Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi mumanye anyi?

Udi mumanye anyi?

Bena Lomo bavua mua kuitaba bajike Yezu mushipela ku mutshi muvuabu bajikangana anyi?

BANTU ba bungi mbamanye bualu bua muvuabu bakudike Yezu ku mutshi pankatshi pa benzavi babidi. (Mat. 27:35-38:) Kadi bamue bantu badi bamba ne: tshidi Bible wamba tshia ne: bakalua kulongolola tshitalu tshia Yezu, bobu kutshiela mu lukita ki ntshiotshi to.​—Mâko 15:42-46.

Bamue bena mpata ba malu a mu Evanjeliyo bavua bamba ne: muntu uvuabu bashipe nanku kabavua mua kuitaba bua kumuenzela lukita lua kumujikila to. Kadi anu bobu abu badi bamba ne: bidi anu bimueneka ne: bantu bavuabu bashipa bu benzavi, bavua babenzela malu mushindu mukuabu. Kamona kampa mukuabu, diende Ariel Sabar, mmufunde mu tshikandakanda tshia Smithsonian umvuija tshidibu bambidila nanku. Udi wamba ne: “Dishipibua pa nkuluse divua tshibawu tshivuabu bakosela benzavi ba mu sosiete. Bamue bamanyi bapiluke badi bamba ne: bivua bienza bundu bua kuela meji ne: bena Lomo bavua mua kupesha bantu ba mushindu eu buneme, babapesha muaba wa lukita.” Bena Lomo bavua basue kupuekesha benzavi bena tshibawu milongo bibi menemene, nunku bavua ne tshibidilu tshia kushiya bitalu bikudika ku mitshi bua nyama ya luonji ibidie. Pavuaku kushala bisunsukila, bavua babikunguja, babiela mu tshina tshimue.

Kadi bakebuludi ba bintu bishale mu buloba mbaleje bualu bua mushindu mukuabu budi butangila bashadile ba ku bamue bena Yuda bavuabu bashipe. Mu 1968, bakapeta bishadile bia skelete wa muntu uvuabu bashipe mu bidimu lukama bia kumpala. Bavua babipete mu lukita lua dîku dia bena Yuda pabuipi ne Yelushalema. Bivua mu kashete kavuabu bela mifuba. Muvua mufuba wa tshikankanyi. Bavua bawupopele ku kadibaya ne lusongo lua kalonda ka tshiamu lua santimetre 11,5. Sabar udi wamba ne: “Tshikankanyi atshi tshivua tshia muntu uvuabu babikila ne: Yehochanan. Yeye ke uvua mufile tshijadiki tshivua tshileja ne: muyuki udi mu Evanjeliyo wa ne: bavua bele Yezu mu lukita udi mua kuikala mulelela.” Tshidi Sabar muambe kabidi etshi tshidi ne mushinga, wamba ne: “Tshikankanyi tshia Yehochanan ntshintu tshivua tshileje ne: bavua bashipe muntu pa nkuluse mu matuku a Yezu, ne bua bualu buende bena Lomo bavua banyisha bua kujika bena Yuda.”

Bilondeshile tshidi mufuba wa tshikankanyi tshia Yehochanan uleja, kutshidi anu mmuenenu mishilangane bua mushindu uvuabu bakudike Yezu ku mutshi. Kadi bulelela budi ne: bavua bele bamue benzavi mu lukita, ki nne: babele patupu mu tshina, anyi mu lukita lumue to. Mbiumvuike bimpe ne: tshidi Bible wamba bua Yezu, tshia ne: bavua bele tshitalu tshiende mu luende lukita ntshilelela menemene. Bijadiki bidi bitua tshidi Bible wamba mpanda.

Bualu bua mushinga mukole budi ne: Yehowa uvua mudianjile kuamba ne: bavua ne bua kujika Yezu mu lukita lua muntu mubanji, nunku kakuena muntu udi mua kupangisha Nzambi bua kukumbaja dîyi diende.​—Yesh. 53:9; 55:11.