Dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n, ahwankpá goɖokponɔ ɖé ɖò axékó e nyí sókan mɛ é ɖé tanu kpɔ́n sɛ́dó wɛ. Sɔja Filisitɛ́ɛn ɖěɖee ɖó gɔnu ɖó finɛ lɛ é mɔ nǔ taji ɖé azɔn gegě: Sunnu Izlayɛlinu we ɖò te ɖò nukɔn yetɔn ɖò tɔdo dwíin ɖé mɛ. Nǔ enɛ e sɔja lɛ mɔ é hwɛ́n tó yetɔn, ɖó ye mɔ ɖɔ nǔɖe kún ɖò dɔ̌n bo na wà nǔ dó emi wu ó. Filisitɛ́ɛn lɛ ko kp’acɛ nú Izlayɛli-ví lɛ sín hwenu línlín lɛ ɖíe, bɔ ye tlɛ sixu gan azɔ̌wanú glelilɛ tɔn yetɔn lɛ Filisitɛ́ɛn lɛ mɛvo ǎ. Enɛ wu ɔ, sɔja Izlayɛli tɔn lɛ ɖó ahwanlyannú kaka ɖé ǎ. Gɔ́ na ɔ, sunnu we jɛn ye nyí! Enyi ye na bo tlɛ ɖó ahwanlyannú wɛ ɔ, etɛ ye ka sixu kpéwú bo dósin? Filisitɛ́ɛn lɛ sɔ́ ye ɖó acakpo jí, bo ɖɔ: “Mi wá gɔ̌n mǐtɔn nú mǐ na xlɛ́ nǔɖe mi.”—1 Samuwɛli 13:19-23; 14:11, 12.

Nǔgbo ɔ, è na xlɛ́ nǔɖe mɛ, amɔ̌, Filisitɛ́ɛn lɛ wɛ na xlɛ́ mɛ ǎ. Izlayɛli-ví we lɛ kánwezun gbɔn tɔdo ɔ mɛ, bo jɛ nǔ fán jí ɖidó awa e sɛkpɔ ye é xwé. Kpó ɔ yì jǐ tawun b’ɛ byɔ ɖɔ ye ni zán alɔ yetɔn lɛ kpo afɔ yetɔn lɛ kpo, amɔ̌, ye kpó ɖò yiyi wɛ, bo ɖò awinnya lɛ fán wɛ tunta fí e ahwankpá ɔ ɖè é! (1 Samuwɛli 14:13) Filisitɛ́ɛn lɛ sixu mɔ dìn ɖɔ nya e ɖò nukɔn é hɛn ahwanfunnú; mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ é xwedó è. Amɔ̌, é kpo mɛ ɖokpo kpo ka tɔ́n ahwan ahwangɔnu blebute ɖokpo nǔgbo nǔgbo à? É hun taɖu wɛ à?

É hun taɖu ǎ; nya ɖé wɛ bo ɖi nǔ titewungbe. Jonatáan wɛ é nɔ nyí, bɔ tan tɔn ɖò gbɛ̀ bo na kplɔ́n nǔ gegě Klisanwun nǔgbo lɛ ɖò égbé. Mǐ ɖò ahwan fun wɛ tlɔlɔ lě ǎ có, tan Jonatáan tɔn sixu kplɔ́n nǔ taji ɖé mǐ dó akɔ́nkpinkpan, gbejininɔ, kpo mɛɖée sísɔ́ dó savɔ̌ kpo e sín hudo mǐ ɖó bo na sɔnǔ nú nǔɖiɖi adodwé é wu.—Ezayíi 2:4; Matie 26:51, 52.

