1-3. Etɛ Jehovah sinsɛn kpo “ayixa m[ɛ]tɔn bǐ” kpo ka byɔ? Na kpɔ́ndéwú ɖé.

ÐÓ MǏ nyí hwɛhutɔ́ wutu ɔ, mǐ nɔ yawu wà nǔ nyì dò. Amɔ̌, mǐ dó kú ɖɔ Jehovah kún nɔ “kpɔ́n dó hwɛ e mǐ hu é wu, bo nɔ wà nǔ tɔn xá mǐ” ó, nú mǐ lɛkɔ sín hwɛ mǐtɔn lɛ gudo bo sɛkpɔ ɛ kpo nùɖiɖi kpo, kpodo mɛɖesɔhwe kpan sɔgbe kpo vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn e Jezu bló é kpo ɔ nɛ. (Ðɛh. 103:10) É ɖò mɔ̌ có, lee Davidi ɖɔ nú Salomɔ́ɔ gbɔn é ɔ, enyi mǐ jló ɖɔ Jehovah na yí gbè nú sinsɛn e mǐ nɔ bló sɛ́dó è ayihɔngbe ayihɔngbe é ɔ, mǐ ɖó na “sɛ̀n éɖokponɔ géé, kpodo ayixa [mǐtɔn] bǐ kpo.” (1 Tan 28:9) Nɛ̌ mǐ mɛ gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ ka sixu wà mɔ̌ gbɔn?

² Bonu mǐ na mɔ nukúnnú jɛ mɛ ɔ, mǐ sixu sɔ́ gbɛzán Axɔsu Asa tɔn jlɛ́ dó Axɔsu Amasiyasi tɔn wu. Axɔsu Judáa tɔn wè enɛ lɛ bǐ wɛ wà nǔ e nyɔ́ Jehovah nukún mɛ é, amɔ̌, Asa sín ayi bǐ ɖò Jehovah jí hú Amasiyasi tɔn. (2 Tan 15:16, 17; 25:1, 2; Nùx. 17:3) Ye mɛ wè lɛ bǐ wɛ nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ bo lɛ́ wà nǔ nyì dò. É ɖò mɔ̌ có, Asa gosin ali Mawu tɔn jí ǎ, ɖó é sɔ́ ayi tɔn bǐ jó nú Mawu wutu. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, Amasiyasi sɔ́ ayi  tɔn bǐ jó nú Jehovah ǎ. Ee é ɖu ɖò kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ jí gudo é ɔ, é bɛ́ vodun yetɔn lɛ wá xwé bo jɛ ye sɛ̀n jí.—2 Tan 25:11-16.

³ Mawu sínsɛ́n kpo “ayi m[ɛ]tɔn bǐ” kpo byɔ ɖɔ è ni sɔ mɛɖée bǐ jó n’i kpátákpátá. Ðò Biblu mɛ ɔ, è nɔ zán xókwin “ayixa” alǒ “ayi” bo nɔ dó dó gesí nǔ e mɛɖé nyí ɖò xomɛ é hwɛhwɛ. Nǔ e nɔ jló è lɛ é, linlin tɔn lɛ, jujɔ tɔn lɛ, nǔwiwa tɔn lɛ, nǔwukpikpé tɔn lɛ, nǔ e nɔ sísɛ́ ɛ lɛ é, kpo nǔ e gbé é nɔ nya lɛ é kpo wɛ ɖ’emɛ. Enɛ wu ɔ, mɛ e nɔ sɛ̀n Jehovah kpo ayi tɔn bǐ kpo é nɔ sɛ̀n ɛ kpo yɛmɛnúwiwa kpo ǎ. Jehovah sinsɛn nyí yɛsu kpowun bɔ é nɔ fɔ ǎ. Mǐdɛɛ lɛ ka lo? Mǐ nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ có, mǐ na ɖò Mawu sɛ̀n kpo ayi mǐtɔn bǐ kpo wɛ, enyi mǐ sɔ́ mǐɖée jó n’i bǐ bo ma nɔ wà yɛ mɛ nú ǎ ɔ nɛ.—2 Tan 19:9.

