OJAPÓMA un tiémpo oñekondena hague mokõi kuimbaʼépe peteĩ país occidentálpe. Ojeʼe haʼekuéra oporojuka hague ha upévare omereseha omano. Ha umi pruéva oñepresentáva ndohechaukáiramo jepe haʼekuéra kulpavleha, lomímonte oñekondena chupekuéra. Umi avogádo heta oñehaʼã rire, ojuhu peteĩ errór umi pruévape ha upéicha rupiete ojesalva peteĩva. Péro pe ótrope ja ndaikatuvéima oñepytyvõ, pórke ojejuka jepéma chupe.

Koʼãichagua errór ningo oiko opárupi rei. Upévare la Biblia omokyreʼỹ opavavépe ihústo hag̃ua (Deuteronomio 16:20). Enterovénte oñeñandu porã ha ndokyhyjéi umi hués ohusga porãramo ha ojapóramo hustísia. Upévare Ñandejára omeʼẽ umi isrraelítape umi Léi ihústova ha oipytyvõva enterovépe peteĩchapánte. Jahechamína mbaʼérepa jaʼekuaa Ñandejára ‘rape hekojojaha’ térã umi Léi omoĩva ihustoha (Deuteronomio 32:4).

Umi hués oĩva kapasitádo, ihústova ha ndaikorrúptoiva, oprotehe umi héntepe, ha entéronte oñeñandu porã hendivekuéra. Ha Ñandejára ohechauka ymaite guivéma omombaʼeha koʼãichagua huéspe. Por ehémplo, umi isrraelíta oĩrõ guare desiértope, Ñandejára heʼi Moiséspe oiporavo hag̃ua “kuimbaʼekuéra ikatupyrýva, iñeʼẽrendúva, [...] jeroviaha ha ijoheipyréva” (Éxodo 18:21, 22). Ha 40 áño haguépe, Ñandejára heʼi jey Moiséspe iñimportanteha oiporavo huesrã “kuimbaʼekuéra iñarandúva, iñakãporãva ha ikatupyrýva” (Deuteronomio 1:13-17, ÑÑB).

Heta áño rire, pe rréi de Judá Jehosafat * heʼi umi huéspe: ‘¡Pemaʼẽ porãke upe pejapóvare, cháke ndapehusgamoʼãi kuimbaʼe rérape, Ñandejára rérape pejapóta hína péva! Haʼe oĩta penendive pejévo upe ojejapo vaʼerã. Peñatendéke ha pemaʼẽ porã upe pejapóvare, cháke Ñandejára ndohejareíri hína pe hekojojaʼỹva, oporoporavóva térã ikorrúptovape’ (2 Crónicas 19:6, 7). Péicha pe rréi omomanduʼa umi huéspe, omboykéramo hapichápe térã iplatarayhúramo, ojechataha hikuái Ñandejárandi.

Umi hués orrespetáramo umi Léi, pe puévlo oĩ segúro. Péro ndahaʼéi umi léi añónte orekóva hikuái, síno Ñandejára omeʼẽ avei heta konsého oipytyvõva chupekuéra odesidi porã hag̃ua oporohusgáta jave, ijetuʼúramo jepe umi káso. Jahechamína michĩmi jepe umi konsého oñemeʼẽ vaʼekue chupekuéra.

Umi hués ningo iñarandu ha iñakãporã, péro ndahaʼéi upévante la oipytyvõva chupekuéra oporohusga porã hag̃ua. Ñandejára voi omeʼẽ umi huéspe heta konsého ogiáva chupekuéra. Jahechamína umíva.

Oinvestiga porã raẽ vaʼerã upe oiko vaʼekue. Jehová ojevale Moisés rehe omanda hag̃ua umi hués isrraelítape: ‘Pejapysaka porãke pende rapichakuérare ha pembojovake hekoitépe chupekuéra’ (Deuteronomio 1:16, ÑÑB). Peteĩ hués ningo ndaikatúi oporohusga hekoitépe, ndoikuaaporãiramo umi  mbaʼe oiko vaʼekue. Upévare Ñandejára heʼi vaʼekue chupekuéra: ‘Pehendu rire peteĩ mbaʼe, peikuaa raẽ vaʼerã péichapa añete térãpa ojeʼénte’. Umi hués oñepyrũ mboyve oporohusga, oikuaa raẽ vaʼerã siértopa hína umi mbaʼe ojeʼéva upe persónare térãpa nahániri (Deuteronomio 13:15 [13:14, NM]; 17:4).

Ohendu vaʼerã umi testígope. Umi hués oinvestiga porã hag̃ua peteĩ káso, ohendu porã vaʼerã umi ohecha vaʼekuépe la oikóva térã umi testígope. Ñandejára Léi heʼi vaʼekue voi: ‘Peteĩ testígo heʼíva, ndohupytýi gueteri ojeʼe hag̃ua pe persóna oporojuka hague térã ojapo hague ivaíva. Upearã oñekotevẽ mokõi térã mbohapy testígo’ (Deuteronomio 19:15). Ha umi testígope, Ñandejára Léi omanda: “Ani remboja rei mbaʼeve nde rapicháre térã remoirũ iñañávape erévo añeteha upe haʼe heʼíva, reikuaa porãramo jepe ijapuha” (Éxodo 23:1).

