1-3. (a) Estere naaikutwile cwañi hanaanze asutelela kwa lubona lwa muunaa hae? (b) Mulena naabuleziñi Estere hanaaiponahalize kuyena?

ESTERE asutelela kwa lubona lwa mulena hanyinyani-hanyinyani inze aikalezwi hahulu. Munahane feela mone kukuzelize Estere hanaanze aliba ku mulena mwa Shushani. Nekukuzize luli kuli mane Estere naakona kuutwa mulumo wa misindo yahae ni lilata lene litahiswa ki liapalo za buoli zanaaapezi. Estere naasika yembululwa ki lika zeneitusisizwe kwa kukabisa mamota a mulena mi hape naasika lyanganiswa ki kalulo ya situwa yenepangilwe fa likota za sidare zenezwanga kwa Lebanoni, ili sibaka sene sifumaneha kwahule ni Shushani. Estere naaisize feela pilu ku mulena yanaainzi mwa lubona, ili yanaanani maata a kuatula kuli Estere abulaiwe kamba kupiliswa.

² Mulena atalima Estere hanaanzaa sutelela kuyena, mi aotololela Estere mulamu wahae wa bulena, wa gauda. Kezo yeo yanaaezize mulena neibonahala bunolo, kono neipunyusize Estere, kakuli kezo yeo neilukuluzi Estere kwa mulatu wanaaezize—wa kuiponahaza fapilaa mulena asika biziwa ki yena. Hasaafitile kwa lubona lwa mulena, Estere asutelela mi aswala mulamu wo kwa ngo yaona.—Est. 5:1, 2.

³ Mulena Asuerusi naafumile hahulu mi naanani maata amatuna. Liapalo zene baapalanga malena ba mwa Peresia mwa linako zeo nelitula hahulu kuli mane kacenu likona kulekwa ka masheleñi amañata hahulu. Kusina taba ni zeo kaufela, Estere naalemuhile kuli muunaa hae naamulata. Mulena naaize: ‘Muoli Estere, utaha ka taba mañi? Ukupa nto mañi? Niha ukaikupela kupumelwa mubuso waka fahali, uka ufiwa.’—Est. 5:3.

4. Ki lika mañi zanasaatokwa kueza Estere?

⁴ Zanaaezize Estere libonisa kuli naanani tumelo yetuna ni bundume; naaiponahalize fapilaa mulena ka mulelo wa kusileleza batu bahabo yena kwa kozi ya kuli babulaiwe. Nihaike kuli mulena naamuamuhezi hande, Estere naasatokwa kueza musebezi omuñwi  omutuna. Naanani kukolwisa mulena yo yaikuhumusa kuli muelezi yomutuna wahae yasepilwe hahulu, ki mutu yamaswe ili yanaakukuelize mulena kulumela taba ya kuli Majuda babulaiwe. Estere naakakolwisa cwañi mulena yo, mi lukona kuitutañi kwa tumelo yahae?

5, 6. (a) Estere naasebelisize cwañi sikuka sesifumaneha kwa liñolo la Muekelesia 3:1, 7? (b) Estere naabonisize cwañi butali hanaambola ni muunaa hae?

⁵ Kana Estere naakapatulula zanaatezi ku mulena fapilaa sicaba kaufela sene siliteñi? Kueza cwalo nekuka shubula mulena mi nekuka tahisa kuli Hamani abe ni kolo ya kuhana mulatu. Estere naaezizeñi? Lilimo zeñata kwamulaho, Mulena Salumoni yabutali, naasusumelizwe ki moya wa Mulimu kuñola kuli: ‘Nto ni nto inani nako yayona, . . . kunani nako ya kukuza, ni nako ya kubulela.’ (Muek. 3:1, 7) Kubonahala kuli Morodekai, muuna yasepahala, yanaañuzi Estere, naalutanga Estere likuka ze kwa liñolo leo hanaanze amuuta. Kaniti luli, Estere naaziba kuli ki kwabutokwa kuketa hande ‘nako ya kubulela.’

 ⁶ Estere ali: ‘Mulena kabe akatabela taba yaka, kaba ataha kacenu ni Hamani kwa lico za mukiti, zeni lukiselize mulena.’ (Est. 5:4) Mulena alumela, mi alaela kuli Hamani ni yena atahe. Kana mwabona Estere mwanaambolezi ni mulena ka butali? Naakutekile muunaa hae mi naalukisize kuli abulelele mulena butata bwahae ka nako yeswanela ni mwa sibaka sesiswanela.—Mubale Liproverbia 10:19.

