Ir al contenido

¿Jarai chi kanüliakai Jehová?

¿Jarai chi kanüliakai Jehová?

Tü sümakat tü Bibliakat

 Jehová nia chi Maleiwa shiimainshikai saashin tü Bibliakat, chi Kakumainkai tü kasakat süpüshuaʼa (Alateetkat Mapeena [Apocalipsis] 4:11). Aʼwaajünüshi nia natuma na nünüikimaajanakana maʼaka naaʼin Abrahán, Moisés otta Jesús (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; Juan 20:17). Nnojoishi laülaain neʼe nia saaʼu wanee pueulo, laülaa nia saaʼu «süpüshuaʼa tü Mmakat» (Salmo 47:2).

 Kanüliashi Maleiwa saashin tü Bibliakat, «Jehová» nünülia (Éxodo 3:15; Salmo 83:18). Tü nünüliakat Maleiwa shia wanee pütchi hebreo «nikeraajeerü süpüshuaʼa tü nümakat» maluʼulu naashin waneinnua wayuu ekirajaakana süchiirua sukuwaʼipa tü Bibliakat. Pansaasü maʼin shia sümaa nukuwaʼipa, süka niain kakumalain tü kasakalüirua süpüshuaʼa jee nikeraajeerüin süpüshuaʼa tü nümakat (Isaías 55:10, 11). Süküjainya wamüin tü Bibliakat süchiki nukuwaʼipa Maleiwa. Süküjain wamüin tü nukuwaʼipa alanaʼaleekat maʼin: aipüralin maʼin nia wayuu (Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8).

 Tü nünüliakat Maleiwa wayuunaikiruʼu, Jehová wamüsü. Pienchisü leetüra hebreo ashajünaka aka: YHWH, Tetragrámaton (יהוה), münüsü. Mayaainjeʼe nnojoluin atüjaanüin saaʼu jamapuʼuin suchuntia nünülia Maleiwa suluʼu hebreo sümaiwa paala, Jehová wamüsü shia maaʼulu wayuunaikiruʼu. Tü palajatkat Biblia ashajuushika alijunaikiruʼu, shia tü nüshajakat Juan de Valdés, nüshajüin nünülia Maleiwa suluʼu Salmos. Tia, soʼutpünaajatü tü juyakat 1537. a

¿Jamüsü nnojotka sütüjaanüin aaʼu jamapuʼuin suchuntia nünülia Maleiwa suluʼu hebreo sümaiwa paala?

 Sümaiwa paala, nnojotpuʼusü ashajünüin vocales sünain tü pütchikat hebreo. Shiasaʼa naashajeʼerapa shia na wayuukana, nachuntuin sümaʼaleʼeya tü vocalekalüirua. Wanaa sümaa kettaain süshajünüin tü ashajuushikat suluʼu hebreo (Antiguo Testamento), ooʼulaashii na judíokana suulia nachuntuin nünülia Maleiwa, süka jamüin, pülasü achuntaa tia naashin. Wanaa sümaa naashajeʼerüin wanee pütchi eere nünülia Maleiwa, neeʼiratüin shia sükajee tü pütchikat «Señotkai» jee shiale «Maleiwa». Akooʼomüinraashii maʼin na wayuu anoujakana sünain tia, shiasaʼa joo mapa nnojotkalaka jaralüin achuntuin nünülia Maleiwa maʼakaapuʼu sümaiwa paala. b

 «Yahweh» («Yahvé»), anasü müle suchuntia nünülia Maleiwa eeshii na mapuʼukana namaiwa paala. Eetaashii joo na naatakana suchuntia natuma, jamüsüjaʼa suluʼu tü rooyo ousütünakat chaa mar Muerto ashajünüsü suluʼu shiʼipa tü karaloʼutakat Levítico suchuntia nünülia Maleiwa suluʼu griego «Iao» müsü. Eetaashii joo na ashajülii namaiwajanakana jee aküjakana müinjatüin suchuntia nünülia Maleiwa naashin: «Iaé», «Iabé» jee «Iaoué». Nnojotpejeʼe atüjaanüin aaʼu mapuʼuin suchuntia nünülia Maleiwa suluʼu hebreo sümaiwa paala. c

Tü namakat waneinnua wayuu süchiki tü nünülia Maleiwa ashajünakat suluʼu tü Bibliakat

 Nanoujaka anain na waneinnua: Tü Biblia ashajünakat aluʼu nünülia Maleiwa «Jehová», niʼitaala neʼe shia chi kashajalakai shia.

 Tü shiimainkat: Tü nünüliakat Maleiwa suluʼu hebreo ashajünüsü süka pienchisü leetüra. Alatüsü suulia 7.000 sukua süshajünüin suluʼu tü Bibliakat. d Asünneʼennüsü neʼe nünülia Maleiwa suluʼujee waneirua Biblia jee eʼitaanüsü tü pütchikat «Señotkai» shiiʼiraka.