4. Etɛ mǐ ka na ba dò kpɔ́n na dìn?

⁴ Bonu mǐ na mɔ nukúnnú jɛ nǔ e Mawu sinsɛn kpo ayi mɛtɔn bǐ kpo nyí é mɛ ganji ɔ, mǐ ni lin tamɛ kpɔ́n dó gbɛzán Asa tɔn kpo axɔsu Judáa tɔn e sɛ̀n Mawu kpo ayi bǐ kpo e tɔn ɖé lɛ jí, ye wɛ nyí Jozafati, Ezekiyasi, kpo Joziyasi kpo. Ye mɛ ɛnɛ lɛ bǐ wɛ wà nǔ nyì dò, amɔ̌, ye mɛ bǐ sín nǔ wɛ nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ. Etɛwu Mawu ka mɔ ɖɔ ye sɛ̀n emi kpo ayi bǐ kpo? Nɛ̌ mǐ ka sixu wà nǔ ye ɖɔhun gbɔn?

5. Nǔ kpligidi tɛ lɛ Asa ka wà?

⁵ Asa wɛ nyí axɔsu Judáa tɔn atɔngɔ ɔ ɖò hwenu e axɔsuɖuto Izlayɛli tɔn akɔta wǒ totaligbé tɔn lɛ klán gudo é. É ɖè vodun sinsɛn sín axɔsuɖuto tɔn bǐ mɛ, bo nya sunnu e nɔ lɛ aga ɖò hunkpá mɛ lɛ é. É tlɛ yí “nyɔnu ɖaxó sín acɛ e tɔ́ tɔn nɔ Maaka ɖó ɔ sín así tɔn, ɖó Maaka kpà vodun Acela sín bocyɔ bo nɔ sɛ̀n” wutu. (1 Axɔ. 15:11-13) Hú mɔ̌ ɔ, Asa dó wusyɛn lanmɛ nú togun tɔn ɖɔ ye ni “sɛ̀n Mawu Mavɔmavɔ . . . Ye ni nyì sɛ́n tɔn, lobo wà nǔ e é zɔ́n lɛ é.” É jɛhun dó sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ jí nugbǒ nugbǒ.—2 Tan 14:3.

6. Hwenu e Etiopíinu lɛ tɔn ahwan tò ɔ é ɔ, nɛ̌ Asa ka wà nǔ gbɔn?

⁶ Jehovah kɔn fífá sín nyɔna dó Judáa jí ɖò xwè wǒ nukɔntɔn axɔsuɖuɖu Asa tɔn tɔn mɛ. Enɛ gudo ɔ, Zelaxi Etiopíinu ɔ hɛn ahwanfuntɔ́ 1 000 000 kpo ahwankɛkɛ 300 kpo bo wá tɔ́n ahwan Judáa. (2 Tan 13:23; 14:5, 8, 9) Nɛ̌ Asa ka wà nǔ gbɔn ɖò adǎngbomɛ enɛ nukɔn? É ɖeji dó Jehovah wu bǐ mlɛ́mlɛ́. (Xà 2 Tan 14:10.) Mawu sè ɖɛ vívɛ́ e Asa xò sɛ́dó è é, bo na ɛ ɖuɖeji bǐ mlɛ́mlɛ́ bɔ é sú kún dó nú ahwangɔnu Etiopíinu lɛ tɔn. (2 Tan 14:11, 12) Enyi axɔsu lɛ na bo ma nɔ gbeji nú Jehovah ǎ ɔ, é sixu bló bɔ ye ɖu ɖò kɛntɔ́ yetɔn lɛ jí ɖó nyikɔ tɔn wutu. (1 Axɔ. 20:13, 26-30) Amɔ̌, Asa ɖeji dó Jehovah wu, bɔ é sè ɖɛ tɔn. Nugbǒ wɛ ɖɔ Asa wà xlonɔnú ɖò hweɖelɛnu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é jó alɔdo Jehovah tɔn biba dó, bo yì ba alɔdo axɔsu Silíi tɔn tɔn. (1 Axɔ. 15:16-22) É ɖò mɔ̌ có, linlin e Jehovah ɖó dó Asa wu é wɛ nyí ɖɔ ayi tɔn “bǐ nɔ Mawu Mavɔmavɔ jí, ɖò gbɛzán tɔn bǐ mɛ.” Nɛ̌ mǐ ka sixu wà nǔ ɖagbe Asa ɖɔhun gbɔn?—1 Axɔ. 15:14.

7, 8. Nɛ̌ a ka sixu sɛ̀n Jehovah Asa ɖɔhun gbɔn?