Bo na dó tuùn nǔ e wu Jonatáan huzu kpannukɔn ahwangɔnu enɛ é ɔ, mǐ ɖó na tuùn nǔ dó kún e mɛ é jɔ ɖè é wu. Vǐsunnuɖaxó Sawulu e nyí axɔsu nukɔntɔn ɔ ɖò Izlayɛli é tɔn wɛ Jonatáan nyí. Hwenu e è sɔ́ Sawulu axɔsu é ɔ, Jonatáan ko winnya, é sixu ko ɖó xwè 20 alǒ hú mɔ̌. É cí ɖɔ Jonatáan kpo tɔ́ tɔn kpo vɛ́ tawun ɖɔhun, bɔ tɔ́ ɔ nɔ ɖɔ xomɛ n’i hwɛhwɛ. Ðò hwe enɛ nu ɔ, Jonatáan tuùn ɖɔ tɔ́ emitɔn ɖiga, nyɔ́ ɖɛkpɛ, bo lɛ́ nyí ahwanfuntɔ́ akɔ́nkpantɔ́ ɖé, enɛ kɛɖɛ ka wɛ ǎ, é lɛ́ tuùn nǔ taji ɖevo dó wǔ tɔn, é wɛ nyí ɖɔ, é ɖó nǔɖiɖi bo nɔ lɛ́ sɔ́ éɖée hwe. Jonatáan sixu mɔ nǔ e wu Jehovah sɔ́ Sawulu axɔsu é. Gbeyiɖɔ Samuwɛli tlɛ ɖɔ ɖɔ mɛɖebǔ kún ɖè bo cí Sawulu ɖɔhun ɖò tò ɔ mɛ ó!—1 Samuwɛli 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

Jonatáan ɖó na ko mɔ ɖɔ yɛ̌yi wɛ è wlí nú emi bɔ emi ɖò tɔ́ emitɔn glɔ́ bá fun ahwan xá togun Jehovah tɔn sín kɛntɔ́ lɛ. Ahwan enɛ lɛ cí hunjɛdótoji sín ahwan égbé tɔn lɛ ɖɔhun ǎ. Hwenɛnu ɔ, Jehovah ko sɔ́ akɔta Izlayɛli tɔn b’ɛ sɔ́ afɔ tɔn ɖó te, bɔ akɔta e nɔ sɛn vodun lɛ é nɔ ɖò ahwan tɔ́n ɛ wɛ magbokɔ. Filisitɛ́ɛn ɖěɖee vodun mɔhun lɛ ɖi Dagɔni sinsɛn ko gbà tamɛ na lɛ é nɔ tɛ́n kpɔ́n hwɛhwɛ bo nɔ dóya nú togun e Jehovah sɔ́ é, bo tlɛ tɛ́n kpɔ́n bá sú kún dó nú ye.

Enɛ wu ɔ, sunnu Jonatáan ɖɔhun lɛ tuùn ɖɔ ahwan funfun na xlɛ́ ɖɔ emi ɖò gbeji nú Jehovah Mawu. Jehovah kɔn nyɔna dó gǎn ɖěɖee Jonatáan dó lɛ é jí. Ee Sawulu huzu axɔsu b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, é sɔ́ vǐ tɔn Jonatáan b’ɛ nyí sɔja afatɔ́ngán, bɔ Jonatáan nɔ ye nu bɔ ye fun ahwan xá Filisitɛ́ɛn lɛ sín ahwangɔnu ɖé ɖò Gɛva. Ye ɖó ahwanfunnú kaka ɖé ǎ có, Jehovah d’alɔ Jonatáan b’ɛ ɖu ɖò ahwan ɔ jí. Amɔ̌, wǎgbɔ tɔn ɔ, Filisitɛ́ɛn lɛ sɔnǔ nú ahwangɔnu ɖaxó ɖé. Xɛsi jɛ Sawulu sín sɔja gegě jí. Mɛɖé lɛ hɔn bo yì hwlá yeɖée, bɔ ye mɛ habǔ tlɛ huzu jɛ Filisitɛ́ɛn lɛ jí! Amɔ̌, akɔ́nkpinkpan e Jonatáan ɖó é vɔ́da kpɔ́n ǎ.—1 Samuwɛli 13:2-7; 14:21.

