Kwenda na mambu ke na kati

BANGIUFULA YINA BALEKE KE KUDIYULAKA

Sambu na Nki Beto Fwete Buya Mpenza Kutuba Mambu ya Mbi?

Sambu na Nki Beto Fwete Buya Mpenza Kutuba Mambu ya Mbi?

Christopher ya kele ti bamvula 17 ke tuba nde: “Mono me yikanaka kuwa mutindu bantu ke tuba mambu ya mbi, yo yina yo ke salaka mono diaka ve ata kima. Mono ke monaka yo diaka ve mbi.”

Rebecca ya kele ti bamvula 19 ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka leke, mono vandaka ti kikalulu ya kutuba mambu ya mbi. Yo ke vandaka pete na kuyantika kutuba yo kansi yo ke vandaka mpasi mingi na kuyambula yo.”

 Inki mvutu nge ta pesa?

  •   Inki mutindu nge ke kudiwaka kana bantu ya nkaka ke tuba mambu ya mbi?

    •  Mono ke kipaka yo ve. Mono ke monaka yo diaka ve mbi.

    •  Yo ke yangisaka mono mwa fioti. Kansi mono ke songaka bo ve na kubika kutuba yo.

    •  Mono ke monaka yo mpenza mbi. Mono ke zolaka ve kuwa yo ata fioti.

  •   Keti yo ke kuminaka nge mpi na kutuba mambu ya mbi?

    •  Ata fioti ve

    •  Bantangu ya nkaka

    •  Mbala na mbala

  •   Nge ke yindula nde kutuba mambu ya mbi kele mpenza mbi?

    •  Ve

    •  Ee

 Sambu na nki yo kele mfunu na kutadila mutindu na nge ya kutuba?

 Keti nge ke yindula nde kutuba mambu ya mbi kele mpenza mbi? Nge lenda tuba nde ‘mpenza ve, nkutu kele ti mambu ya nkaka ya kuluta mbi awa na ntoto yina beto fwete kudiyangisa sambu na yo. Diaka, bantu yonso ke tubaka mpi mambu ya mbi!! Keti yo kele mpenza kieleka?

 Ya kieleka, kele ti bantu mingi bubu yai ya ke tubaka ve mambu ya mbi. Bo ke buyaka kutuba mambu ya mbi sambu na bikuma ya mbote yina bantu ya nkaka ke zabaka ve. Mu mbandu:

  •  Mambu ya nge ke tubaka ke sadisaka bantu na kuzaba kana nge kele mpenza muntu ya nki mutindu. Yo ke songaka mambu ya kele na kati ya ntima na nge. Kana nge ke tuba mambu ya mbi, yo ta monisa nde nge ke zolaka ve bantu ya nkaka. Keti nge kele mpenza muntu ya mutindu yai?

     Biblia ke tubaka nde: “Mambu yina ke basikaka na munoko ke katukaka na ntima.”—Matayo 15:18.

    Kutuba mambu ya mbi kele bonso kulosa mvindu yina ke bebisaka mupepe. Yo yina kutuba ve mambu yina kele mbi sambu na nge mpi sambu na bantu ya nkaka!

  •  Kana nge ke tuba mambu ya mbi, bantu ya nkaka lenda kuma kutadila nge na mutindu ya mbi. Mukanda mosi ya ke tubila mutindu ya kuyambula kutuba mambu ya mbi (Cuss Control) ke tuba nde: “Mutindu na beto ya kutuba lenda sala nde banduku na beto kundima beto to kubuya beto. Diaka, yo lenda sala nde bampangi na beto ya dibuta mpi banduku na beto ya kisalu kuzitisa beto to ve. Yo lenda sala mpi nde beto zwa kisalu to bo pesa beto kiyeka to ve mpi yo lenda sala nde bantu ya me zaba beto ve kuyindula mambu ya mbote to ya mbi sambu na beto.” Yo ke yika diaka nde: “ Kudiyula kana luzingu na nge ta kuma ve mbote kuluta kana nge yambula kutuba mambu ya mbi.”

     Biblia ke tuba nde: “Beno katula . . . mafingu.”—Baefezo 4:31.

  •  Kana nge ke tubaka mambu ya mbi, kuyindula ve nde bantu ke sikisa nge. Na mukanda mosi ya ke tubila kuvanda ti bikalulu ya mbote (How Rude!), muntu mosi ya mayele (Alex Packer) ya ke longukaka bikalulu ya batoko tubaka nde: “Bantu yina ke tubaka mambu ya mbi ke tubaka mambu ya ke pesaka bantu ya nkaka makasi.” Yandi yikaka nde muntu yina ke tubaka ntangu yonso mambu ya mbi, yandi “ke basikaka zoba na ntwala ya bantu ya nkaka” yandi ke kukaka ve kutuba mambu ya ke sekisa mpi mambu ya mayele to mambu ke monisa zola.

     Biblia ke tubaka nde: “Ata ngogo mosi ve ya kupola kubasika na munoko na beno.”—Baefezo 4:29.

 Mambu yina nge lenda sala

  •  Kuditudila lukanu mosi. Sala yonso sambu na kutuba ve mambu ya mbi na ngonda mosi. Nge lenda sonika na kalandrie to na papie kana nge ke na kulungisa lukanu na nge konso kilumbu. Kansi sambu na kuyambula kutuba mambu ya mbi, nge fwete sala mambu mingi ya nkaka. Mu mbandu:

  •  Buya bansaka yina lenda pusa nge na kutuba mambu ya mbi. Biblia ke tubaka nde: “Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.” (1 Bakorinto 15:33) “Banduku” ya verse yai ke tubila kele ve kaka bantu yina beto ke kangamaka ti bo kansi yo kele mpi bansaka disongidila bafilme ya nge ke talaka, bansaka ya video ya nge ke bulaka mpi miziki ya nge ke landaka. Kenneth, leke mosi ya kele ti bamvula 17, ke tuba nde: “Yo ke vandaka mpasi ve na kuyimba nkunga ya nge ke zolaka kukonda kutula dikebi na bangogo ya mbi ya kele na nkunga yango, mingi-mingi kana yo kele nkunga ya ke kinisaka.”

  •  Sala mambu bonso muntu ya kuyela. Bantu ya nkaka ke yindulaka nde kana bo ke tuba mambu ya mbi, bantu ta baka bo bonso bambuta. Kansi yo kele ve masonga ata fioti. Bantu ya kuyela ke vandaka ti ‘mayele na bo ya kuswaswanisa mambu mpi bo me longaka yo sambu na kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi.’ (Baebreo 5:14) Bo ke tubaka ve mambu ya mbi kaka sambu bantu kusikisa bo.

 Bangogo ya mbi kele kaka bonso bamvindu yina beto ke losaka. Bamvindu yina ke bebisaka mupepe. Mutindu mosi mpi kana beto ke tuba mambu ya mbi yo lenda pusa beto na kukuma kuyindula mambu ya nsoni. Bantu mingi ke yindulaka dezia mambu ya nsoni! Mukanda ya beto tubilaka na zulu (Cuss Control) ke yika nde: “Sambu mambu ya mbi kele dezia mingi na ntoto, kana nge ke tuba yo, yo ta sala nde yo kukuma diaka mingi kibeni na ntoto. Sala yonso sambu na kutuba mambu ya mbote ntangu nge ke solula ti bantu ya nkaka. Kana nge ke sala yo, nge ta vanda na kiese mpi bantu ya nkaka ta zolaka kulutisa ntangu ti nge.”