1, 2. a) ¿Mbaʼe situasiónpepa oĩ umi isrraelíta? b) ¿Máva mávapa oho avei sérro Carmélope?

ELÍAS, peteĩ díape koʼẽmbotávo, omaña hína mbaʼéichapa umi isrraelíta apenaite ojupi ohóvo sérro Carmélope ha ojekuaa hesekuéra imboriahuetereiha. Upérõ ojapóma tres áño ha seis mése ndokyvéi hague ha sekaiterei opárupi.

² Hendivekuéra oho avei 450 saserdóte omombaʼeguasúva Baálpe. Haʼekuéra ndochaʼeieterei Elías rehe ha ojukase voi chupe. Upérõ rréina Jezabel opersegi ha ojukáma heta proféta oñeʼẽvape Jehová rérape, upéicharõ jepe Elías ipyʼaguasu ha oñemoĩ umi omombaʼeguasúvare Baálpe. Péro, ¿arakaʼe pevépa ogueropuʼakáta upe situasión? Umi proféta guaʼu ningo oiméne opensa Elías ndaikatumoʼãiha ojapo mbaʼeve ikontrapekuéra. Ha koʼýte ohechávo og̃uahẽha avei oúvo ikárrope rréi Acab, ndoguerohoryietéva avei Elíaspe (1 Rey. 18:4, 19, 20).

3, 4. a) ¿Mbaʼérepa oiméne okyhyje raʼe Elías? b) ¿Mbaʼe porandúpa ñambohováita ko kapítulope?

³ Upe díape, proféta Elíaspe ohaʼarõ peteĩ mbaʼe ijojahaʼỹva. Pe sérro Carmélope ohechaukáta enterovépe Jehová ipoderosoveha opavavégui. ¿Mbaʼéichapa oñeñandúne raʼe upérõ ko proféta? La Biblia omombeʼu Elías haʼe hague peteĩ “kuimbaʼe ñandeichaguánte avei”, upéicharõ oime vaʼerã okyhyje raʼe (elee Santiago 5:17). Añetehápe Elías oiméne oñeñandu haʼeño umi isrraelíta naiñeʼẽrendúiva apytépe. Ha hiʼarive pe rréi Acab ndoikuaaséi mbaʼeve Jehovágui, ha umi saserdóte katu ojukasénte voi chupe (1 Rey. 18:22).

⁴ ¿Mbaʼérepa umi isrraelíta oĩ ko situasiónpe? ¿Ha mbaʼépa ikatu ñande ñaaprende jaleévo umi mbaʼe oiko vaʼekue uperõ? Jahechamína mbaʼépa ojapo Elías ojerovia mbarete rupi Ñandejárare ha mbaʼéichapa iñehémplo ikatu ñanepytyvõ koʼág̃arupi.

5, 6. a) ¿Mbaʼe provlémapa oĩ rakaʼe Israélpe? b) ¿Mbaʼérepa rréi Acab ombopochy Jehovápe?

⁵ Elías oikove aja pukukue ohecha mbaʼéichapa heta oĩ nomombaʼéi ha omotĩva Ñandejára Jehovápe ha omorrenegaiterei chupe upéva, péro ndaikatúi ojapo mbaʼeve. Are guivéma voi heta isrraelíta omboyke Jehovápe ha omombaʼeguasu umi ñandejára guaʼu orekóva umi ótro tetãygua. Ha proféta Elías tiémpope katu hetavéntema oĩ omombaʼeguasúva umi taʼanga ha ojapóva chupekuéra sakrifísio.

⁶ Upéi rréi Acab ojapo peteĩ mbaʼe ombopochyetereíva Jehovápe: omenda Jezabel rehe, rréi Sidongua rajýre. Ko kuñakarai ojapo voi opa ikatúva anive hag̃ua oñemombaʼeguasu Jehovápe, síno Baálpentema. Acab ombojerovia hembirekópe ha ojapouka peteĩ témplo ha peteĩ altár oñemombaʼeguasu hag̃ua Baálpe. Ha ivaiveha katu, haʼe voi oñepyrũ oñesũ ha omombaʼeguasu upe taʼanga (1 Rey. 16:30-33).

7. a) ¿Mbaʼérepa ivaieterei rakaʼe oñemombaʼeguasu Baálpe? b) ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa la Biblia ndojoavyiha oñeʼẽvo pe séka pukuete ou vaʼekuére? (Ehecha pe  rrekuádro.)

