Йаһоԝа, әв һәйә Хԝәдайе рʹаст дәрһәԛа кʹижани Кʹьтеба Пирозда те готьне у кʹижан кӧ һәр тьшт әʹфьрандьн (Әʹйанти 4:11). Бьраһим у Муса пʹехәмбәр, әви Хԝәдайи дьһʹәбандьн у һәла һе Иса Мәсиһ жи (Дәстпебун 24:27; Дәркʹәтьн 15:1, 2; Йуһʹәнна 20:17). Йаһоԝа нә кӧ Хԝәдайе щьмәʹтәки йә, ле әԝ «Пʹадше Мәзьн ә ль сәр тʹәмамийа әʹрде» (Зәбур 47:2).

 Ль гора Кʹьтеба Пироз, Йаһоԝа навәки мәхсус ә (Дәркʹәтьн 3:15; Зәбур 83:18). Әв нав жь хәбәра Ибрани пешда те, чь кӧ те һʹәсабе «дьбә», у ча һьнә зандар жи дьбежьн, ԝәки әԝ ӧса жи дькарә бе һʹәсабе «Әԝ Дькә ԝәки Бьбә». Мәʹна ви нави, рола Йаһоԝа рʹьнд әʹйан дькә, чьмки әԝ һәйә Әʹфьрандаре һәр тьшти у Әԝе кӧ ԛьрара хԝә тинә сери (Ишайа 55:10, 11). Кʹьтеба Пироз али мә дькә һе зедә дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсьн, у ӧса жи дәрһәԛа һʹӧнӧре ԝийи сәрәкә, мәсәлә һʹьзкьрьн (Дәркʹәтьн 34:5-7; Луԛа 6:35; 1 Йуһʹәнна 4:8).

 Наве Хԝәде, кʹижан кӧ сәр зьмане Кӧрманщи һатийә ԝәлгәрʹандьне ча Йаһоԝа, зьмане Ибранида бь ԝан чар һʹәрфа кʹьфш кьрийә יהוה(ЙҺԜҺ), демәк бь Тетраграматоне. Әм сәд сәләфи ньзаньн кӧ сәр зьмане Ибрани наве Хԝәде чь щурʹәйи дьготьн. Ле диса жи форма ви нави «Йаһоԝа» зьмане Инглизида жь бәрева һатийә. Щара пешийе әв нав сала 1530-да, ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пирозә Ԝилиам Тиндаледа, дитьн. a

Чьма ньзаньн, кӧ зьмане Ибранийә кәвьнда наве Хԝәде чь щурʹәйи дьготьн?

 Ньвисандьна зьмане Ибранийә кәвьнда һʹәрфед ӧса тʹӧнә бун, кʹижан кӧ дәнгед дәнгани дәрбаз кьрана. Ләма жи ԝи чахи тʹәне әԝ һʹәрф дьданә хәбате, йед кӧ жь дәнгед дәнгани бун у ԝәʹде хԝәндьне мәрьв һеса тедәрдьхьстьн, ԝәки кʹижан дәнг лазьм ә зедә кьн. Ле паши ԝе йәке, ча Ньвисаред Ибрани («Пәймана Кәвьн») һатьбун тʹәмамкьрьне, нава Щьһуйада баԝәрийа ӧса бәла бу, кӧ йанчь изьн тʹӧнә бу наве Хԝәде бь дәнге бьльнд һьлдьн. Гава әԝана ԝәʹде хԝәндьне, тетраграматона наве Хԝәде дьдитьн, нәдьхԝәндьн, ле дәԝсе дьданә хәбате сәрнавед ӧса ча «Хӧдан» йан «Хԝәде». Нава ԛьрʹнада гәләк мәрьв дәстпекьрьн ӧса бькьн у әв йәк бәла бьбу, ләма жи зьмане Ибранийә кәвьнда әв нав ча бежи ӧнда бу, у әʹйан нинә кӧ бәре әв нав чаԝа рʹаст дьготьн. b

 Һьнә мәрьв дьфькьрьн, ԝәки сәре-серида сәр наве Хԝәде дьготьн «Йаһԝәһ», ле йед дьн щурʹәки майин дьбежьн. Кʹьтебәкә Гӧломәтккьрида йа жь Бәʹра Мьри, кʹидәре кӧ пʹарәкә кʹьтеба Ԛануна Кʹаһинтийе сәр зьмане Ибрани бу, наве Хԝәде ӧса кʹьфшкьри бу «Иао». Ле ньвискʹаред Ибранийә кәвьн форма ви нави ча «Иае», «Иабе» у «Иауе», дьданә хәбате. Ле тʹӧ избатийа ве йәке тʹӧнә, кӧ зьмане Ибранийә кәвьнда, кʹижан жь ԝан нава, дьданә хәбате. c

Ньһерʹаньдна нәрʹаст дәрһәԛа наве Хԝәде

 Ньһерʹандьна нәрʹаст: Наве Хԝәде Кʹьтеба Пирозда гәрәке нәһата ньвисаре, чьмки әʹйан нинә кӧ ль сәр зьмане Ибрани әв нав бь рʹасти ча һьлдьдан?

 Рʹасти: Ньһерʹандьна ви щурʹәйи дьдә кʹьфше, ԝәки Хԝәде дьхԝазә кӧ һʹәму мәрьв, фьрԛи тʹӧнә сәр чь зьмани хәбәр дьдьн, гәрәке наве ԝи мина һәв һьлдьн. Ле бь рʹасти, ԝәʹде бәре хьзмәткʹаред Хԝәде, йед кӧ сәр щурʹә-щурʹә зьмана хәбәр дьдан, навед шәхси мина һәв һьлнәдьдан.

 Мәсәлә, ԝәрен әм шеԝьр кьн дәрһәԛа наве һʹакьме Исраели, Йешуйе кӧрʹе Нун. Мәсиһийед ԛьрʹна йәке, кʹижан кӧ сәр зьмане Ибрани хәбәр дьдан, сәр ԝи дьготьн «Йеһошуйа», ле әԝед кӧ сәр зьмане Йунани хәбәр дьдан, дьготьн «Йесус». Кʹьтеба Пирозда форма ви нави бь зьмане Йунани һатийә ньвисаре. Демәк ча те кʹьфше Мәсиһи нава ӧса дьданә хәбате, чаԝа кӧ зьмане ԝанда дьһа тʹәбийәти бу (Кʹаред Шандийа 7:45; Ибрани 4:8).

 Наве Хԝәде жи бь ве принсипе те хәбьтандьне. Әв йәк кӧ наве Хԝәде Кʹьтеба Пирозда бе ньвисаре ԝан щийа кʹидәре гәрәке һәбә, дьһа фәрз ә, нә кӧ леколина ве йәке кӧ әв нав чь щурʹәйи һьлдьдан.