NA O hlobogile bodumedi? Ge e ba go le bjalo, ga se wena o nnoši. Dinageng tše dintši, palo ya batho bao ba ipolelago gore ga se badumedi e a oketšega, e lego phetogo yeo e bontšhago gore ga go sa na kholofelo ka bodumedi bjo bo bonagalago bo rulagantšwe. Tše dingwe tša dinaga tšeo di bontšhitšwe mo.

Batho ba thoma go nyamišwa ke bodumedi ka mabaka a go fapafapana. Mabaka a a akaretša go hlohleletša goba go dumelela ga bodumedi bošoro le poifo, ditaba tše di lešago dihlong tša thobalano tšeo di akaretšago baetapele ba bodumedi le mabaka a mangwe a mantši ao a ka dirago gore batho ba tlogele bodumedi. Mabaka a mangwe a akaretša dilo tše di latelago:

• Go huma: Global Index of Religion and Atheism e re: “Ge o tšwela pele o huma, ke mo o thomago go se sa kgahlegela bodumedi.” Pono yeo e a kwagala ka gobane dinageng tše dintši palo ya batho bao ba humilego e ile godimo ka tsela e makatšago. John V. C. Nye, e lego moporofesara wa tša ikonomi o re dinageng tše dingwe batho ba “humile ka tsela yeo e bego e ka dira gore kgoši e kgolo yeo e phetšego nywaga e makgolopedi e fetilego e be le lehufa.”

  SEO BEIBELE E SE BOLELAGO: Beibele e boletše e sa le pele gore “mehleng ya bofelo,” go rata Modimo le moagišani go be go tla tšeelwa sebaka ke go rata tšhelete le maipshino. (2 Timotheo 3:1-5) Mongwadi yo mongwe wa Beibele o boditše Jehofa Modimo gore: “O se nnee bodiidi goba mahumo” ka ge a be a lemoga gore tswalano ya motho le Modimo e fokodišwa ke go rata mahumo. Ke ka baka la’ng a be a na le kganyogo yeo? O tšwetše pele ka gore: “Gore ke se be yo a sa kgotsofalego gomme ka go latola.”—Diema 30:8, 9.

• Metlwae ya bodumedi le boitshwaro: Batho ba bantši, kudukudu bafsa, ba lebelela bodumedi bo se bohlokwa. Ba bangwe ga ba sa bota bodumedi. Tim Maguire, raditaba wa Humanist Society ya Scotland o re: “Ge o lebelela tsela yeo dikereke di bego di itshwere ka yona nywagakgolong e fetilego, e dirile gore batho ba di tlogele ka gobane ba se sa dumela gore di bea mohlala tabeng ya boitshwaro.”

  SEO BEIBELE E SE BOLELAGO: Jesu Kriste o lemošitše mabapi le baruti ba maaka gore: “Le tla ba tseba ka dienywa tša bona. . . . Sehlare se sengwe le se sengwe se sebotse se enywa dienywa tše dibotse, eupša sehlare se sengwe le se sengwe se se bodilego se enywa dienywa tše di hlokago mohola.” (Mateo 7:15-18) “Dienywa tše di hlokago mohola” di akaretša go gwerana le dipolitiki le go dumelela ditiro tšeo di kgopišago Modimo, tše bjalo ka go kgahlegela batho ba bong bjo bo swanago. (Johane 15:19; Baroma 1:25-27) Di akaretša gape go ruta meetlo le metlwae e se nago mohola go e na le go ruta dithuto tša bohlokwa tšeo di hwetšwago ka Mangwalong. (Mateo 15:3, 9) Jesu o itše: “Fepa dinku tša ka tše dinyenyane.” (Johane 21:17) Eupša lehono batho ba bantši ba swerwe ke tlala ya moya.