⁷ Hetaiterei isrraelíta ou oñemomombyry Jehovágui ha nomombaʼeguasuvéi Chupe, síno Baálpe. Ha upéicha rupi ojapo avei hikuái heta mbaʼe ivaietereíva ha ombojeguarúva Jehovápe. Oreko hikuái rrelasión sexuál oñondivepa umi taʼanga renondépe, umi kuimbaʼe ha kuña ojeprostitui ha mitãme jepe osakrifika hikuái Baálpe g̃uarã. Upévare Jehová heʼi Elíaspe oho hag̃ua rréi Acab rendápe ha heʼi hag̃ua chupe outaha peteĩ séka ipukuetereíva, ha osegitaha haʼe heʼi jey peve opa hag̃ua (1 Rey. 17:1). Upéi, heta tiémpo rire Elías oho jey rréi Acab rendápe, ha heʼi chupe ombyaty hag̃ua umi isrraelíta ha Baal saserdotekuérape sérro Carmélope. *

8. ¿Mbaʼérepa iñimportánte jaikuaa mbaʼéichapa oñemombaʼeguasu vaʼekue Baálpe?

⁸ Péro, ¿iñimportánte piko ñandéve g̃uarã upe mbaʼe oiko vaʼekue Elías tiémpope? ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende? Añetehápe ningo koʼág̃a ndaiporivéima peteĩ altár ni témplo  Baálpe g̃uarã. Péro ikatúnte avei ñanepytyvõ umi mbaʼe oiko vaʼekue upérõ (Rom. 15:4). Pe ñeʼẽ baal heʼise “jára” térã “patrón”, ha Jehová oipota kuri ipuévlo oiporavo chupe “ibaal” térã ijáraramo (Is. 54:5). ¿Rehechakuaápa koʼag̃aite peve oĩha oservíva heta “járape” térã dióspe, oservi rangue Ñandejára Ipuʼakapávape? Por ehémplo, heta oĩ oikóva pláta, estúdio, vyʼarã ha hete rembipota vai rapykuéri, upéicha ohechauka omombaʼeveha koʼã mbaʼe Jehovápe rangue (Mat. 6:24; elee Romanos 6:16). Upéicharõ, jaʼekuaa umi mbaʼe ojejapo vaʼekue yma oñemombaʼeguasu hag̃ua Baálpe ojejapoha gueteri koʼág̃a peve. Upévare tuichaiterei ñanepytyvõta ñahesaʼỹijóramo umi mbaʼe oiko vaʼekue upe tiémpope jahechakuaa hag̃ua mávapepa jaservi hína.

9. a) ¿Mbaʼérepa pe sérro Carmelo opyta porãiterei ojehecha hag̃ua oñemombaʼeguasu reieteha Baálpe? (Ehecha avei pe nóta.) b) ¿Mbaʼépa heʼi Elías umi isrraelítape?

⁹ Pe sérro Carmelo ruʼãite guive ojehecha porãiterei pe mar Grande (mar Mediterráneo), Cisón ñu ha umi sérro Líbano opytáva mombyryeterei, nórte gotyo. * Ha kuarahy osẽ rire, ojekuaa ivaipaitemaha upe lugár. Pe yvy porãite Jehová omeʼẽ vaʼekue Abrahán familiarépe opyta itapere ha nosẽporãvéi umi mbaʼe oñeñotỹva. Umi isrraelíta voi ombyaipa upe yvy Jehová omeʼẽ vaʼekue chupekuéra. Elías koʼág̃a heʼi umi isrraelíta oñembyatývape sérro Carmélope: “¿Arakaʼe pevépa pendepyʼamokõita? Oiméramo Jehová haʼe pe Ñandejára añetegua, tapeho hendive; ha oiméramo Baal katu, hendive peho vaʼerã” (1 Rey. 18:21, NM).

10. ¿Mbaʼérepa Elías oporandu umi isrraelítape “arakaʼe pevépa pendepyʼamokõita”, ha mbaʼéguipa hesarái hikuái?