⁷ Mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó na gbéjé ayi mǐtɔn kpɔ́n bo na kpɔ́n ɖɔ mǐ ka sɔ́ mǐɖée jó nú Mawu bǐ mlɛ́mlɛ́ à jí. Kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Un ka kú d’eji bo na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun, bo jɛhun dó sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ jí, lobo cyɔn alɔ togun tɔn jí dó nǔ baɖabaɖa ɖebǔ e na wà nǔ dó wutu tɔn é wu à?’ Kpɔ́n akɔnkpinkpan e é byɔ Asa ɖɔ é ni ɖó cobo sixu kpannukɔn Maaka e nyí “nyɔnu ɖaxó” ɖò tò ɔ mɛ é! A sixu nɔ ma tuùn mɛɖé bɔ é wà nǔ Maaka ɖɔhun pɛ́ɛ́, amɔ̌, ninɔmɛ ɖé sixu wá xwetɔ́n b’ɛ na byɔ ɖɔ a ni wà nǔ Asa ɖɔhun bo ɖókan  dó nǔ wu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi hagbɛ̌ xwédo towe tɔn ɖé alǒ xɔ́ntɔn vívɛ́ towe ɖé hu hwɛ bo ma ka lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo ǎ, bɔ é byɔ ɖɔ è na ɖè è sín agun mɛ ɔ ka lo? A ka na wà nǔ kpo kanɖodonǔwu kpo bo ɖó alɔ te nú kpɔ́ninɔ xá mɛ enɛ ɔ à? Etɛ ayi towe ka na sísɛ́ we bɔ a na wà?

⁸ Asa ɖɔhun ɔ, a sixu ɖexlɛ́ ɖɔ emi sɔ́ ayi emitɔn bǐ jó nú Mawu gbɔn jiɖiɖe dó wutu tɔn hwenu e gbeklanxamɛ kpannukɔn we é gblamɛ, bɔ ɖé lɛ tlɛ sixu cí nǔ e jí a ma sixu ɖu ɖè ǎ é ɖɔhun. Ðó a nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn ɖé wutu ɔ, è sixu dó tagba nú we alǒ cá we ko ɖò wemaxɔmɛ. Alǒ azɔ̌gbɛ̌ towe lɛ sixu ɖɔ slamɛ wu we ɖó a nɔ yí azǎn ɖé lɛ ɖò azɔ̌ towe mɛ bo na dó ɖ’alɔ ɖò gbigbɔ sín nǔ lɛ mɛ, alǒ ɖɔ hwi kún nɔ wà gán gudo zɔ́ bo na dó mɔ akwɛ gègě d’eji ó wutu. Ðò ninɔmɛ mɔhun lɛ mɛ ɔ, xoɖɛ sɛ́dó Mawu lee Asa bló gbɔn é ɖɔhun. Ðeji dó Jehovah wu kpo akɔnkpinkpan kpo, bo zunfan nǔ e a tuùn ɖɔ é nyí nǔ jlɔjlɔ bo lɛ́ nyí nùnywɛnú é gbánwún gbánwún. Flín ɖɔ Mawu dó wusyɛn lanmɛ nú Asa bo d’alɔ ɛ, É na dó wusyɛn lanmɛ nú hwi lɔmɔ̌.

9. Nɛ̌ mǐ ka sixu jla Mawuxó ɔ kpo ayi mǐtɔn bǐ kpo gbɔn?

⁹ Mawu sɛntɔ́ lɛ nɔ lin yeɖokponɔ kɛɖɛ tɔn kpɔ́n kpowun ǎ. Asa jɛhun dó sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ jí. Mǐ lɔ nɔ d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bɔ ye nɔ “sɛ̀n Mawu Mavɔmavɔ.” Enyi mǐ nɔ ɖɔ xó dó Jehovah wu nú nɔzo mǐtɔn lɛ, bo nɔ wà mɔ̌ ɖó mǐ yí wǎn n’i nugbǒ nugbǒ, bo lɛ́ ɖó jló bo na wà ɖagbe mavɔmavɔ nú mɛ lɛ wutu ɔ, é nɔ hun xomɛ nú Jehovah kpɔ́n!

10, 11. Nɛ̌ a ka sixu wà nǔ Jozafati ɖɔhun gbɔn?