Ðò azǎn e xó mǐ ɖɔ ɖò aga é gbè ɔ, Jonatáan wà dɛ̌dɛ̌ bo bú sín finɛ, é kpo mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ é kpo. Ee ye ɖò ahwangɔnu Filisitɛ́ɛn lɛ tɔn e ɖò Mikumasi é sɛkpɔ wɛ é ɔ, Jonatáan ɖɔ nǔ e é lin é nú mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ é. Ye na jɛ wědedé bɔ sɔja Filisitɛ́ɛn e ɖò finɛ lɛ é na mɔ ye. Enyi Filisitɛ́ɛn lɛ gblɔ́n adǎn nú ye mɛ we lɛ ɖɔ ye ni wá kpé hun xá emi ɔ, enɛ na nyí wuntun ɖé ɖɔ Jehovah na d’alɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ. Mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ é yí gbè, vlafo ɖó Jonatáan sín xó agbɔ̌nɖowǔnanɔ elɔ lɛ wu: “Mǐ sukpɔ́ kpo mǐ ma sukpɔ́ kpo ɔ, [Jehovah] sixu hwlɛn mǐ gán; nǔ ɖebǔ gló è ǎ.” (1 Samuwɛli 14:6-10) Etɛ ɖɔ wɛ é ka ɖè?

É ɖò wɛn ɖɔ Jonatáan tuùn Mawu tɔn ganji. É tuùn ganji ɖɔ ɖ’ayǐ ɔ, Jehovah ko d’alɔ togun tɔn b’ɛ ɖu ɖò kɛntɔ́ e sukpɔ́ hú ye flaflá tɔn lɛ é jí. Hweɖelɛnu ɔ, É tlɛ zán mɛ ɖokpo géé dó ɖu ɖò ahwan jí. (Hwɛɖɔtɔ́ lɛ 3:31; 4:1-23; 16:23-30) Jonatáan tuùn ɖɔ é kún nyí sɔja nabi e ɖò mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ tɛntin é, hlɔnhlɔn yetɔn, alǒ ahwanfunnú yetɔn lɛ wɛ nyí nǔ taji ɔ ó; nǔɖiɖi yetɔn wɛ. Enɛ wu ɔ, nǔɖiɖi sísɛ́ Jonatáan bɔ é byɔ Jehovah ɖɔ emi kpo mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú emitɔn lɛ é kpo ɖó na yì kpé hun xá ahwangɔnu ɔ wɛ à jí; é sɔ́ wuntun ɖé bɔ Jehovah sixu zán dó ɖexlɛ́ ɖɔ emi yí gbè. Ee Jehovah ɖexlɛ́ ɖɔ emi yí gbè é ɔ, Jonatáan ɖidó ye gɔ́n kpo akɔ́nkpinkpan kpo.

Ðǒ ayi nǔɖiɖi Jonatáan tɔn sín akpáxwé we elɔ lɛ wu. Nukɔntɔn ɔ, é ɖó sísí e gɔ́ngɔ́n é nú Mawu tɔn, Jehovah. É tuùn ɖɔ Mawu Nǔbǐwukpetɔ́ ɔ kún nɔ ganjɛ hlɔnhlɔn gbɛtɔ́ lɛ tɔn wu bonu linlin tɔn lɛ na dó jɛnu ó, loɔ, nyɔna kinkɔn dó gbejinɔtɔ́ e ɖò sinsɛn ɛ wɛ lɛ é jí nɔ víví n’i. (2 Tan 16:9) Wegɔ́ ɔ, Jonatáan ba kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Jehovah ɖò ahwan tɔn mɛ é hwɛ̌ cobo wà nǔ. Égbé ɔ, mǐ nɔ ba wuntun jiwǔ lɛ sín Mawu mǐtɔn gɔ́n, bo na dó kpɔ́n ɖɔ é yí gbè nú nǔ e na wà wɛ mǐ ɖè é à jí ǎ. Xó Mawu tɔn ɔ blebu ɖò así mǐtɔn, bɔ nǔ e sín hudo mǐ ɖó bo na tuùn jlǒ tɔn é bǐ ɖ’emɛ. (2 Timɔtée 3:16, 17) Mǐ ka nɔ gbéjé Biblu ɔ kpɔ́n kpo sɔxwixwe kpo cobo nɔ wá gbeta taji lɛ kɔn à? É nyí mɔ̌ hǔn, mǐ ɖò xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ mǐ nɔ sɔ́ ayi ɖó jlǒ Mawu tɔn jí hú jlǒ mǐɖesunɔ tɔn lɛ, lee Jonatáan bló gbɔn é nɛ.

