Umzwangedwa wakho ungawufanisa lani?

•   lemephu?

•   lesibuko?

•   lomngane?

•   lomantshi?

 Impendulo zonke lezi ziqondile. Esihlokweni lesi sizabona ukuthi kungani ziqondile.

•  Kuyini umzwangedwa?

•  Kungani kumele uwuqeqetshe?

•  Ungawuqeqetsha njani umzwangedwa wakho?

•  Okutshiwo ngabentanga yakho

 Umzwangedwa yilokho umuntu akuzwa ngaphakathi kumtshela okuqondileyo lokungaqondanga. IBhayibhili lithi umzwangedwa ‘unjengomthetho olotshwe enhliziyweni.’ (KwabaseRoma 2:15, Holy Bible in Ndebele) Umzwangedwa ofundisiweyo uyamnceda umuntu ukuthi akhethe kuhle njalo uyamthonisisa nxa angenza into embi.

•   Umzwangedwa wakho unjengemephu. Uyakutshengisa indlela okumele uhambe ngayo ukuze ungazitheli emanyaleni.

•   Umzwangedwa wakho unjengesibuko. Uyakutshengisa lokho oyikho ngaphakathi.

•   Umzwangedwa wakho unjengomngane. Ungakucebisa njalo ukuncede futhi nxa ungawulalela uzaphumelela.

•   Umzwangedwa wakho unjengomantshi. Uyakuthonisisa nxa ungenza into embi.

 Umcijo yilo: Umzwangedwa wakho ungakunceda ukuthi (1) ukhethe kuhle (2) lokuthi ulungise amaphutha akho.

 IBhayibhili lisikhuthaza ukuthi ‘sihlale silomzwangedwa omuhle.’ (1 UPhetro 3:16) Kunzima ukukwenza lokhu nxa umzwangedwa wakho ungaqeqetshwanga.

 “Ngangijayele ukuqambela abazali bami amanga ngokuthi ngiyangaphi. Ekuqaliseni umzwangedwa wami wawungihlupha, kodwa ngokuya kwesikhathi kwakungasathi thiki.”—UJennifer oleminyaka engu-18.

 Ngokuhamba kwesikhathi umzwangedwa kaJennifer wamfuqa ukuthi atshele abazali bakhe iqiniso, angabafihleli lutho.

 Ongacabanga ngakho: Umzwangedwa kaJennifer kwakumele umtshele nini ukuthi akwenzayo kubi?

 “Kunzima njalo kuyadina ukuphila impilo embaxambili. Nxa ungayekela ukulalela umzwangedwa wakho kanye nje kuphela, kuba lula ukuthi uhle uyekela ukuwulalela.”—UMatthew oleminyaka engu-21.

 Abanye abantu abawulaleli umzwangedwa wabo. IBhayibhili lithi: “Akusathi thiki kubo nxa beziphatha kubi.” (Kwabase-Efesu 4:19) Enye inguqulo yeBhayibhili ithi “abaselanhloni ngitsho.”

 Ongacabanga ngakho: Ubona angani abantu abalomzwangedwa ongabathonisisiyo nxa bangenza okubi bangcono yini? Yiziphi inhlupho abangaba lazo?

 Umcijo yilo: Ukuze ube lomzwangedwa omuhle kumele ‘uzifundise ukwehlukanisa okuhle lokubi ngokusebenzisa amandla akho okuqedisisa.’—KumaHebheru 5:14.

 Nxa ufuna ukuqeqetsha umzwangedwa wakho kufanele ube lezimiso kanye lemithetho oyilandelayo ezakutshengisa indlela okumele uphile ngayo. Abanye abantu balandela imithetho efakwe:

•   ngabazali lamasiko

•   ngabentanga yabo

•   ngabantu abadumileyo

 Kodwa iBhayibhili yilo lodwa elisitshela indlela engcono kakhulu okumele siphile ngayo. Lokhu akusimangalisi ngoba uNkulunkulu owasidalayo nguye ‘owaphefumulela’ iBhayibhili futhi usazi ngcono kakhulu.—2 KuThimothi 3:16.

 Ake sixoxe ngezinye izibonelo.

 OKUTSHIWO LIBHAYIBHILI: “Sifisa ukuthembeka kukho konke.”—KumaHebheru 13:18.

•   Amazwi la angakunceda njani ukuthi uqeqetshe umzwangedwa wakho ukuze ukusize nxa usulingeka ukuqila emhlolisweni, ukuqambela abazali bakho amanga kumbe ukutshontsha?

•   Ubona angani ukuba lomzwangedwa okukhuthaza ukuthi uhlale uthembekile kukho konke kuzakunceda njani khathesi langesikhathi usukhulile?

 OKUTSHIWO LIBHAYIBHILI: “Balekelani ukuziphatha okubi kwezemacansini.”—1 KwabaseKhorinte 6:18.

•    Amazwi la angakunceda njani ukuthi uqeqetshe umzwangedwa wakho ukuze ukusize nxa usulingeka ukubukela iphonografi kumbe ukuthi ulale lothile ungakatshadi?

•   Ubona angani ukuba lomzwangedwa okukhuthaza ukuthi ubalekele ukuziphatha okubi kwezemancansini kuzakunceda njani khathesi langesikhathi usukhulile?

 OKUTSHIWO LIBHAYIBHILI: “Libe lomusa komunye lomunye, lizwelane kakhulu njalo lithethelelane ngenhliziyo yonke.”—Kwabase-Efesu 4:32.

•    Amazwi la angakunceda njani nxa ungaxabana labangakini kumbe umngane wakho?

•   Ubona angani ukuthethelela abanye lokuba lozwelo kuzakunceda njani khathesi langesikhathi usukhulile?

 OKUTSHIWO LIBHAYIBHILI: ‘UJehova . . . uyabazonda labo abathanda udlakela.’—IHubo 11:5.

•    Amazwi la angakunceda njani ukuthi ukhethe kuhle izinto ozibukelayo lemidlalo oyidlalayo?

•   Ubona angani ukuba lomzwangedwa okukhuthaza ukuthi ungazilibazisi ngezinto ezilodlakela kuzakunceda njani khathesi langesikhathi usukhulile.

 OKWENZAKALA KOMUNYE: “Ngangilabangane abathanda imidlalo elodlakela futhi lami ngangiyithanda. Ubaba wangitshela wathi ngiyekele ukudlala imidlalo enjalo. Yikho ngasengiyidlala nxa ngingavakatshela abangane bami kuphela. Endlini ngangibafihlela ukuthi bengisenzani. Ubaba wananzelela ukuthi ngangingasakhululekanga wasengibuza ukuthi kuhamba njani, ngamtshela ngathi konke kwakuhamba kuhle. Ngelinye ilanga ngabala iHubo 11:5 ngasenginanzelela ukuthi engangikwenza kubi. Kwakungasamelanga ngiqhubeke ngiyidlala imidlalo le. Lakanye ngahle ngayekela. Omunye umngane wami wathi ekubona lokhu laye wahle wayekela ukuyidlala.”—UJeremy oleminyaka engu-14.

 Ongacabanga ngakho: Umzwangedwa kaJeremy waqala nini ukusebenza, futhi yena waqalisa nini ukuwulalela? Ufundeni endabeni kaJeremy?

 Umcijo yilo: Umzwangedwa wakho utshengisa lokho oyikho ngaphakathi, lalokho okukholwayo. Owakho umzwangedwa utshengisa ukuthi ungumuntu onjani?