7, 8. Mukiti wapili wanaalukisize Estere neuzamaile cwañi, mi ki kabakalañi Estere hanaasika bulelela mulena kupo yahae honafo feela?

⁷ Estere naalukisize lico za mukiti ka tokomelo, mi abona teñi kuli walukisa lico kaufela zanaatabela muunaa hae. Naalukisize ni waine yende ilikuli batabe. (Samu 104:15) Asuerusi naaikozi hahulu kuli mane abuza Estere hape kuli ki lika mañi zanaabata kuli amuezeze. Kana yeo neli yona nako yeswanela ya kuli Estere ataluseze muunaa hae?

⁸ Estere naaboni kuli yeo nesi yona nako yeswanela ya kubulela. Kono amema mulena ni Hamani kuli batahe hape kwa mukiti omuñwi lizazi lelitatama. (Est. 5:7, 8) Ki kabakalañi Estere hanaasika bulelela mulena honafo feela? Muhupule kuli bahabo Estere  kaufela nebalibelela kubulaiwa kabakala kuli Hamani naalumelelizwe ki mulena kuli afe taelo ya kuli Majuda kaufela babulaiwe. Estere naatokwa kuketa hande nako ya kubulelela mulena, kakuli hanaasike aeza cwalo, batu babañata nebaka bulaiwa. Ka mukwa ocwalo, naalibelezi, mi alukisa nako yeñwi hape kuli ato bonisa kuli naakuteka hahulu muunaa hae.

9. Ki kabakalañi kuba ni pilu-telele hakuli kwabutokwa, mi lukona kulikanyisa cwañi Estere?

⁹ Pilu-telele ki kalemeno kabutokwa hahulu kebasina batu babañata. Nihaike kuli Estere naabilaela mi naabata kubulelela mulena za butata bwahae, naalibelezi nako yeswanela. Lwakona kuituta zeñata ku Estere, kakuli kaufelaa luna lwabonanga mafosisa atokwa kulukiswa. Haiba lubata kukolwisa mutu yomuñwi yanani buikalabelo bobutuna kuli atatulule butata bobuñwi, lukatokwa kulikanyisa Estere ni kuba ni pilu-telele. Liñolo la Liproverbia 25:15 libulela kuli: ‘Mulena ukoliswa ki wa situndameni [“pilu-telele,” NW] mi lilimi lelibulela ka musa likaloba masapo.’ Haiba lubonisa pilu-telele ka kulibelela nako yeswanela ni kubulela ka musa sina mwanaaezelize  Estere, lwakona kukolwisa nihaiba mutu yalulwanisa hahulu. Kana Mulimu wa Estere, yena Jehova, naafuyauzi Estere kabakala pilu-telele yahae ni butali bwahae?

10, 11. Ki kabakalañi Hamani hanaafelezwi ki tabo hanaazwa kwa mukiti wapili, mi musalaa hae ni balikani bahae neba mususuelize kuli aezeñi?

¹⁰ Pilu-telele ya Estere neitahisize kuli kube ni licinceho zeñata zekomokisa. Hamani hanaakutile kuzwa kwa mukiti wapili, naatabile hahulu kakuli naanahana kuli mulena ni muoli neba muunga kuli ki wabutokwa hahulu kufita batu babañwi. Hamani hanaafita fa munyako wa lapa la mulena, abona Morodekai, ili Mujuda yanaasa zwelapili kuhana kumukubamela. Sina mone luitutezi mwa kauhanyo yefelile, Morodekai naahana kukubamela Hamani isiñi ka libaka lakuli naamushwaula, kono neli ka libaka lakuli naakuteka lizwalo lahae ni bulikani bwahae ni Jehova Mulimu. Nihakulicwalo, Hamani onafo ‘ahalifa.’—Est. 5:9.

¹¹ Hamani habulelela musalaa hae ni balikani bahae kuli Morodekai naasalati kumukubamela, bamususueza kuli abate musumo omutuna, oeza limita zefitelela 22 mwa butelele, ni kuli ayo kupa tumelezo ku mulena kuli apaheke Morodekai fa musomo wo. Hamani atabela zene bamubulelezi mi aluma mutu yomuñwi kuli alukise musumo wo.—Est. 5:12-14.