¹⁰ ¿Mbaʼérepa Elías oporandu umi isrraelítape “arakaʼe pevépa pendepyʼamokõita”? Umi hénte ningo ndohechakuaái iñimportanteha odesidi oservítapa Jehovápe térãpa Baálpe. Haʼekuéra opensa ikatuha omombaʼeguasu  mokõivévape. Opensáne raʼe hikuái ikatuha osegi ojapo umi kostúmbre vai, ikatu hag̃uáicha Baal ovendesi chupekuéra ikokue ha hymbakuéra. Ha omombaʼeguasu avei Ñandejára Ipuʼakapávape, oñangareko hag̃ua hesekuéra gerrahápe (1 Sam. 17:45). Péro hesarái hikuái Jehová oipotaha chupe añoiténte oñemombaʼeguasu. Ñande Apohare ojerure ha omerese voi chupénte ñamombaʼeguasu. Upéicharõ, jaservíramo Jehovápe, ñañatende vaʼerã ani hag̃ua ñamombaʼeguasu ambue mbaʼe. Haʼe ndoguerohorýi upéva ha ombopochy voi chupe umi ipyʼamokõiva (elee Éxodo 20:5).

11. ¿Mbaʼérepa jajepyʼamongeta vaʼerã Elías heʼi vaʼekuére umi isrraelítape?

¹¹ Umi isrraelíta “ipyʼamokõi” ha oguatase vaʼekue mokõi tapérupi. Ñane tiémpope avei heta oĩ oñemomombyrýva Jehovágui, omotenonde rupi ótra kósa. Upévare iporã jajepyʼamongeta Elías heʼi vaʼekuére, jahecha hag̃ua mbaʼéichapa ñamombaʼeguasu hína Jehovápe ha mbaʼépa ñamotenondeve jaikóvo.

12, 13. a) ¿Mbaʼépa heʼi Elías ojejapo hag̃ua? b) ¿Mbaʼéichapa ikatu jahechauka jajeroviaha Jehováre Elías ojapo haguéicha?

¹² Ojehecha hag̃ua mávapa Ñandejára añetegua, Elías heʼi ojejapo hag̃ua peteĩ mbaʼe: ojerure Baal saserdotekuérape oprepara hag̃ua peteĩ altár, tomoĩ hiʼári pe animál osakrifikátava, oñemboʼe hag̃ua ijárape ha tojerure chupe ohapy hag̃ua upe sakrifísio. Upéi Elías heʼi avei ojapotaha upéicha. ¿Maʼerãpa ojerure chupekuéra upéva? Elías heʼi: ‘Pe Ñandejára omboúva pe tata, upéva hína pe Ñandejára añetegua’. Elías ningo oikuaa porã mávapa Ñandejára añetegua, ha ojeroviaiterei hese. Upévare omeʼẽ voi chupekuéra ventáha ha haʼekuéra raẽ ojapo upe sakrifísio. Ha Baal saserdotekuéra ojapo upéicha, oiporavo hikuái peteĩ tóro osakrifika vaʼerã ha oñepyrũ oñemboʼe Baálpe (1 Rey. 18:24, 25). *

¹³ Koʼág̃arupi ndoikovéima milágro yma guaréicha, upéicharõ jepe Jehová nokambiái ha ikatu jajerovia hese Elías ojapo haguéicha. Por ehémplo, jatopa jave umi ndogueroviapáiva la Biblia omboʼéva, ñameʼẽ vaʼerã chupekuéra oportunida omombeʼu hag̃ua mbaʼérepa. Upéi, proféta Elías ojapo haguéicha, jahejánte vaʼerã Jehová voi tomyesakã chupekuéra. ¿Mbaʼéichapa jajapóta upéva? Jajerovia rangue ñandejehe, jaiporu vaʼerã Ñandejára Ñeʼẽ, upéva ningo Jehová ohaika vaʼekue ijespíritu sánto rupive oporohekomboʼe hag̃ua (2 Tim. 3:16).

14. ¿Mbaʼéichapa Elías oñembohory Baal profetakuéra rehe, ha maʼerãpa ojapo upéicha?

¹⁴ Baal profetakuéra opreparáma pe sakrifísio ha osapukaijoa: “Baal, orerendúna”. Ohasáma heta óra “ha ndaipóri ohendúva chupekuéra”. Asaje las dócerupi, Elías oñepyrũ oñembohory hesekuéra ha heʼi Baal naitiempoiha ohendu hag̃ua chupekuéra, oimeneha oho váñope raʼe térã okeha hína ha oñemombáy vaʼerã chupe. Upéi Elías heʼi chupekuéra: ‘Pesapukái hatãvéna chupe’. Haʼe oikuaa porã Baal  ndovaleiha mbaʼeverã ha oipota enterove ohechakuaa upéva (1 Rey. 18:26, 27).