¹⁰ Jozafati Asa vǐ ɔ “zán gbɛ̀ jlɔjlɔ tɔ́ tɔn Asa ɖɔhun.” (2 Tan 20:31, 32) Gbɔn nɛ̌ é? Tɔ́ tɔn ɖɔhun ɔ, Jozafati dó wusyɛn lanmɛ nú togun ɔ ɖɔ é ni ba Jehovah bo sɛ̀n ɛ. É bló mɔ̌ gbɔn tuto biblo nú nǔwiwa nùkplɔnmɛ tɔn ɖé gblamɛ, bɔ “sɛ́nwema Mawu Mavɔmavɔ tɔn ɔ” wɛ ye zán dó kplɔ́n nǔ mɛ na. (2 Tan 17:7-10) É tlɛ yì kaka axɔsuɖuto Izlayɛli tɔn totaligbé tɔn yikúngban jí ɖò Eflayimu sókan mɛ “bo nɔ ɖɔ nú Izlayɛli-vǐ lɛ ɖɔ ye ni lɛkɔ wà Mawu Mavɔmavɔ, Mawu tɔ́gbó yetɔn lɛ tɔn ɔ gɔn.” (2 Tan 19:4) Jozafati nyí axɔsu e “sɛ̀n Mawu Mavɔmavɔ kpo ayixa tɔn bǐ kpo ɔ” ɖé.—2 Tan 22:9.

¹¹ Mǐ bǐ sixu ɖ’alɔ ɖò azɔ̌ mɛkplɔnkplɔn tɔn ɖaxó e Jehovah ko ɖò wiwa wɛ ɖò égbé é mɛ. A ka nɔ tɛnkpɔn bo na kplɔ́n Xó Mawu tɔn mɛ ɖevo lɛ sunmɛ sunmɛ bonu é na sísɛ́ ye nú ye na sɛ̀n Mawu à? Gbɔn ada gbigbló nú sinsɛnzɔ́ towe kpo nyɔna Mawu tɔn kpo gblamɛ ɔ, a na kpéwú bo jɛ Biblu kplɔ́n xá mɛɖé jí. A ka nɔ xoɖɛ dó nǔ enɛ gbé nyinya wu à? A ka jló na yí gbè nú wuvɛ̌ enɛ, bo tlɛ sɔ́ hwenu e mɛ gègě nɔ sɔ́ dó mɔ gbɔjɛ hwenu na lɛ é dó savɔ̌ na à? Lee Jozafati yì Eflayimu yikúngban jí bo na d’alɔ mɛ lɛ bonu ye na lɛkɔ wá sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ kɔn gbɔn é ɖɔhun ɔ, mǐ lɔ sixu yì ba mɛ ɖěɖee awakanmɛ gbɔjɔ na lɛ é mɔ. Gɔ́ na ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ nɔ yì ba mɛ ɖěɖee è ɖè sín agun mɛ bɔ ye ɖò fí e agun ɔ nɔ wà azɔ̌ gbɔn lɛ é, bo ko sixu lɛkɔ sín hwɛ yetɔn gudo lɛ é mɔ, bo nɔ d’alɔ ye.

12, 13. (a) Hwenu e ninɔmɛ e gbà hǔn dó nú mɛ é ɖé wá kpannukɔn Jozafati é ɔ, nɛ̌ é ka wà nǔ gbɔn? (b) Etɛwu mǐ ka ɖó na nɔ yí gbè nú gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ Jozafati ɖɔhun?

¹² Tɔ́ tɔn Asa ɖɔhun ɔ, Jozafati nɔ gbeji nú Mawu hwenu e ahwangɔnu wɔbuwɔbu ɖé tlɛ tɔ́n ahwan ɛ é. (Xà 2 Tan 20:2-4.) Ado hu Jozafati! Amɔ̌, “é ɖɔ emi na kàn nǔ byɔ Mawu Mavɔmavɔ.” Ðò ɖɛ e é xó é  mɛ ɔ, é sɔ́ éɖée hwe, bo yí gbè ɖɔ togun emitɔn kún “kpé nǔ ɖebǔ wu ɖò ahwan wɔbuwɔbu enɛ” nukɔn ó, ɖɔ emi kpo togun emitɔn kpo kún tuùn nǔ e emi na wà é ó. É ɖeji dó Jehovah wu bǐ mlɛ́mlɛ́ bo ɖɔ: “Mǐ ɖò nukún ɖó we wɛ ɖɔ a na hwlɛn mǐ gán.”—2 Tan 20:12.