Pe testígo ndaijapúi vaʼerã. Peteĩ testígo ijapúramo umi huéspe, ojekastiga vaʼekue chupe. Pe Léi heʼi voi: ‘Umi hués oporandu porã vaʼerã, ha upe testígo ijapúrõ ha oñeʼẽ vai rei hapicha rehe, upéicharõ, pejapóta hese haʼe ojapose haguéicha hapicha rehe, upéichamante peipeʼáta mbaʼe vai pende apytégui’ (Deuteronomio 19:18, 19, ÑÑB). Por ehémplo, peteĩ testígo ijapúramo hapicha kóntrape oipotágui peteĩ erénsia opytapa chupe, haʼe opaga vaʼerã la mísma kantida oipeʼamoʼãva hapichágui. Ha ijapúramo oipotágui ojejuka peteĩ inoséntepe, chupe voi ojejuka vaʼerã. Ko léi oipytyvõ umi héntepe ani hag̃ua ijapu umi hués renondépe.

Ojehusga vaʼerã enterovépe peteĩchante. Oñembyatypa rire umi pruéva, umi hués ohesaʼỹijo umíva ha upéi ae omeʼẽ peteĩ persónape ikondéna. Ha upe moméntope oreko vaʼerã enkuénta ko Léi: “Reporombojovake vaʼerã hekoitépe, ani reipytyvõ imboriahúvape ni heta mbaʼe oguerekóvape” (Levítico 19:15). Umi hués oporohusgáta jave, ni mbaʼevéicharõ nomaʼẽi vaʼerã pe persóna píntare ni ipláta  heta térã imboriahúpa, síno oreko vaʼerã enkuénta umi pruéva oñepresentáva. Ha entérope otrata vaʼerã peteĩchante.

Koʼã konsého jahecha vaʼekue, aretereíma Jehová omeʼẽ hague umi isrraelítape, péro ikatu gueteri hína oipytyvõ umi hués koʼag̃aguápe. Ojesegíramo koʼã konsého, ndaiporimoʼãvéima inhustísia ni noñekondenavaimoʼãi avavépe.

Peteĩ jey, Moisés oporandu umi isrraelítape: ‘¿Máva piko pe tetã tuichaite oguerekóva koʼãichagua léi peichaite peve hekojojáva, che ahechaukáva hína peẽme?’ (Deuteronomio 4:8). Ndaipóri vaʼekue ótro puévlo orekóva peichagua léi oipytyvõva umi huéspe oporohusga porã hag̃ua. Salomón imitãme oñehaʼã vaʼekue osegi umi léi Jehová omeʼẽva ipuévlope. Upévare umi isrraelíta oñeñandu porã vaʼekue haʼe orreinaha tiémpope ha “okaru porã, omboyʼu ha ovyʼajoa” vaʼekue hikuái (1 Reyes 4:20, 25).

Ñambyasýramo jepe, umi isrraelíta omboyke Ñandejárape, upévare haʼe heʼi chupekuéra proféta Jeremías rupive: ‘¿Mamo piko oime pene arandukue, ko pemboyke vaʼekue che ñeʼẽ?’ (Jeremías 8:9). Umi isrraelíta omboyke rupi Ñandejárape, haʼe okondena Jerusalénpe ha heʼi ikausarekuéra hetaiterei hénte omano hague ha upe siuda henyhẽha ‘mbaʼe vaígui’. Amo ipahápe, ko siuda oñehundi ha ojeheja rei 70 áño pukukue (Ezequiel 22:2; Jeremías 25:11).

Proféta Isaías tiémpope opa mbaʼe ijetuʼu vaʼekue Israélpe. Haʼe orrekonose Israel oiko porãve hague ojapórõ guare Jehová Léi, upévare heʼi: ‘Ñandejára oporohusgáramo, yvypóra oikuaáta mbaʼépa heʼise tekojoja’ (Isaías 26:9).

Isaías oreko vaʼekue pe priviléhio oprofetisávo mbaʼépa ojapóta pe Rréi Mesiániko, Jesucristo, ogoverna vove ko yvy ape ári: “Nombojovakemoʼãi hesa ohechaháicha térã ijapysa ohenduháicha, ombojovakéta hekoitépe umi imboriahúvape” (Isaías 11:3, 4, ÑÑB). ¡Ajépa hetaite mbaʼe porã ohupytýta umi oñemoĩva guive Ñandejára Rréino poguýpe ha umi ohejáva pe Rréi Mesiániko ogoverna chupekuéra! (Mateo 6:10.)