Sunnu we lɛ, ahwanfuntɔ́ ɔ kpo mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú lɛ é kpo, yawǔ fán só ɔ ɖidó ahwangɔnu ɔ gɔ́n. Filisitɛ́ɛn lɛ wá mɔ ɖɔ è tɔ́n ahwan emi, bo sɛ́ mɛɖé lɛ dó bɔ ye na yì kpé hun xá sɔja we lɛ. Filisitɛ́ɛn lɛ sukpɔ́ hú ye flaflá tɔn, bo ka lɛ́ ɖò só ɔ ta aga, enɛ wu ɔ, mɛ we e tɔ́n ahwan ye lɛ é huhu na yá tawun. Amɔ̌, Jonatáan xò sɔja ɖé zindɛ́ ɔ, é nɔ xò ɖevo zindɛ́. Mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ é ɖò gudo tɔn bo nɔ hu ye kpé. Sunnu we lɛ yì fí nabi ɖé cobo hu sɔja kɛntɔ́ 20 ǎ! Jehovah lɛ́ wà nǔ ɖevo. Mǐ xà ɖɔ: “Ahwanfuntɔ́ e ɖò ahwankpá ɔ mɛ lɛ kpo mɛ e ko tɔ́n bo na vɔ Izlayɛli-ví lɛ kpo bǐ bɛ́ xɛsi. Ayikúngban dánwǔ, bɔ é nyí nǔdóxɛsi ɖaxó ɖé, bɔ Mawu sɛ́dó.”—1 Samuwɛli 14:15.

Sawulu kpo mɛ tɔn lɛ kpo mɔ awě e xò Filisitɛ́ɛn lɛ é kpo xɛsi e ɖò ye jí bɔ ye tlɛ jɛ yeɖée hu jí é kpo sɛ́dó! (1 Samuwɛli 14:16, 20) Izlayɛli-ví lɛ kpankɔ́n bo tɔ́n ahwan ye, vlafo Filisitɛ́ɛn e kú lɛ é sín ahwanfunnú wɛ ye fɔ. Jehovah na ɖuɖeji ɖaxó ɖé togun tɔn gbè enɛ gbè. É ka ko ɖyɔ sín táan syɛnsyɛn enɛ lɛ mɛ à. Égbé ɔ, enyi mǐ ɖi nǔ n’i lee Jonatáan kpo mɛ e nɔ hɛn ahwanfunnú tɔn lɛ n’i bɔ è ma ɖɔ nyikɔ tɔn ǎ é kpo wà gbɔn é ɔ, gbeta e kɔn mǐ wà é na wá vɛ́ nú mǐ kpɔ́n gbeɖé ǎ.—Malacíi 3:6; Hlɔmanu lɛ 10:11.

Ðuɖeji enɛ ɔ nyɔ́ Sawulu nukúnmɛ sɔ lee é cí gbɔn nú Jonatáan é ǎ. Sawulu wà nǔɖe lɛ nyi dò b’ɛ nyla tawun. É tlitó nú gbeyiɖɔ Samuwɛli e nyí Levíi ví ɖé, bɔ Jehovah sɔ́, bɔ é wɛ ɖó na savɔ̌ é, gbɔn vɔ̌ ɔ sísá ɖó tɛn tɔn mɛ gblamɛ. Ee Samuwɛli wá é ɔ, é ɖɔ nú Sawulu ɖɔ ɖó é tlitó wutu ɔ, axɔsuɖuɖu tɔn na wá vivɔnu. Enɛ gudo ɔ, hwenu e Sawulu sɛ́ sɔja tɔn lɛ dó ahwan fun gbé é ɔ, é xwlé nǔ baɖabaɖa elɔ nú ye jɛ nukɔn: “Mɛɖebǔ ɖò mi mɛ bo sɔ́ nǔ ɖokpo dó nu cobonu zǎn kú ɔ, heelu mɛ ɔ. Enyi mɛɖé ɖu nǔ cobonu un ba hlɔn kɛntɔ́ ce lɛ bǐ wu hǔn, heelu mɛ ɔ.”—1 Samuwɛli 13:10-14; 14:24.