 Nanoujaka anain na waneinnua: Nnojotsü choʼujaain nümüin Maleiwa kanüliainjachin nia.

 Tü shiimainkat: Na wayuu ashajakana tü Bibliakat, nüshajirüin naya Maleiwa tü nünüliakat, kojuyatua nashajüin shia jee nuchuntuin namüin na wayuu aʼyataashiikana nümüin nachuntajatüin nünülia (Isaías 42:8; Joel 2:32; Malaquías 3:16; Roma 10:13, TNM). Süsalashii nutuma Jehová na nünüikimaajanayaakana, ekirajakana sünain alawaa shiiʼiree motuin saaʼin wayuu tü nünüliakat Jehová (Jeremías 23:27).

 Nanoujaka anain na waneinnua: Shia waaʼinrajatka tü naaʼinrapuʼukat na judíokana. Wasünneʼerüinjatü nünülia Maleiwa suluʼujee tü Bibliakat.

 Tü shiimainkat: Shiimain eepuʼuin na judío nnojoliipuʼukana achuntuin nünülia Maleiwa, nnojotpejeʼe nasünneʼeraleein shia suluʼujee tü koopia nashajakat suluʼujee tü nünüikikat Maleiwa. Nnojotsü anain washatüle tü naaʼinrakat na judíokana, süka jamüin, nnojoluin nuluwataain waya Maleiwa sünain aaʼinraa tia (Mateo 15:1-3).

 Nanoujaka anain na waneinnua: Nnojotsü ashajünajatüin suluʼu tü Bibliakat nünülia Maleiwa, süka jamüin, matüjaajuuin saaʼu jamapuʼuin suchuntia suluʼu hebreo sümaiwa paala.

 Tü shiimainkat: Saashin tia pütchikat, shia keeʼireeka naaʼin Maleiwa wanaawainjatüin suchuntia nünülia sutuma wayuu süpüshuaʼa, jaʼitairü jeʼtsüin tü anüiki naashajaakalü aka. Na aʼyataashiikana nümüin Maleiwa sümaiwa paala, nachuntapuʼuin wanee anüliee wanaapünaa sümaa tü nanüikipalakat.

 Anuu sukuwaʼipa nünülia Josué, chi israeliitakai. Na anoujashii namaiwajanakana nachuntapuʼuin tia anülieekat suluʼu hebreo «Yeshúa», akaʼaya na aashajaapuʼukana suluʼu griego, nachuntapuʼuin mayaa, «Iesous». Ashajünüsü tia anülieekat suluʼu tü Ashajuushikat süka Griego. Wayaawata aaʼu sünainjee tia nachuntapuʼuin na anoujashii namaiwajanakana wanee anüliee pansaaka waanaapünaa sümaa suchuntia suluʼu nanüiki (Aluwataaushikana [Hechos] 7:45; Hebreokana 4:8).

 Müsia neʼe sukuwaʼipa tü nünüliakat Maleiwa. Nnojotsü shiain jülüjainjatüin maʼin waaʼin jamüin suchuntia, shia jülüjainjatka maʼin waaʼin nnojoluinjatüin süsünneʼennüin suluʼujee tü Bibliakat.

a Juan de Valdés nüshajüin nünülia Maleiwa mayaa: «Iehova». Aʼwanajaanüsü mapa süshajia nünülia Maleiwa wanaapünaa sümaa nanüikipala na wayuukana. Jamüsüjaʼa suluʼu tü Salmo nüshajakat Bernardino de Rebolledo soʼu tü juyakat 1661, ashajünüsü nünülia Maleiwa mayaa: «Jehova». Suluʼu tü Biblia nüshajakat Scío de San Miguel soʼu tü juyakat 1791 ashajünüsü nünülia Maleiwa sünain tü nootakat mayaa: «Iehováh». Suluʼu tü Biblia Torres Amat ashajünakat soʼu 1824, ashajünüsü nünülia Maleiwa mayaa: «Jehovah» otta suluʼu Reina-Valera ashajünaka soʼu 1862, ashajünüsü nünülia Maleiwa mayaa: «Jehová».

b Tü chiiruaajatkat karaloʼuta New Catholic Encyclopedia, volumen 14 suluʼu tü süpanakat 883, 884, müsü tü ashajünakat mayaa: «Süchikijee namaanüin na israeliitakana suluʼujee noumain, nnojoluitpa nachuntuin tü anülieekat Yahweh, süka pülain achuntaa shia naashin, neeʼiratüin shia süka tü pütchikat ADONAI jee ELOHIM».

c Puusüteerü sooʼomüin tia pütchikat suluʼu apéndice A4 «El nombre de Dios en las Escrituras Hebreas», suluʼusü La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo.

d Paashajeʼera Diccionario Teológico Manual del Antiguo Testamento, tomo I, columnas 970 otta 971.