15. ¿Mbaʼéichapa jahechakuaa ñamboyke reietetaha Jehovápe ambue ñandejára guaʼúre?

¹⁵ Elías heʼíva ombopochyetereive umi saserdótepe ha jepiveguáicha oñepyrũ ‘osapukái ha ojekutu saʼipa, ojahupa peve huguýpe’. Upéicharõ jepe mbaʼeve jeýnte ndoikói. “Noñeñandukái avave. Avave noñeʼẽi ha nohendúi chupekuéra.” (1 Rey. 18:28, 29.) Baal ndoexistíri voi, péva ningo Satanás oiporúnte vaʼekue omomombyry hag̃ua umi héntepe Jehovágui. Péicha jahecha ndaiporiha oñembojojáva Ñandejára Jehováre, ha umi omombaʼéva ñandejára guaʼúpe, nosẽporãmoʼãi ha katuete oñemotĩta (elee Salmo 25:3 ha 115:4-8).

16. a) ¿Mbaʼérepa oiméne imanduʼa raʼe umi isrraelíta ohechárõ guare pe altár Elías omyatyrõva hína? b) ¿Mbaʼéichapa Elías ohechauka ojeroviaitereiha Jehováre?

¹⁶ Koʼág̃a Elías haitéma oprepara oikuaveʼẽ hag̃ua pe sakrifísio. Primero omyatyrõ Jehová altár oitypa vaʼekue umi iñenemígo ha oiporu 12 ita upearã. Oiméne ojapo upéicha omomanduʼa hag̃ua umi 10 trívupe oĩha gueteri pe Léi poguýpe, oñemeʼẽ vaʼekue umi 12 trívupe Moisés tiémpope. Upéi Elías oprepara pe sakrifísio ha ogueru y, oiméne okonsegi upéva mar Mediterráneogui, ha omboykuepaite upe sakrifísio. Ojoʼo voi peteĩ sánha pe altár jerére ha omyenyhẽte pype y. Jahecha haguéicha, Baal saserdotekuéra oreko vaʼekue heta mbaʼe ifavórpe ohapy hag̃ua upe sakrifísio, Elías katu nahániri. Péro haʼe ojapo koʼã mbaʼe ojeroviaiterei rupi Ñandejárare ha oikuaa porãgui ndaiporiha ojoko vaʼerã Jehovápe ojapo hag̃ua hembipota (1 Rey. 18:30-35).

17. ¿Mbaʼépa ojekuaa Elías ñemboʼére, ha mbaʼéichapa ikatu jasegi iñehémplo?

¹⁷ Elías oñemboʼévo Jehovápe ohechauka mbaʼépa oipyʼapy chupe. Primero, ohechauka iñimportantetereiha chupe g̃uarã enterove oikuaa Jehová añoiteha ‘Ñandejára Israélpe’, ndahaʼeiha Baal. Segundo, ohechauka haʼe Ñandejára rembiguainteha, ha Jehovápe añoite oñemombaʼeguasu  vaʼerãha. Tercero, ohechauka ojepyʼapyha gueteri umi isrraelíta rehe ha oipotaha “ou jey” hikuái Jehová ndive ha oñarrepenti hembiapo vaikuégui (1 Rey. 18:36, 37). Jahechakuaa umi isrraelíta ohasa asýramo jepe omboyke haguére Jehovápe, Elías ohayhuha gueteri chupekuéra. ¿Ohechaukápa avei ñane ñemboʼe jahayhuha Jehová réra, ñaneumílde ha jajepyʼapyha ñande rapichakuérare?

18, 19. a) ¿Mbaʼéichapa Jehová ombohovái Elías ñemboʼe? b) ¿Mbaʼépa ojerure Elías umi isrraelítape, ha mbaʼérepa nomereséi ojeporiahuvereko Baal saserdotekuérape?

¹⁸ Elías oñepyrũrõ guare oñemboʼe oiméne heta oĩ oñeporandúva ombohováitapa chupe Jehová, térãpa oñemotĩta avei Baal saserdotekuéraicha. Péro upe riremínte ohechakuaáma hikuái Jehová idiferenteha. Elías omohuʼãvo iñemboʼe, ‘[Jehová] rata hoʼa pe yvágagui ha ohapypa pe sakrifísio oñekuaveʼẽva, umi jepeʼa, ita ha yvytimbo jepe, ha ombohypa pe y oĩva sánhape’ (1 Rey. 18:38). Péicha ohechakuaa hikuái Jehová ipoderosoveha opavavégui. ¿Mbaʼépa ojapo umi isrraelíta ohecha rire upéva?