Xó Sawulu tɔn lɛ xlɛ́ ɖɔ é jɛ ali nyanya mlɛ́ jí. Mɛɖéesɔ́hwetɔ́ e lɛ́ nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn é ɖé ka sixu wá huzu cejɛnnabinɔ e nǔ nɔ jló dingan é à? È na ɖɔ ɔ, Jehovah dó sɛ́n e ma xwè ali ǎ é mɔhun ɖé nú sɔja akɔ́nkpantɔ́ kpo azɔ̌ syɛnsyɛnwatɔ́ enɛ lɛ kpo ǎ. Ðɔ e Sawulu ɖɔ ɖɔ ‘cobonu un ba hlɔn kɛntɔ́ ce lɛ bǐ wu’ é ka xlɛ́ ɖɔ Sawulu lin ɖɔ ahwan enɛ ján gò dó emi bǐ wɛ à? Wɔn wɛ Sawulu ka wɔn ɖɔ nǔ jlɔjlɔ e Jehovah nɔ ba é sín xó wɛ ɖò atɛ jí, b’ɛ kún nyí hlɔnbiba susu kpo ɖuɖeji éyɛ Sawulu tɔn kpo wu sín xó wɛ ɖò atɛ jí ó à?

Jonatáan tuùn ɖɔ tɔ́ emitɔn xwlé nǔ masɔgbe mɔhun ɖé ǎ. Ðó ahwan ɔ zɔ́n bɔ xovɛ sin i wutu ɔ, é sɔ́ kpò tɔn dó wǐinkpa ɔ mɛ, bo ɖíɖɔ́ habǔ; tlolo kpowun ɔ, hlɔnhlɔn lɛ́ wá wǔ tɔn. Enɛ gudo ɔ, sɔja tɔn ɖokpo yì ɖɔ n’i ɖɔ tɔ́ tɔn dó sɛ́n ɖɔ è ma ɖu nǔ ó. Jonatáan yí gbè ɖɔ: “Tɔ́ ce ɔ, tagba dó nú togun ɔ wɛ é ɖè kpowun. Mi kpɔ́n! Ee nyɛ dó wǐin kpɛɖé nu dìn ɔ, nukún ce mɔ nǔ ganji. Enyi mǐ Izlayɛli-ví lɛ ko ɖu nǔ e mǐ gbà Filisitɛ́ɛn lɛ, bo yí ɖò ye sí lɛ ɖě wɛ ɔ, nǔ e mǐ na ko wà xá ye ɔ na hú mɔ̌.” (1 Samuwɛli 14:25-30) Hwɛ tɔn jɔ. Jonatáan nyí vǐ gbejinɔtɔ́ ɖé, amɔ̌, é nɔ nɔ gbeji nú mɛ bǐ kpowun ǎ. É nɔ gɔn tamɛ lin bo nɔ yí gbè nú nǔ e tɔ́ tɔn wà alǒ ɖɔ lɛ é bǐ kpowun ǎ, bɔ linlin enɛ e ɖò jlɛ̌ jí é zɔ́n bɔ mɛ lɛ nɔ ɖó sísí n’i.

Hwenu e Sawulu sè ɖɔ Jonatáan t’afɔ sɛ́n e emi dó é jí é ɔ, é lɛ́ gbɛ́ ɖɔ emi kún na yí gbè ɖɔ sɛ́n e nǔnywɛ hwedó é ɖé wɛ emi dó ó. É nyɔ́ wà ɔ, é mɔ ɖɔ è ɖó na hu vǐ éɖesu tɔn jiji ɔ dandan! Jonatáan dɔn nǔ, alǒ byɔ ɖɔ è ni kú nǔblawu nú emi ǎ. Ð’ayi xó nukúnɖeji e é ɖɔ é wu. É sɔ́ mɛɖée sísɔ́ dó savɔ̌ sín gbigbɔ dó ɖɔ: “Dìn ɔ, un yí kú gbè.” Amɔ̌, Izlayɛli-ví lɛ súxó bo ɖɔ: “Etɛ, Jonatáan na kú o! É mɛ e hwlɛn Izlayɛli tò ɔ gán é! Gbeɖé kpɔ́n! Mǐ xwlé Mawu nú we ɖɔ: Mawu Mavɔmavɔ ɖò gbɛ̀; ɖa ɖokpo géé vɔ́vɔ́ na j’ayǐ sín ta tɔn ǎ, ɖó Mawu wɛ bló bɔ é wà azɔ̌ égbé.” Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? Sawulu sín ayi wá mɔ nǔ lo. Tan ɔ ɖɔ: “Lee ahwanfuntɔ́ lɛ hwlɛn Jonatáan gán gbɔn é nɛ, bɔ é sɔ́ kú ǎ.”—1 Samuwɛli 14:43-45.

