Skip to content

Iehova be Daika?

Iehova be Daika?

Baibel ena Haere

 Iehova be Baibel ese ia herevalaia Dirava momokanina, ia be gau ibounai ia Havaraia Tauna. (Apokalupo 4:​11) Peroveta taudia Aberahamo bona Mose ese idia tomadiho henia, bona Iesu ese ia karaia danu. (Genese 24:27; Esodo 15:1, 2; Ioane 20:17) Ia be bese tamona ena Dirava lasi, to Ia be “tanobada ibounai” ena Dirava.​—Salamo 47:2.

 Baibel ia hahedinaraia hegeregerena, Iehova be Dirava ena ladana korikorina. (Esodo 3:​15; Salamo 83:18) Ia be Heberu gado herevana ta amo ia mai bona ena anina be “do lau halaoa.” Unai dainai, diba bada taudia haida idia gwau Dirava ena ladana ena anina be “Ia ese Ia Halaoa.” Unai be maoro, badina Iehova be gau ibounai ia Havaraia Tauna bona ena ura ia Hagugurua Diravana. (Isaia 55:10, 11) Oibe, Baibel ese ita ia durua unai ladana ese ia hahedinaraia tauna Iehova ena kara namodia, hegeregere iena lalokau karana ita diba namonamo totona.​—Esodo 34:5-7; Luka 6:35; 1 Ioane 4:8.

 Inai ladana Iehova be English gado amo idia hahanaia. Ia be Heberu gado amo Dirava ena ladana idia torea leta 4 יהוה (YHWH), eiava Tetragramaton amo idia abia. Idaunegai Heberu gado ai Dirava ena ladana idia gwauraia dalana be ta ia diba lasi. To, inai hereva “Jehovah” be idaunega amo English gado ai idia gaukaralaia. Hegeregere, lagani 1950 ai William Tyndale ese ia hahanaia Baibel lalonai nega ginigunana ia hedinarai. a

Dahaka dainai idaunega Heberu gado ai Dirava ena ladana idia gwauraia dalana be ta ia diba lasi?

 Idaunega Heberu gado idia torea neganai vowel (a, e, i, o, u) be lasi, to konsonent sibona idia torea. Heberu gado ia gwauraia tauna be toretore ia duahia neganai, sibona ese unai vowel maorona ia gwauraia. To, Heberu Toretoredia (“Taravatu Gunana”) idia haorea neganai, Iuda taudia haida idia gwau Dirava ena ladana idia gwauraia be maoro lasi. Bema idia duahia badabada sirina ta lalonai Dirava ena ladana ia noho, idia duahia lasi to “Lohiabada” o “Dirava” idia gwauraia. Lagani momo idia hanaia lalonai, momo ese unai lalohadai idia abia dae, bona idaunega Heberu gado ai Dirava ena ladana idia gwauraia dalana maorona be ia boio. b

 Haida idia laloa Dirava ena ladana gwauraia dalana maorona be “Yahweh,” to ma haida be dala idaudia ai idia gwauraia. Mase Davara Lokua Toretoredia ta lalonai, Grik gado ai idia hahanaia Levitiko bukana ena kahana ta ai Dirava ena ladana idia torea Iao. Idaunega Grik toretore taudia ese Dirava ena ladana be inai bamona idia gwauraia danu, Iae, I·a·be′, bona I·a·ou·e′, to unai ese ia hamomokania lasi idaunega Heberu gado ai Dirava ena ladana be unai bamona idia gwauraia. c

Dirava ena Ladana Baibel Lalonai​—Haida Edia Lalohadai Kereredia

 Kererena: Baibel idia hahanaia taudia haida ese inai ladana “Iehova” idia atoa kau.

 Maorona: Heberu gado ai Tetragramaton amo Dirava ena ladana idia torea, bona Baibel lalonai unai be nega 7,000 ia hedinarai. d To, Baibel hahanaia taudia momo be sibodia edia ura ai, Dirava ena ladana idia kokia bona dagi ladadia hegeregere “Lohiabada” idia torea.