¹³ Hweɖelɛnu ɔ, nǔ e mǐ na wà é sixu bú vo dó mǐ lɔmɔ̌, bɔ ado tlɛ sixu hu mǐ Jozafati ɖɔhun. (2 Kɔ. 4:8, 9) Amɔ̌, flín ɖɔ Jozafati yí gbè ɖò ɖɛ e é xò ɖò agbawungba é mɛ ɖɔ emi kpo togun emitɔn kpo kún ɖó hlɔnhlɔn ɖě ó. (2 Tan 20:5) Tatɔ́ xwédo tɔn lɛ sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jozafati tɔn bo nɔ ba alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn, kpodo hlɔnhlɔn e ye na ɖó bá dó ɖí xwi xá tagba e mɛ ye ɖè lɛ é kpan. Winnya n’i ma hu we ɖɔ xwédo towe sè ɖɔ a ɖò vo mɔhun lɛ sà wɛ ó. Ye na mɔ ɖɔ a ɖeji dó Jehovah wu. Mawu d’alɔ Jozafati, é na d’alɔ hwi lɔmɔ̌.

14, 15. Nɛ̌ Ezekiyasi ka ɖeji bǐ mlɛ́mlɛ́ dó Mawu wu gbɔn?

¹⁴ Ezekiyasi gbɔn vo nú Jozafati. É tó ɖu ɖò linlin nyanya e tɔ́ tɔn vodun sɛntɔ́ ɔ jó dó lɛ é jí hwɛ, cobɔ è wà tuùn i ɖi axɔsu e “zunfan Mawu Mavɔmavɔ syɛnsyɛn” é ɖé. Ezekiyasi “gbà vɔsakpe e gbɔn só jí só jí lɛ bǐ, bo gbà awinnya e ye tunte bo nɔ sɛ̀n lɛ, bo sɛ́n vodun Acela. Dan e Mɔyizi sɔ́ ganvɔ dó bló na ɔ, é gbà hánnyá,” ɖó ye kpó ɖò dan enɛ sɛ̀n wɛ kaka jɛ hwenɛnu. É sɔ́ éɖée jó nú Jehovah bǐ mlɛ́mlɛ́, ɖó “é nɔ nyì sɛ̀n e Mawu Mavɔmavɔ dó nú Mɔyizi lɛ é bǐ.”—2 Axɔ. 18:1-6.

¹⁵ É tlɛ nyí hwenu e Asilíi e nyí acɛkpikpa ɖaxó bǐ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ hwenɛnu é wá tɔ́n ahwan Judáa bo na sú kún dó nú Jeluzalɛmu é ɔ, Ezekiyasi ɖeji dó Jehovah wu kpo ayi tɔn bǐ kpo. Asilíi Xɔsu Senakelibu zun Jehovah, bo tɛnkpɔn bo na gbà hǔn dè nú Ezekiyasi bonu é ni jó ta ma fun ahwan. É ɖò mɔ̌ có, Ezekiyasi ɖɔ jì e é ɖè dó hlɔnhlɔn mɛhwlɛngán tɔn Jehovah tɔn wu é ɖò ɖɛ mɛ. (Xà Ezayíi 37:15-20.) Mawu sè ɖɛ tɔn bo sɛ́ wɛnsagun ɖokpo dó b’ɛ hu Asilíinu 185 000.—Eza. 37:36, 37.

16, 17. Nɛ̌ a ka sixu sɛ̀n Mawu Ezekiyasi ɖɔhun gbɔn?

¹⁶ Nukɔnmɛ ɔ, Ezekiyasi wá jɛ azɔn kaka bo ɖibla kú. É savo nú Jehovah ɖɔ é ni flín lee emi wà nǔ gbɔn ɖò nukɔn tɔn é. (Xà 2 Axɔsu lɛ 20:1-3.) Mawuxówema ɔ xlɛ́ mǐ ɖɔ mǐ kún ɖò hwenu e mǐ sixu ɖó nukún ɖɔ Mawu na bló nùjiwǔ dó gbɔ azɔn nú mǐ, alǒ dó azǎn azǎn jí nú mǐ é ó. É ɖò mɔ̌ có, Ezekiyasi ɖɔhun ɔ, mǐ sixu ɖɔ nú Jehovah ɖò ɖɛ mɛ ɖɔ: “Un nɔ gbeji ɖò nukɔn towe, bo wà azɔ̌ kpo ayi [bǐ] kpo.” A ka ɖi nǔ ɖɔ Jehovah ɖó nǔwukpikpé kpo jlǒ kpo bo na kpé nukún dó wǔ we hwenu e a tlɛ ɖò azɔnzanji é à?—Ðɛh. 41:4.