Ðó akɔ́nkpinkpan, azɔ̌syɛnsyɛnwiwa kpo linlin mɛɖée sísɔ́ dó savɔ̌ tɔn kpo Jonatáan tɔn wutu ɔ, é ɖó nyikɔ ɖagbe ɖé. Hwenu e gbɛ̀ tɔn ɖò axɔ nu é ɔ, nyikɔ ɖagbe e é ɖó é hwlɛn ɛ gán. É na nyɔ́ ɖɔ mǐ ni nɔ gbéjé nyikɔ e mǐ nɔ ɖó nú mǐɖée ayihɔngbe ayihɔngbe é kpɔ́n ganji. Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ nyikɔ ɖagbe nyí nǔɖe bo xɔ akwɛ tawun. (Nǔnywɛtɔ́xó 7:1) Jonatáan ɖɔhun ɔ, enyi mǐ tɛ́n kpɔ́n bo ɖó nyikɔ ɖagbe ɖò Jehovah gɔ́n ɔ, nyikɔ mǐtɔn na nyí nǔ xɔ akwɛ titewungbe ɖé.

Sawulu ɖè afɔ nyi dò có, Jonatáan kpó ɖò tɔ́ tɔn kpá kpo gbejininɔ kpo, bo ɖò ahwan fun wɛ nú xwè mɔkpan. Mǐ sixu dó nukúnmɛ bo kpɔ́n lee é na ko vɛ́ n’i sɔ hwenu e é mɔ bɔ tɔ́ tɔn ɖò nǔ sɔ́ nú linlin tótlítlí kpo goyiyi kpo tɔn wɛ é. Zinflu ɖé ɖò jijɛji wɛ ɖò tɔ́ tɔn sín ayi mɛ, bɔ Jonatáan ka kpéwú bo na ɖó te ǎ.

Xó ɔ wá tlɛ́n asá bǐ hwenu e Jehovah ɖegbe nú Sawulu ɖɔ é ni fun ahwan xá Amalɛkinu ɖěɖee dóve ɖò nǔnyanyawiwa mɛ, bɔ sín Mɔyizi hwenu ɔ, Jehovah ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è na sú kún dó nú akɔta yetɔn bǐ lɛ é é. (Tíntɔ́n 17:14) È ɖɔ nú Sawulu ɖɔ é ni sú kún dó nú kanlin yetɔn lɛ bǐ, lobo hu axɔsu yetɔn Agagi. É ɖò wɛn ɖɔ Jonatáan na ko nɔ tɔ́ tɔn glɔ́, bo fun ahwan kpo akɔ́nkpinkpan kpo lee é nɔ ko bló gbɔn é, bɔ Sawulu ɖu ɖò ahwan ɔ jí. Amɔ̌ Sawulu tlitó nú Jehovah gannaganna, bo jó Agagi dó nyi gbɛ̀, lobo fɔ dɔkun lɛ kpo kanlin lɛ kpo wá yì xwé. Gbeyiɖɔ Samuwɛli ɖɔ hwɛ gudogudo tɔn e Jehovah ɖó nú Sawulu é, bo ɖɔ: “Ee a hɔn xó Mawu tɔn sɔ́ nyi gbě ɔ, é lɔ ɖè we sín axɔsuzinkpo jí.”—1 Samuwɛli 15:2, 3, 9, 10, 23.