 Kererena: Siahu Ibounai Diravana totona ladana idauna ta ita gaukaralaia be anina lasi.

 Maorona: Dirava sibona ese lauma helaga amo Baibel idia torea taudia ia hadibaia iena ladana be nega tausen momo idia torea totona, bona ia idia tomadiho henia taudia ia hamaorodia iena ladana do idia gaukaralaia. (Isaia 42:8; Ioela 2:​32; Malaki 3:​16; Roma 10:13) Oibe, Dirava ese peroveta taudia koikoidia ia badu henidia badina idia ese taunimanima idia veria iena ladana idia laloaboio totona.​​—Ieremia 23:27.

 Kererena: Iuda taudia edia kastom hegeregerena, Dirava ena ladana be Baibel amo ita kokia be namo.

 Maorona: Momokani taravatu hadibaia Iuda taudia haida idia ura lasi Dirava ena ladana idia gwauraia, to edia Baibel amo idia kokia lasi. To herevana dahaka idia karaia, Dirava ia ura lasi iena taravatu idia dadaraia sene taudia edia kastom ita badinaia.​—Mataio 15:​1-3.

 Kererena: Namona be Dirava ena ladana be Baibel lalonai idia torea lasi, badina Heberu gado ai idia gwauraia dalana maorona ita diba lasi.

 Maorona: Unai bamona idia hereva neganai, idia laloa Dirava ia ura gado idauidau idia hereva taudia ese iena ladana be dala tamona ai do idia gwauraia. To, Baibel ia hahedinaraia idaunegai Dirava idia tomadiho henia gado idauidau taudia ese lada haida be dala idauidau ai idia gwauraidia.

 Hegeregere, mani Israela hahemaoro tauna Iosua ena ladana ita laloa. Heberu gado idia veria Keristani ginigunadia ese iena ladana do idia gwauraia Yehoh·shuʹaʽ, to Grik gado idia veria taudia be do idia gwau I·e·sousʹ. Baibel lalonai Grik gado ai Iosua ena ladana idia torea, unai ese ia hahedinaraia Keristani ginigunadia be lalohadai maorona idia abia bona momo ese edia gado ai idia manadalaia ladana idia torea.​—Kara 7:​45; Heberu 4:8.

 Unai dala tamona ita badinaia diba Dirava ena ladana hahanaia totona. Mai anina bada gauna be Baibel lalonai Dirava ena ladana be ena gabu korikorina ai do ita atoa, to iena ladana ita gwauraia maoromaoro be gau badana lasi.

a Tyndale ese Baibel ena buka ginigunadia 5 ia hahanaia neganai, inai ladana “Iehouah” ia gaukaralaia. To nega ia hanaia lalonai, English gado ia senisi, bona Dirava ena ladana torea dalana ia senisi danu. Hegeregere, lagani 1612 ai, Henry Ainsworth ese Salamo bukana ia hahanaia neganai, inai ladana, “Iehovah” ia gaukaralaia. Bena lagani 1639 ai, unai buka ia hanamoa neganai, inai ladana “Jehovah” ia gaukaralaia. Unai hegeregerena, lagani 1901 ai American Standard Version Baibel idia hahanaia taudia ese Heberu toretoredia ai Dirava ena ladana ia hedinarai gabudiai inai ladana, “Jehovah” idia torea.

b New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volium 14, rau 883-​884 ese lagani 537 B.C.E. ai, Israela taudia be Babulonia ena igui amo idia giroa lou murinai ia vara gauna ia herevalaia, ia gwau: “Igui amo idia giroa lou murinai, idia abia dae matamaia inai ladana Yahweh be helaga bona iena gabu ai ADONAI o ELOHIM idia torea.”

c Diba ma haida abia totona, Nega Matamata Trensleisen ena Buka Helaga lalonai, apendiks A4, “Dirava Ena Ladana Heberu Toretoredia Ai” oi itaia.

d Theological Lexicon of the Old Testament, Volium 2, rau 523-​524 oi itaia.