uqeti Jemesa  me vola: “[E] sega ni kauta mai na yalododonu ni Kalou na cudru ni tamata.” (Jeme. 1:20) Eda nuidei gona ni na cakava na ka dodonu o Jiova, ena raica tale ga me tau na lewadodonu.

12. Eda na vakaraitaka vakacava nida nuitaka na lewadodonu i Jiova?

¹² Noda veivosoti e vakaraitaka nida nuitaka na lewadodonu i Jiova. Nida biuta vei Jiova na noda leqa, eda vakaraitaka nida nuitaki koya me na vakaotia kece na leqa e vu mai na ivalavala ca. Ena vuravura vou e yalataka, na veika rarawa eda dau sotava “ena sega tale ni nanumi . . . , ena sega ni tiko e lomamuni.” (Aisea 65:17) Ia vakacava ke vakamosia vakalevu na lomada e dua, eda na sega ni cudru se lomaca tiko? Dikeva mada qo nodra cakava rawa qori eso.

13-14. Na cava o vulica me baleta na veivosoti vei Tony kei José?

¹³ E levu sara na tacida vakayalo era vakatulewataka mera veivosoti ni mosimosi mada ga na ka e caka vei ira. Era vakalougatataki vakacava nira cakava qori?

¹⁴ Ni se bera sara ni vulica na ka dina o Tony, * e tiko mai na Yatu Filipaini, e kila ni labati tuakana e dua na turaga o José. Ena gauna qori e dau cudrucudru o Tony, e voravora tale ga, e via sauma sara ga na ka qori. A vesu o José qai biu e valeniveivesu ena ka ca e cakava. Ni suka mai valeniveivesu, e yalataka o Tony ni na vaqarai koya me vakamatea. E volia sara e dua na dakai. Ia e tekivu vuli iVolatabu tale ga o Tony kei ira na iVakadinadina i Jiova. E kaya, “Niu vuli tiko, au liaca ni dodonu meu veisautaka na noqu itovo, meu biuta tale ga na cudrucudru.” Toso na gauna e papitaiso sara o Tony, oti e qai veiqaravi vaqase ni ivavakoso. Vakasamataka nona kurabui ni kila ni sa papitaiso tale ga o José me dauveiqaravi i Jiova! Ni rau sota, erau veimokomoko qai tukuna o Tony vei José ni sa vosoti koya. E tukuna  tale ga ni marau vakalevu ni cakava qori, e dredre mada ga me vakamacalataka na marau ni lomana. Io, e vakalougatataka o Jiova nona yalorawarawa o Tony me veivosoti.

15-16. Na cava o vulica vei Peter kei Sue me baleta na veivosoti?

¹⁵ Ena 1985 ni rau soqoni tiko o Peter kei Sue, e kacabote vakasauri e dua na bomu ena Vale ni Soqoni. A mai biuta na bomu qori e dua na turaga! E mavoa sara vakaca o Sue, e vakaleqai na matana, e didivara, e sega tale ga ni boica rawa e dua na ka. * Rau vaqaqa o Peter kei Sue, ‘Na mataqali tamata vakacava e cakava tu na ka ca qo?’ E sega ni tamata i Jiova na turaga qori, e vesu ni oti tale e vica vata na yabaki mani totogitaki me cakacaka mate e valeniveivesu. Ni rau tarogi o Peter kei Sue ke rau sa vosoti koya, rau kaya: “E vakavulici keda o Jiova ke da cudru se lomaca tiko ga ena vakaleqai keda vakayago, na lomada, kei na noda vakasama. Ni oti ga na ituvaki ya, keirau kerei Jiova sara ga me vukei keirau me keirau kua ni cudru se yaloca tiko ga, me keirau marautaka na neirau veiqaravi.”

¹⁶ Vakacava e rawarawa nodrau veivosoti? Sega toka ni rawarawa. Erau kaya: “Eso na gauna ni vakadredretaka na neirau bula na mavoa nei Sue, e dau tuburi keirau na cudru. Ia keirau sega ni via vakasamataka vakalevu, ya na vuna e ruru totolo kina na neirau cudru. Me keirau tukuna na ka dina, ke dua na gauna ena mai tacida na turaga qori, keirau na marautaki koya. Keirau vulica ena ivakaraitaki qo ni levu sara na sala e veisereki kina na ivakavuvuli vakaivolatabu. E veivakacegui tale ga ni keirau kila ni sa voleka qo me vakaotia o Jiova na veika ca kece.”

17. Na cava o vulica vei Myra me baleta na veivosoti?

¹⁷ Dua tale na ivakaraitaki o Myra. E  vulica na ka dina ni sa vakawati oti, e rua tale ga na luvena. E sega ni taleitaka na dina o watina. Toso na gauna e veibutakoci o watina, e biuta tu mai na nona vuvale. E kaya o Myra: “Ni biuti keitou vakaveitinani o watiqu, au vakila sara ga na ka era dau vakila e levu ni dabuitaki ira e dua era lomana, au kidroa, sega ni vakabauta, rarawa, veivutuni, au beitaki au ga, au cudru.” Ni rau sere oti mada ga, se mositi Myra tu ga na nona dabuitaki. E kaya: “E vakararawataki au tiko ga qori me vica vata na vula, au raica ni sa vakaleqa tiko na noqu veiwekani kei Jiova kei na so tale.” Ena gauna qo e tukuna o Myra ni sa sega tale ni cudruvi watina tiko se yalocataki koya. E nuitaka ni dua na siga ena vinaka tale nona veiwekani kei Jiova. E vakasamataka tiko ga o Myra na veigauna se bera mai. Ni itubutubu le dua, e susugi rau na luvena me rau qaravi Jiova. Nikua, e marautaka vakalevu nona qaravi Jiova kei rau na luvena, vaka kina na nodrau vuvale.

18. Na cava meda nuidei kina ni o Jiova e Turaganilewa Cecere?

¹⁸ Sa bau veivakacegui dina meda kila nida sega ni vakacolati ena nona lewai e dua! Ni Turaganilewa Cecere Duadua o Jiova, e nona itavi bibi sara ga qori. (Roma 14:10-12) Eda nuidei ni nona vakataulewa ena salavata kei na nona ivakatagedegede uasivi ni ka e donu kei na ka e cala. (Vkte. 18:25; 1 Tui 8:32) Ena donu tu ga na ka e cakava!

19. Na cava ena cakava o Jiova ena nona lewadodonu?

¹⁹ Eda vakanamata ina gauna ena vakaotia kina vakadua o Jiova na veika ca e vu mai na noda sega ni uasivi kei na ivalavala ca. Sa na oti vakadua ena gauna qori na leqa vakayago kei na rarawa ni lomada. (Same 72:12-14; Vkta. 21:3, 4) Ena sega tale ni nanumi. Nida waraka tiko na gauna totoka qori, eda vakavinavinaka ni solia tiko o Jiova na kaukaua meda rawa ni vakatotomuria na nona dauveivosoti.