É sɔ́ lín ɖebǔ có Jehovah ɖè gbigbɔ mímɛ́ tɔn sín Sawulu jí ǎ. Ee Jehovah ma sɔ́ ɖò Sawulu jí kpɔ́n wɛ ǎ é ɔ, é sɔ́ nɔ mɔ éɖée mɛ ǎ, nɔ ɖò xomɛsin jí, bɔ xɛsi ɖaxó ɖé ɖò jǐ tɔn. É cí ɖɔ gbigbɔ nyanya ɖé wɛ gosin Mawu gɔ́n bo wá ɖyɔ ɖagbe e ɖò jǐ tɔn ɖ’ayǐ é ɖɔhun. (1 Samuwɛli 16:14; 18:10-12) Kpɔ́n lee é na ko vɛ́ nú Jonatáan sɔ hwenu e é mɔ bɔ tɔ́ tɔn sísíjɛxa ɔ sín ninɔmɛ huzu bǐ mlɛ́mlɛ́ é! É ɖò mɔ̌ có, Jonatáan gɔn azɔ̌ wà nú Jehovah kpo gbejininɔ kpo gbeɖé ǎ. É nɔ gudo nú tɔ́ tɔn lee é kpéwú gbɔn é, bɔ hweɖelɛnu ɔ, é tlɛ ɖɔ xó n’i sín ayi mɛ, amɔ̌, é sɔ́ ayi tɔn ɖó Mawu Jehovah e nyí Tɔ́ tɔn, bo ma nɔ huzu ǎ é jí.—1 Samuwɛli 19:4, 5.

A ka mɔ mɛ e a yí wǎn na é ɖé, vlafo xwédo towe sín hagbɛ̌ vívɛ́ ɖé, bɔ ninɔmɛ tɔn huzu dó nyanya jí hawun kpɔ́n à? Nǔɖe wɛ bo sixu vɛ́ nú we tawun. Kpɔ́ndéwú Jonatáan tɔn flín mǐ nǔ elɔ e ɖɛhanwlantɔ́ ɔ wlan ɖò nukɔnmɛ é: “Ðó tɔ́ ce kpo nɔ ce kpo na bo ɖè alɔ sín kan ce mɛ ɔ, hwɛ Mawu Mavɔmavɔ ɔ, a na kɛ alɔ bo yí mì.” (Ðɛhan 27:10) Jehovah ɖò gbeji. É na kɛ alɔ bo yí hwi lɔ, bo na nyí Tɔ́ ɖagbe hugǎn ɖé nú we, enyi gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ na bo wà nǔ ɖebǔ dó wu we, alǒ, jó we dó ɔ nɛ.

É cí ɖɔ Jonatáan sè ɖɔ Jehovah jló na ɖè Sawulu sín axɔsuzinkpo jí ɖɔhun. Nɛ̌ Jonatáan ka wà nǔ gbɔn? É ka kanbyɔ éɖée ɖɔ axɔsu alɔkpa tɛ emilɛ ka na nyí à jí wɛ à? É ka ɖó nukún ɖɔ emi na jla nǔ ɖěɖee tɔ́ emitɔn wà nyi dò é ɖé lɛ ɖó, bo na sɔ́ kpɔ́ndéwú gbejininɔ tɔn ɖ’ayǐ, lobo nyí axɔsu tónúsétɔ́ ɖé wɛ à? Mǐ tuùn nǔ ɖěɖee é lin lɛ é ǎ; mǐ tuùn kpowun ɖɔ nukúnɖiɖó mɔhun ɖebǔ kún jɛnu kpɔ́n ó. Enɛ xlɛ́ ɖɔ Jehovah jó nya gbejinɔtɔ́ enɛ dó wɛ à? Ðebǔ lɔ ǎ. É zán Jonatáan, b’ɛ nyí kpɔ́ndéwú xɔ́ntɔn zunzun kpo gbejininɔ kpo tɔn ɖaxó hugǎn e è wá wlan dó Biblu mɛ lɛ é ɖokpo. Mǐ na ɖɔ xɔ́ntɔn zunzun enɛ sín xó ɖò xóta ɖevo e na ɖɔ xó dó Jonatáan wu é mɛ.