KA NAKO yeo, nese nitabela litaba za mwa Bibele. Bo ma nebaamuhezi lihatiso za litaba za Bibele, mi nenitabela hahulu litaba ze mwateñi, sihulu liswanisezo. Bo ndate nebasa lati kuli bo ma banitaluseze litaba zene baituta. Nenibata hahulu kuziba litaba zeo, mi nabuza lipuzo, kacwalo bo ma nebaitutanga ni na bo ndate hane basiyo fa ndu. Zenezwile mwateñi kikuli, ni na nenibata kuneela bupilo bwaka ku Jehova. Nenikolobelizwe mwa Blackpool mwa England, ka 1943 inze ninani lilimo zelishumi.

Kuzwa feela ka nako yeo, na ni bo ma lwakala kuabananga kamita mwa bukombwa. Kuli lukalise kuambola ni batu za Bibele neluitusisanga fonogirafu. Mishini ye neli yebukiti mi neiweita likilogilamu zebato ba 4.5. Munahane feela kuli hane nili mwanana, nenilwalanga omuñwi wa mishini yecwalo!

Hane ninani lilimo ze 14, nenibata kueza bupaina. Bo ma banitaluseza kuli pili niambole ni muzwale yanaali mutangaa mizwale (yasabizwa  cwale kuli muokameli wa mupotoloho). Muzwale yo, aakaleza kuli niitute musebezi omuñwi wa kuipilisa ka ona haninze nieza bupaina. Mi naeza cwalo. Hamulaho wa kubeleka ka lilimo zepeli, naambola ni muokameli wa mupotoloho yomuñwi ka za kueza bupaina. Abulela kuli: “Kalisa!”

Kacwalo mwa April 1949, na ni bo ma lwalekisa ni kufanisa libyana za mwa ndu yaluna yene lutelela mi lwatutela kwa Middleton, bukaufi ni Manchester, kone lukaliselize kuezeza bupaina. Hamulaho wa likweli zeene, naketa muzwale wa kubeleka ni yena mwa bupaina. Ofisi ya mutai yaakaleza kuli lututele kwa puteho yeneisazo tomiwa kwa Irlam. Bo ma bazwelapili kueza bupaina ni kaizeli mwa puteho yeñwi.

Nihaike kuli neninani feela lilimo ze 17, na ni muzwale yene nibelekisana ni yena nelufilwe buikalabelo bwa kuzamaisanga mikopano kabakala kuli nekunani feela mizwale basikai mwa puteho yenca yeo bane bakwanisize zetokwahala. Hamulaho, namemiwa kututela kwa puteho ya Buxton, kone kunani feela bahasanyi basikai mi nekunani butokwi bobutuna. Kamita niikutwanga kuli miinelo yene niipumani ku yona kwa makalelo, ki yona yenenikonisize kupeta hande buikalabelo bone nifilwe hamulaho.

Mwa silimo sa 1951, nataleleza fomu ya kukupa kuyo kena Sikolo sa Giliadi sa Bibele sa Watchtower. Kono ka December 1952, nabiziwa kuyo kena busole. Nakupa kuli nisike naya kwa busole kabakala kuli nenili sikombwa sa nako kaufela, kono kuta neisika amuhela libaka leo mi  yaatula kuli nitamiwe ka likweli ze 6. Hane nisali mwa tolongo, namemiwa kuyo fumaneha kwa kilasi ya bu 22 kwa Sikolo sa Giliadi. Kacwalo, mwa July 1953, nakwela sisepe sesibizwa Georgic, kuliba kwa New York.

Haniyo fita feela, nayo fumaneha kwa mukopano wa 1953 one unani toho ya taba yeli, Mukopano wa Lifasi Lelinca la Batu (New World Society Assembly). Kihona nikwela sitima kuliba kwa South Lansing, New York, kone kufumaneha sikolo seo. Bakeñisa kuli kona hane nisazo lukululwa mwa tolongo, neninani feela masheleñi amanyinyani. Hanituluka mwa sitima, neninani kukwela mbasi yeneliba kwa South Lansing, mi nakolota masheleñi a nzila ku mutu yene nikwezi sitima ni yena.