¹⁷ Enyi mǐ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Ezekiyasi tɔn jí ɔ, mǐ sixu mɔ ɖɔ mǐ ɖó na jó nǔ e ɖò kancica e ɖò mǐ kpo Mawu kpo tɛntin e hɛn gblé wɛ é ɖé dó, alǒ jó nǔ e ɖò ayi mǐtɔn fɛ́ sín sinsɛn-biblo nugbǒ ɔ jí wɛ é ɖé dó. É ɖò wɛn ɖɔ, mǐ kún jló na wà nǔ mɛ ɖěɖee nɔ zán xɔ́ntɔn zunzun ɖò ɛntɛnɛti jí sín azɔwanú lɛ dó sɔ́ gbɛtɔ́ lɛ dó tɛn ɖé mɛ cí ɖɔ nǔmɛsɛn wɛ ye nyí ɖɔhun é ó. Nugbǒ wɛ ɖɔ Klisanwun ɖé lɛ sixu ɖu vivǐ xóɖɔɖókpɔ́ xá xwédo yetɔn alǒ xɔ́ntɔn vívɛ́ yetɔn lɛ tɔn gbɔn nǔ mɔhun lɛ gblamɛ. Amɔ̌, mɛ gègě ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ nɔ zán nǔ e è nɔ dó zun xɔ́ntɔn na ɖò ɛntɛnɛti jí lɛ é nyì dò, bo nɔ ɖò sunnu kpo nyɔnu kpo e ye ma tlɛ tuùn kpɔ́n ǎ lɛ é xwedó wɛ. Ye nɔ lɛ́ zán hwenu gègě dó kpɔ́n fɔtóo mɛ mɔhun lɛ tɔn na, alǒ nɔ ɖò nǔ e è wlan dó mɛ mɔhun lɛ wu é xà wɛ. Awovinú wɛ é  nyí ɖɔ nǔmaɖinǔ lɛ ni gɔ́ gbɛzinzan mɛtɔn mɛ. Klisanwun ɖé tlɛ sixu yí gò ɖó mɛ nabi e yí wǎn nú nǔ e é sɔ́ ɖó ɛntɛnɛti jí é wu, bo tlɛ sixu sìn xomɛ hwenu e ye na gɔ́n xwixwedó è é. Mǐ ka sixu lin ɖɔ mɛsɛ́dó Pɔlu alǒ Akilasi kpo Plisilu kpo na hɛn alɔnu yetɔn ján ɖò fɔtóo lɛ sísɔ́ dó ɛntɛnɛti jí mɛ, alǒ ye na ɖò mɛ e ma ɖò kplékplé nɔví lɛ tɔn mɛ ǎ é ɖé xwedó wɛ à? Mǐ xà ɖɔ “Pɔlu jó éɖée dó nú Mawuxó ɖiɖɔ kɛɖɛ.” Bɔ Akilasi kpo Plisilu kpo zán hwenu yetɔn dó “tín Mawu sín ali ɔ mɛ” nú mɛ ɖevo lɛ. (Mɛsɛ́dó 18:4, 5, 26) Mǐ sixu kanbyɔ mǐɖée ɖɔ, ‘Un ka nɔ nyì alɔ nú gbɛtɔ́ lɛ zízé dó Mawu tɛnmɛ, alǒ hwenu xɔ akwɛ gègě zinzan dó nǔmaɖinǔ lɛ tamɛ à?’—Xà Efɛzinu lɛ 5:15, 16.

18, 19. Ali tɛ lɛ nu a jló na wà nǔ Joziyasi ɖɔhun ɖè?

