Yeqa uye kokuphakathi

Kuqondile Yini Okutshiwo LiBhayibhili Mayelana Lokuthunjwa KwamaJuda NgabaseBhabhiloni?

Kuqondile Yini Okutshiwo LiBhayibhili Mayelana Lokuthunjwa KwamaJuda NgabaseBhabhiloni?

Eminyakeni engaba ngu-2 600 eyadlulayo, amaJuda athunjwa ngabaseBhabhiloni njalo ahlala khona okweminyaka engaba ngu-70. IBhayibhili lisitshela ukuthi uNkulunkulu wayevele ekhulumile ukuthi amaJuda ayezabe ehlezi njani elizweni laseBhabhiloni. Lithi: “Yakhani izindlu lihlale phansi; limani izivande lidle izithelo zazo. Thathani abafazi lizale amadodana lamadodakazi; . . . Funani ukuthula lokuphumelela kwedolobho engilise ekuthunjweni kulo.” (UJeremiya 29:1, 4-7) Kwenzakala yini lokhu?

Abachwayisisayo sebahlolisisa izibhebhedu zebumba ezidlula 100 okukhanya ngezeBhabhiloni kumbe ezinye indawo eziseduze. Okubhalwe kuzo kutshengisa ukuthi amaJuda amanengi ayelokhu elandela amasiko awo kanye lalokho ayekukholwa ngapha ezehlisa embusweni weBhabhiloni. Kukhanya izibhebhedu lezi ngezeminyaka yabo-572 kusiya kubo-477 B.C.E. Ezinye zilezivumelwano zerenti, ezamabhizimusi, ezokubhadala izikwerede lokunye nje okuphathelane lokuthengiselana. Elinye ibhuku lithi: “Okusezibhebhedwini lezi kutshengisa ukuthi amaJuda ayethunjiwe ayehlala emakhaya. Ayelima, esakha izindlu, ebhadala imithelo njalo esenza leminye imisebenzi eyayifunwa yinkosi.”

Isibhebhedu esikhuluma ngeJudahtown

Izibhebhedu lezi zitshengisa lokuthi amaJuda amanengi ayehlala endaweni eyayithiwa yi-Al Yahudu, kumbe Judahtown. Ezinye izibhebhedu zibhalwe amabizo ezizukulwane ezine zemuli ethile engamaJuda futhi amanye amabizo akhona abhalwe ngongwaqa besiHebheru sakudala. Zingakatholakali izibhebhedu lezi, abachwayisisayo babesazi okulutshwane ngempilo yamaJuda ayethunjiwe eBhabhiloni. Isikhwicamfundo uFilip Vukosavović olilunga lenhlanganiso okuthiwa yi-Israel Antiquities Authority uthi: “Ukubala izibhebhedu lezi sokusincede ukuthi sikwazi okunengi ngempilo eyayiphilwa ngamaJuda ayethunjiwe eBhabhiloni. Sesikwazi amabizo awo, ukuthi ayehlala ngaphi, aphila nini lokuthi ayesenzani.”

AmaJuda ayethunjiwe ayengasozigqili eBhabhiloni, ayelenkuleko ethile

AmaJuda la ayengasozigqili loba izibotshwa, ayekhululekile ukuzikhethela lapho afuna ukuhlala khona kanye lokwenza ezinye izinto. UVukosavović uqhubeka esithi: “Ayengahlali e-Al-Yahudu kuphela kodwa lakwamanye amadolobho amanengi ayeseBhabhiloni.” Abanye ababethunjiwe bafundela ukwenza imisebenzi etshiyeneyo futhi lokhu kwabanceda kakhulu ngesikhathi besakha kutsha iJerusalema. (UNehemiya 3:8, 31, 32) Izibhebhedu lezi ziveza ukuthi amanye amaJuda akhetha ukusala eBhabhiloni ngesikhathi abanye bebuyela eJerusalema. Lokhu kutshengisa ukuthi ayehlezi ngokuthula eBhabhiloni njengoba uNkulunkulu wayevele etshilo.