Sikolo sa Giliadi nesi lutusize “kuba lika kaufela kwa batu ba mufuta kaufela” hane lunze lupeta musebezi wa bulumiwa. (1 Makor. 9:22) Na, bo Paul Bruun, ni bo Raymond Leach, nelulumilwe kuyo belekela kwa Philippines. Nelunani kulibelela likweli lisikai kuli mapampili aluna alulumeleza kuya kwa naha isili alukiswe; kihona luzamaya ka sisepe mwa liwate ka mazazi a 47, kukalela mwa Rotterdam, kufita mwa Liwate la Mediteranea, mwa Suez Canal, mwa Liwate la India, kuyo fita mwa Malaysia, ni mwa Hong Kong! Kwa mafelelezo lwayo fita mwa Manila la November 19, 1954.

Nelunani kutwaela kupila ni batu basili, kupila mwa sibaka sesinca, ni kuituta puo isili. Kono sapili, bulaalu bwaluna neluisizwe kwa puteho yeneli mwa Tolopo ya Quezon mi buñata bwa batu bane bapila kwateñi nebabulela Sikuwa. Ka libaka leo, hamulaho wa likweli ze 6, lwaziba feela manzwi asikai mwa puo ya Sitagalogo. Musebezi one luto fiwa hamulaho wa fo, neulutusize kuituta puo yeo.

Zazi leliñwi mwa May 1955, halukuta kwa ndu kuzwa mwa bukombwa, na ni Muzwale Leach lwafumana libunda la mañolo mwa muzuzu waluna. Lwaziba kuli nelufilwe musebezi wa kuba baokameli ba mupotoloho. Neninani feela lilimo ze 22, kono musebezi wo neu nifile kolo ya “kuba lika kaufela kwa batu ba mufuta kaufela” mwa linzila zeñwi zenca.

Ka mutala, nenifile ngambolo yaka yapili sina muokameli wa mupotoloho fande fapilaa sintolo sa mwa hae. Kapili-pili nalemuha kuli mwa Philippines nekunani mukwa wa kufelanga lingambolo za nyangela fa libaka za nyangela luli! Hane ninze nipotela liputeho zeñata mwa mupolotoho, nenifezi lingambolo mwa libaka za nyangela zecwale ka misika, fapilaa liofisi za muuso, mwa libapalelo la mbola, mwa libaka za mapumulelo, mi hañata nenifelanga lingambolo fa makona a mikwakwa ya mwa tolopo. Nako yeñwi inze nili mwa Tolopo ya San Pablo, kwanela pula yeñata hahulu kuli napalelwa kufa ngambolo fa musika, kacwalo, nataluseza mizwale babanani buikalabelo kuli niyo fela ngambolo yeo mwa Ndu ya Mubuso. Hamulaho mizwale banibuza ka za haiba ngambolo yeo neiswanela kubihiwa sina ngambolo ya nyangela, haubona neisika felwa fa sibaka sa nyangela!

Kamita nenifiwanga malobalo mwa mandu a mizwale. Nihaike kuli mandu neli amanyinyani, naabanga akenile. Hañata nenilobalanga fa lishasha leliyalilwe fa bulilo bwa mabala. Matapelo naasina hande mukunda, kacwalo, naituta kutapa ka maseme. Neluzamayanga ka limota zebizwa jeepney ni limbasi, mi fokuñwi neluzamayanga ka mikolo haluya kwa lioli zeñwi. Mwa lilimo kaufela zenisebelelize Mulimu, nalikuba niluwe mota.

Kusebeza mwa simu ni kupotela liputeho neku nitusize kuituta puo ya Sitagalogo. Nenisika ya kwa sikolo kuyo ituta puo yeo kono neniitutile yona ka kuteelezanga mizwale habaitusisa yona mwa simu ni kwa mikopano. Mizwale nebabata kunitusa kuituta puo yeo, mi niitebuha hahulu kwa pilu-telele yabona, ni kwa kusa nipatelanga hane nifosa.