¹⁸ Axɔsu Joziyasi, vìvúvivu Ezekiyasi tɔn lɔmɔ̌ nyì sɛ́n Jehovah tɔn lɛ ‘kpo ayi tɔn bǐ kpo.’ (2 Tan 34:31) Hwenu e é kpó ɖò winnyawinnya mɛ é ɔ, é “jɛ Mawu e tɔ́gbó tɔn Davidi sɛ̀n ɔ sín jlǒ ba na tuùn jí,” bɔ hwenu e é ɖò xwè ko ɖó wɛ é ɔ, é jɛ vodun e ɖò Judáa lɛ é ɖé síìn jí. (Xà 2 Tan 34:1-3.) Joziyasi ɖó kàn dó nǔ e nyɔ́ Mawu nukúnmɛ é wiwa wu hugǎn axɔsu Judáa tɔn gègě. É ɖò mɔ̌ có, hwenu e è mɔ nǔ e sixu ko nyí Sɛ́n Mɔyizi tɔn sín wema dòdó ɔ, lobo xà nú Joziyasi é ɔ, é mɔ ɖɔ emi ɖó na wà jlǒ Mawu tɔn bǐ mlɛ́mlɛ́. É dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ ɖɔ ye ni sɛ̀n Jehovah. Wǎgbɔ tɔn ɔ, togun ɔ, “sɔ́ lɛkɔ sín Mawu Mavɔmavɔ, Mawu e tɔ́gbó yetɔn lɛ nɔ sɛ́n ɔ gudo” kaka có nú Joziyasi zán wá kú ǎ.—2 Tan 34:27, 33.

¹⁹ Joziyasi ɖɔhun ɔ, mɛ winnyawinnya lɛ ɖó na jɛ tónú sè nú Jehovah jí sín vǔ. Axɔsu Manasée e lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo é na ko kplɔ́n nǔ Joziyasi dó nùblawukúnúmɛ Mawu tɔn wu. Mɛ winnyawinnya lɛ emi, mi sɛkpɔ mɛxomɔ gbejinɔtɔ́ e ɖò xwédo mitɔn kpo agun ɔ kpo mɛ lɛ é ba dó kplɔ́n lee Jehovah nyɔ́ xomɛ dó ye wu gbɔn é. Gɔ́ na ɔ, mi flín ɖɔ Mawuxówema ɔ xixa byɔ ayi mɛ nú Joziyasi, bɔ é sísɛ́ ɛ b’ɛ wà nǔ e sɔgbe é. Xó Mawu tɔn xixa sixu sísɛ́ mi bɔ mi na wà nǔ e na na mi awǎjijɛ d’eji lobo hɛn xɔ́ntɔn mi kpo Mawu kpo tɔn syɛn d’eji é, é na lɛ́ sísɛ́ mi bɔ mi na d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bɔ ye na ba na sɛ̀n Mawu. (Xà 2 Tan 34:18, 19.) Biblu kpinkplɔn sixu lɛ́ d’alɔ mi bɔ mi na ɖ’ayi ali e nu mi sixu hɛn sinsɛnzɔ́ e bló nú Mawu wɛ mi ɖè é kpɔ́n te d’eji ɖè lɛ é wu. Enyi mi ɖ’ayi wu hǔn, mi wà nǔ Joziyasi ɖɔhun.

20, 21. (a) Nǔ ɖokpo ɔ tɛ axɔsu ɛnɛ e xó mǐ ɖɔ lɛ é ka wà? (b) Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xota e bɔ d’ewu é mɛ?

²⁰ Axɔsu Judáa tɔn ɛnɛ e sɛ̀n Jehovah kpo ayi yetɔn bǐ kpo e sín kpɔ́ndéwú e mǐ gbéjé kpɔ́n é ka hɛn lè wá nú we à? Ye ɖó kàn dó jlǒ Mawu tɔn wiwa wu kpo ayi yetɔn bǐ kpo. Ye ɖó jlǒ Mawu tɔn wiwa te ǎ. Ye tlɛ wà mɔ̌ hwenu e kɛntɔ́ aditi lɛ kpannukɔn ye é. Ðò taji hú bǐ ɔ, linlin e sísɛ́ ye bɔ ye sɛ̀n Jehovah é mɛ́.

²¹ Lee mǐ na mɔ gbɔn ɖò xota e bɔ d’ewu é mɛ é ɔ, axɔsu ɛnɛ e xó mǐ ɖɔ lɛ é bǐ wɛ wà nǔ nyì dò. É ɖò mɔ̌ có, hwenu e Mɛ e nɔ mɔ nukúnnú jɛ ayi mɛ é gbéjé ye kpɔ́n é ɔ, é mɔ ɖɔ ye sɛ̀n emi kpo ayi yetɔn bǐ kpo. Hwɛhutɔ́ wɛ mǐ lɔ nyí. Ee Jehovah na ɖò mǐ gbéjé kpɔ́n wɛ é ɔ, é ka na wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ mǐ ɖò emi sɛ̀n wɛ kpo ayi mǐtɔn bǐ kpo à? Mǐ na ɖɔ xó dó xó enɛ wu ɖò xota e bɔ d’ewu é mɛ.