¹⁹ Enterovénte osapukái: “¡Jehová haʼe Ñandejára añetegua! ¡Jehová haʼe Ñandejára añetegua!” (1 Rey. 18:39, NM). Hasýpe ohechakuaa hikuái mávapa Ñandejára tee. Péro upéva ndeʼiséi ojeroviamaha hese hikuái ipyʼaite guive. Oimeraẽvante voi ningo heʼíta Jehová haʼe Ñandejára añetegua ohechávo mbaʼéichapa ombohovái Elíaspe iñemboʼe ha ombou pe tata yvágagui. Upévare, Elías ojerure chupekuéra ohechauka hag̃ua ojerovia añeteha Jehováre. ¿Mbaʼéichapa? Ojerure chupekuéra okumpli hag̃ua Ñandejára Léi, heʼíva ojejuka vaʼerãha umi proféta guaʼu ha enterove omombaʼeguasúvape umi taʼanga, upéva ymáma voi oñehaʼarõ chuguikuéra (Deut. 13:5-9). Umi saserdóte oservíva Baálpe ohechauka porã vaʼekue voi Jehová enemigoha, ha ojapo heta mbaʼe vai ani hag̃ua oñekumpli hembipota. ¿Omerese piko ojeporiahuvereko  chupekuéra? Nahániri. Haʼekuéra voi ndoiporiahuverekói vaʼekue avavépe. ¡Umi mitã mimi jepe ohapy hikuái Baálpe g̃uarã! (Elee Proverbios 21:13; Jer. 19:5.) Añetehápe, omerese voínte ojejuka chupekuéra. Upévare Elías ojerure umi isrraelítape ojuka hag̃ua umívape, ha ojapo hikuái upéva (1 Rey. 18:40).

20. ¿Mbaʼérepa heta oĩ heʼíva noĩporãiha umi mbaʼe oiko vaʼekue sérro Carmélope, ha mbaʼérepa noĩporãi opensa hikuái upéicha?

²⁰ Ñane tiémpope heta oĩ heʼíva noĩporãiha umi mbaʼe oiko vaʼekue sérro Carmélope. ¿Mbaʼérepa opensa hikuái upéicha? Oĩ rupi umi fanátiko ojevaléva upe istóriare ohechauka hag̃ua ndaivairiha japersegi ha ñamaltrata ótro rrelihionguápe. Péro Elías naifanátikoi vaʼekue, haʼe ojapónte Jehová rembipota ojerurévo ojejukapa hag̃ua umi omeresévape. Avei ñane tiémpope, umi kristiáno añetegua oikuaa porã ndovaleiha oiporu árma umi iñañáva kóntrape. Upéva rangue, ojapo hikuái Jesús omboʼe vaʼekue entéro hemimboʼépe, heʼírõ guare Pédrope: “Eñongatu jey nde espáda ilugárpe, cháke umi oiporúva guive pe espáda, ojejukáta espádape” (Mat. 26:52). Koʼẽrõitéma ningo Jehová voi, Itaʼýra Jesucristo rupive, ojapóta hustísia ko yvy ape ári.

21. ¿Mbaʼérepa Elías ehémplo porã ñandéve g̃uarã?

²¹ Ñande kristiáno tee, jaiko lájare jahechauka vaʼerã jajeroviaha Ñandejárare (Juan 3:16). Elías, ehémplo porã ñandéve g̃uarã. Haʼe omombaʼeguasu Jehovápe añoite ha omokyreʼỹ vaʼekue avei ótrope ojapo hag̃ua upéicha. Pyʼaguasúpe oikuaauka oñemombaʼeguasu reieteha Baálpe, ha Satanás ojevaleha upévare omomombyry hag̃ua umi héntepe Jehovágui. Péro Elías noñehaʼãi vaʼekue ijehegui reínte osolusiona upe provléma, síno ojerovia Jehováre. Péicha jahecha haʼe oipota hague Jehovápe añoite oñemombaʼeguasu. ¡Ñañehaʼãkena jasegi Elías ehémplo!