 Nako haneinze iya, misebezi yeminca yene nifilwe neinisusuelize kueza licinceho zeñwi. Mwa silimo sa 1956, Muzwale Nathan Knorr hanaatilo pota, nenifilwe buikalabelo bwa kubona kuli lika zazamaya hande fa mukopano omutuna wa mwa naha kaufela. Nenisina yeloseli, kacwalo mizwale babañwi baitatela kunitusa kupeta musebezi wo. Silimo sisika kwana kale kuzwa fo, kwalukiswa mukopano omuñwi wa mwa naha kaufela, mi Muzwale Frederick Franz yanaazwa kwa ofisi yetuna yeetelela musebezi mwa lifasi kaufela, naatilo pota. Hane ninze nibeleka sina muokameli wa mukopano, naituta kwa mutala wa Muzwale Franz wa kuitatela kucinca miezezo ka mulelo wa kuswalisana ni batu babañwi. Mizwale ba mwa silalanda nebatabile hahulu kubona Muzwale Franz inzaa tinile liapalo za sizo za kwa Philipines zebizwa barong Tagalog, ka nako yanaafa ngambolo ya nyangela.

Nenitokwa kueza licinceho zeñwi hane nifilwe buikalabelo bwa kuba muokameli wa sikiliti. Ka nako yeo, nelubuhisanga filimu ya The Happiness of the New World Society, mi hañata neluezanga cwalo fande mwa libaka za nyangela. Fokuñwi nelukatazwanga ki likokwani. Nelitabela hahulu liseli la projekita mi nelikakatelanga mwa projekita. Neli musebezi omutuna kukenisa projekita hasamulaho! Nihaike kuli neli musebezi kubuhisa mafilimu ao, neli nto yetabisa kubona batu habaitebuha moibelekela kopano ya Jehova mwa lifasi kaufela.

Baprisita ba Katolika nebakukuezanga ba muuso kuli basike balufa tumelezo ya kueza mikopano yemituna. Fokuñwi nebalikanga kueza  lilata ka kuliza milangu ya keleke yabona kuli lingambolo zenefiwa bukaufi ni bona lisike zautwahala. Nihakulicwalo, musebezi neuzwezipili, mi ka nako ya cwale, batu babañata babapila mwa libaka zeo, seli balapeli ba Jehova.

Ka 1959, naamuhela liñolo lene linizibisa kuli nenimemilwe kuyo belekela kwa ofisi ya mutai. Kuyo belekela kwa ofisi ya mutai nekutahisize kuli niyo ituta lika zeñwi zeñata. Hamulaho wa nako, nakupiwa kuyo potelanga liofisi za mitai za mwa linaha zeñwi. Ku omuñwi wa misipili yeo, nayo kopana ni bo Janet Dumond, balumiwa bane babelekela mwa Thailand. Nekufitile nako inze luñolelananga mañolo, mi hasamulaho lwanyalana. Selunyalani ka lilimo ze 51, mi ka nako yeo kaufela lusebelize Mulimu hamoho ka tabo.

Nibile ni tohonolo ya kupotela batu ba Jehova mwa linaha ze 33. Niitumela hahulu kuli misebezi yene nifilwe kwamulaho neinitusize kuitukiseza kutiyela miinelo yetaata ya kubelekisana ni batu ba lisimuluho zeshutana-shutana! Misipili yeo, neinitusize kuba ni mubonelo omunde wa lika ni kunitusa kuutwisisa hande mo lilato la Jehova libonisezwa kwa batu ba mifuta kaufela.—Lik. 10:34, 35.

Niikozi hahulu kubelekisana ni mizwale baluna ba mwa Philippines! Kuzwa fonikalela kubelekela mwa naha ye, palo ya bahasanyi iekelize hahulu. Na ni bo Janet lusazwelapili kubelekela fa ofisi ya mutai ya mwa Philippines yefumaneha mwa tolopo ya Quezon. Niha sekufitile lilimo zefitelela 60 inze nibelekela mwa naha ye, nisatokwa kuitukiseza kueza licinceho kulikana ni zatokwa Jehova. Licinceho zeezizwe mwa kopano cwanoñu fa, litokwa kuli lube bababunolo mwa sebelezo yaluna ku Mulimu ni halunze lusebelisana ni mizwale baluna.

Lulikile kueza molukonela kaufela kuamuhela nto ifi kamba ifi yene luunga kuba tato ya Jehova, mi kueza cwalo kulutahiselize hahulu tabo mwa bupilo. Hape lulikile kueza licinceho zeswanela kuli lukone kusebelisana hande ni mizwale baluna. Kacwalo, luikatulezi kuli, ibile feela Jehova alata lukazwelapili “kuba lika kaufela kwa batu ba mufuta kaufela.”