12. Ki kabakalañi mulena hanaabata kuli abalelwe litaba za mubuso wahae, mi ki lika mañi zanaazibile hasamulaho?

¹² Ka yona nako yeo, kwaezahala nto yeñwi ku mulena. Bibele ilutaluseza kuli: ‘Mulena atokwa buloko,’ mi alukisa kuli yomuñwi ato mubalela litaba za mubuso wahae. Zeñwi zenebalilwe neli za mwanaabatezwi kubulaelwa Mulena Asuerusi. Mulena ahupula taba yeo; batu bane babatile kumubulaya nebaswelwi mi babulaiwa. Kono Morodekai yanaapatuluzi mulelo omaswe wo, naafilweñi? Cwale mulena abuza kuli azibe mupuzo wanaafilwe Morodekai. Nafilweñi? Hakuna sanaafilwe.—Mubale Estere 6:1-3.

13, 14. (a) Lika nelitatafalezi cwañi Hamani? (b) Musalaa Hamani ni balikani bahae neba mubuleleziñi?

¹³ Hasazibile za taba yeo, mulena afilikana mi abata nduna yanaaka mutusa kulukisa mafosisa ao. Ka nako yeo, Hamani nasaafitile kale ku mulena—mwendi naaitahanezi kuya ku mulena bakeñisa kuli naabata kuyo kupa mulena kuli amulumeleze kubulaya Morodekai. Kono pili Hamani asika kupa kale mulena, mulena abuza Hamani kuli mutu yaezize hande mulena ukona kufiwa mupuzo mañi. Hamani naanahana kuli mulena naabata kufa yena mupuzo wo. Kacwalo, Hamani abulelela mulena kuli mutu yo akutekiwe cwana: Uapese mutu yo siapalo sa bulena, mi azamaiswe fa pizi ya  bulena mwa mapatelo a Shushani, ili kuzibisa batu kaufela kuli mutu yo wakutekeha. Munahane feela mwanaaikutwezi Hamani hanaazibile kuli mutu yanaaka kutekiwa cwalo ki Morodekai! Mulena naaketile mañi kuli azibise batu kuli Morodekai ki mutu ya kutekeha? Neli Hamani!—Est. 6:4-10.

¹⁴ Hamani apeta musebezi wo wanaasa tabeli mi hamulaho akutela kwa ndu yahae inze azwafile. Musalaa Hamani ni balikani bahae bamubulelela kuli kukuteka Morodekai fapilaa sicaba kubonisa kuli Hamani ukapalelwa kulwanisa Morodekai.—Est. 6:12, 13.

15. (a) Kuba ni pilu-telele kwa Estere nekutusize cwañi? (b) Ki kabakalañi hakuli kwabutokwa kuli lube ni moya wa ‘kulibelela’?

¹⁵ Estere hanaanza libelela ka pilu-telele kuli ataluseze mulena kupo yahae, Hamani aitahiseza maswabi. Mwendi Jehova Mulimu ki yena yanaatahisize kuli mulena abe ni sikobyoti. (Liprov. 21:1) Ki lona libaka Linzwi la Mulimu hali lususueza ‘kulibelela.’ (Mubale Mika 7:7.) Halusepa Mulimu ni kulibelela kuli yena aange muhato, uka lutusa kutatulula hande butata kufita moneluka butatululela luna.

16, 17. (a) ‘Nako ya kubulela’ ya Estere nefitile lili? (b) Estere naashutana cwañi ni Vashiti, yanaabanga musalaa mulena?

¹⁶ Estere naasabati kuli mulena azwafe, kabakaleo, fa mukiti wabubeli wanaalukisize, Estere alela kubulelela mulena lika kaufela. Naakaeza cwañi cwalo? Hane bali kwa mukiti wo, mulena hape abuza Estere kuli abulele kupo yahae. (Est. 7:2) Cwale ‘nako ya kubulela’ ya Estere yafita.

¹⁷ Mueze inge kuli mubona Estere inzaa lapela mwa pilu ku Mulimu wahae pili asika bulela kale manzwi a: ‘Hanika teeba nalumelelwa  ki mulena, mi mulena atabela taba yaka, nili nifiwe bupilo bwaka ka kupo yaka, ni bupilo bwa sicaba sahesu ka kulapela kwaka.’ (Est. 7:3) Mulemuhe kuli Estere naabonisize kuli naakuteka likatulo za naatabela mulena. Estere naashutanela kwahule ni Vashiti, yanaabanga musalaa mulena, ili yanaashwauzi muunaa hae! (Est. 1:10-12) Mi hape Estere naasika nyaza mulena kabakala kuli naasepile Hamani. Kono naakupile mulena kuli amusileleze kwa lifu.

18. Estere naabulezi cwañi butata bwahae ku mulena?

¹⁸ Mulena naakomokile mi naatabela kuteeleza kupo ya Estere. Ki mañi yanaabata kubulaya muoli wahae? Estere azwelapili kubulelela mulena kuli: ‘Na, ni sicaba sahesu, lulekisizwe kuli lufezwe, lubulawe, luyundiswe. Mbubo-mbubo kabe lulekisizwe kuli luezwe bazike babaana ni babasali, kabe ku cwalo kabe nikuzize; kono munyandisi ukapalelwa kulifa saakasinyehelwa mulena.’ (Est. 7:4) Estere naabulezi butata bwahae ka kulukuluha, mi hape naabulezi kuli naakakuza kambe kuli taba yeo neli feela yakuli babe batanga. Estere naanani kubulelela mulena ka za kubulaiwa kwa Majuda bakeñisa kuli nto yeo neikaba yemaswe nihaiba ku yena mulena kasibili.

19. Lu kona kuitutañi ku Estere ka za buikoneli bwa kukolwisa batu babañwi?

¹⁹ Mutala wa Estere ululuta zeñata ka za molukona kukolwiseza batu babañwi. Haiba mubata kupatulula butata bobuñwi bobutuna ku mutu yemulata kamba yanani buikalabelo bobutuna, mutokwa kuba ni pilu-telele, ni likute, mi muswanela kulukuluha kubulela maikuto amina.—Liprov. 16:21, 23.

20, 21. (a) Estere naapatuluzi cwañi mulelo omaswe wa Hamani ku mulena, mi mulena naaezize cwañi? (b) Hamani naaezize cwañi mulelo wahae hase upatuluzwi?

²⁰ Asuerusi abuza Estere kuli: ‘Yatiisize pilu kueza cwalo ki  mañi? Ukai?’ Mueze inge kuli mubona Estere hasupa ni kubulela kuli: ‘Munyandisi ni sila ki yena Hamani, mutu yo yamaswe.’ Hamani naakaeza cwañi kabakala litaba zeo? Asaba maswe. Mueze inge kuli mubona pata ya mulena yo haicinca kabakala buhali bwa kuli muelezi wahae yasepile naamukwashekile kuli anyatele taelo yeneka tahisa kuli musalaa hae yalatiwa abulaiwe! Mulena aya kwande mwa simu kuli ayo kuyula buhali bwahae.—Est. 7:5-7.

²¹ Mulelo wa Hamani hase upatuluzwi, awela kwa mahutu a muoli. Mulena hasaakutezi mwa ndu yahae, abona Hamani fa sipula sa Estere inzaa itilelela, ahalifa mi abulelela Hamani kuli ubata kuswala muoli likalala mwa ndu ya mulena. Mulatu wanaatamwa wo neubonisa kuli cwale Hamani wabulaiwa. Aisiwa kwande inze bamukwahezi kwa pata. Yomuñwi wa makwambuyu abulelela mulena za musumo omutuna wanaalukisize Hamani kuli apaheke fateñi Morodekai. Honafo feela Asuerusi alaela kuli Hamani apahekiwe fa musumo wo.—Est. 7:8-10.

22. Mutala wa Estere ukona kululuta cwañi kuli lusike lwafelelwa ki sepo ni tumelo?

²² Mwa lifasi le mokusina katulo yelukile, kubunolo hahulu kunahana kuli katulo yelukile haina kuba teñi. Kana mukile mwaikutwa cwalo? Estere naasika felelwa ki sepo ni tumelo. Nako hane ifitile, abulela sesilukile ka bundume, mi asepa Jehova kuli ukaeza lika kaufela. Ni luna luezange cwalo! Jehova hasika cinca. Usakona kukwacisa batu babamaswe ni kubawiseza mwa malaba ebateile isali bona, sina mwanaaezelize ku Hamani.—Mubale Samu 7:11-16.

23. (a) Estere ni Morodekai nebafilwe mupuzo mañi ki mulena? (b) Bupolofita bwanaabulezi Jakobo hanaatuha ashwa ka za Benjamine nebutalelelizwe cwañi? (Mubone mbokisi yeli “ Bupolofita Bwatalelezwa.”)

²³ Cwale mulena aziba Morodekai kuli nesi feela mutu yasepahala yanaa musilelelize kwa babulai, kono hape kuli ki yena yanaautile Estere. Asuerusi afa Morodekai situlo sa Hamani sa kubakwela mulena. Mulena afa Estere ndu ya Hamani ni bufumu  bwahae, mi Estere yena alibeya mwa pabalelo ya Morodekai.—Est. 8:1, 2.

24, 25. (a) Mulelo omaswe wa Hamani hase upatuluzwi kana Estere naatuhezi kubilaela? (b) Estere naabeile cwañi bupilo bwahae mwa kozi lwabubeli?

²⁴ Estere ni Morodekai hase bapilisizwe, kana muoli naatuhezi kubilaela? Naakona kutuhela kubilaela haiba naanani buitati. Ka nako yeo, taelo ya Hamani ya kubulaya Majuda kaufela neisweli kuzibahazwa mwa libaka kaufela za mubuso. Hamani naaposize loto, kamba Puri—mwendi ili kutalusa kuli naalauzi, kuli azibe nako yeswanela ya kuyundisa Majuda. (Est. 9:24-26) Nekusa siyezi likweli zeñata kuli lizazi leo lifite, kono nelisweli kuatumela ka bubebe. Kana nekusa konahala kutibela kozi yeo?

²⁵ Estere hape abeya bupilo bwahae mwa kozi ka kuiponahaza lwabubeli ku mulena asika biziwa ki yena. Ka nako yeo, alila bakeñisa sicaba sahabo, mi akupa muunaa hae kuli afetule taelo yeo. Kono milao yenefilwe mwa libizo la mulena wa Muperesia neisa koni kufetulwa. (Dan. 6:12, 15) Kacwalo mulena afa maata Estere ni Morodekai kuli baeze mulao omunca. Balumela taelo yabubeli ya kuli Majuda baswanela kuitwanela. Bapahami ba lipizi baya mwa libaka kaufela za mubuso kuzibisa Majuda taba yende yeo. Cwale Majuda nesebanani sepo. (Est. 8:3-16) Mueze inge kuli mubona Majuda mwa mubuso omutuna wo inge baitukiseza ndwa, yene basike  balwana kambe nekusina taelo yenca yenefilwe. Kono taba yabutokwa ki ya kuli, kana ‘Muñaa Bupilo wa limpi’ naakayemela batu bahae?—1 Sam. 17:45.

26, 27. (a) Jehova naafile batu bahae tulo yetuna cwañi? (b) Ki bupolofita bufi bone butalelelizwe bana ba Hamani hababulaiwa?

²⁶ Lizazi leneli ketilwe halifita, batu ba Mulimu nebaitukiselize. Mane ni makwambuyu babañwi ba mwa Peresia nese babayemela, kakuli taba ya kuli Morodekai wa Mujuda neseli yena mubakweli wa mulena neiutwahezi mwa naha kaufela. Jehova afa batu bahae tulo yetuna. Kaniti, naaboni teñi kuli lila zahae zakomiwa ka kutala, ilikuli lisike zalwanisa batu bahae hape. *—Est. 9:1-6.

²⁷ Hape Morodekai naasike azamaisa ndu ya Hamani bana bahae balishumi inze basapila kakuli nebakona kumueza maswe. Ni bona nebabulailwe. (Est. 9:7-10) Kacwalo bupolofita bwa mwa Bibele bwatalelezwa, kakuli Mulimu naakile apolofita kuli Maamaleke bakayundiswa, bona lila zemaswe za batu bahae. (Deut. 25:17-19) Bana ba Hamani mwendi neli babañwi ba batu ba mafelelezo ba lusika lo lone luatulezwi lifu.

28, 29. (a) Ki kabakalañi haneili tato ya Jehova kuli Estere ni batu bahabo balwane mwa ndwa? (b) Ki kabakalañi mutala wa Estere haukona kulutusa kacenu?

²⁸ Estere naalwezi buikalabelo bobubuima bo—bobucwale ka kufa litaelo za ndwa ni kuyundisa batu. Nesi nto yebunolo. Kono tato ya Jehova neli kuli batu bahae basilelezwe; sicaba sa Isilaele nesika simulula Mesia yanaasepisizwe, yena fokutomile sepo ya batu kaufela! (Gen. 22:18) Batanga ba Mulimu kacenu batabiswa ki taba ya kuli Mesia, yena Jesu, hanaatile fa lifasi, naahanisize balateleli bahae kulwana.—Mat. 26:52.

²⁹ Nihakulicwalo, kunani ndwa ya mufuta omuñwi yebalwana Bakreste; Satani utukufalezwi kusinya tumelo yaluna ku Jehova Mulimu. (Mubale 2 Makorinte 10:3, 4.) Mutala wa Estere walutusa luli! Haike ni luna lubonise tumelo ka kuba ni butali ni pilu-telele halukolwisa babañwi, ka kuba ni bundume, ni ka kuitakaleza kuyemela batu ba Mulimu.