•   Bodumedi le tšhelete: Go ya ka Pew Research Center, batho ba bantši ba nagana gore bodumedi bo gatelela taba ya tšhelete kudu. Go tlaleletša bothateng bjoo, baetapele ba bangwe ba bodumedi, go fapana le diphuthego tša bona, ba thabela bophelo bja manobonobo. Ka mohlala, go e nngwe ya ditoropo tša kua Jeremane moo batho ba bantši bao ba tsenago kereke ba gogago ka kgara, mopišopo o ile a latofatšwa ka gore o phela bophelo bja manobonobo. Bophelo bja mohuta wo bo kgopišitše Makatholika a mantši a motseng woo. Le gona, pego yeo e lego ka makasineng wa GEO e re kua Nigeria, “moo batho ba dimilione tše 100 ba phelago ka tšhelete ya ka tlase ga euro ka letšatši, bophelo bja manobonobo bjoo bo phelwago ke baruti ba bangwe e thomile go ba bothata.”

  SEO BEIBELE E SE BOLELAGO: Mongwadi wa Beibele e lego Paulo o ngwadile gore: “Gobane ga re babapatši ba lentšu la Modimo.” (2 Bakorinthe 2:17) Le ge Paulo e be e le modiredi yo a tumilego phuthegong ya Bokriste ya bogologolo, gantši o be a dira mošomo wa boiphedišo gore a se be morwalo go ba bangwe. (Ditiro 20:34) Tsela yeo a bego a itshwara ka yona e ile ya bontšha gore o be a ekwa taelo ya Jesu ya gore: “Le amogetše feela, neang feela.”—Mateo 10:7, 8.

Ka go dumelelana le melao yeo ya motheo, Dihlatse tša Jehofa ga di rekiše dikgatišo tša tšona goba go lefiša batho thuto ya Beibele. E bile ga di ntšhe karolo ya lesome goba go tšea dikoleke dibokeng tša tšona. Go e na le moo, tšhelete yeo e nyakegago e ntšhiwa ka meneelo ya boithatelo ya ka sephiring.—Mateo 6:2, 3.

Nywagakgolong e sego kae yeo e sa tšwago go feta, o be o ka se nagane ka mathata ao a lego gona ga bjale bodumeding. Lega go le bjalo, Modimo o ile a bona maemo a e sa le pele gomme a bolela ka ona ka Beibeleng pele a ka direga. Modimo o ile a swantšha bodumedi le ge e le bofe bjoo bo sa mmotegelego le mogweba ka mmele yo a ikgabišitšego yo a bitšwago “Babilona o Mogolo.”—Kutollo 17:1, 5.

Bo swanelwa ke go bitšwa bjalo ka gobane bodumedi bja maaka le ge bo ipolela gore bo botegela Modimo, bo gwerana le babuši ba lefase gore bo hwetše matla le mahumo. Kutollo 18:9 e re: ‘Dikgoši tša lefase . . . di otswitše le yena.’ Leina “Babilona” le lona ke le swanetšego ka baka la mekgwa ya madumedi le dithuto tše dintši tša maaka, tše bjalo ka go se hwe ga moya, Boraro Botee le bonoge tšeo di thomilego Babilona ya bogologolo, e lego motse wo o bego o tletše ka bodumedi bja maaka le tumelakhwele. *—Jesaya 47:1, 8-11.

Motse o matla wa Babilona o ile wa wa ge meetse ao a bego a o šireleditše, ao a bego a etšwa Nokeng ya Eforate, a be a “gopa” gomme a bulela madira a Bameda le Baperesia tsela ya go thopa motse. (Jeremia 50:1, 2, 38) Ge e le gabotse, Babilona e ile ya fedišwa ka bošego bjo tee!—Daniele 5:7, 28, 30.

Babilona o Mogolo le yena o ‘dutše godimo ga meetse a mantši.’ Beibele e re botša gore meetse ao ke ‘merafo le mašaba,’ e  lego batho ba dimilione bao ba thekgago bodumedi bja maaka. (Kutollo 17:1, 15) Beibele e boletše e sa le pele gore meetse a a seswantšhetšo a tla gopa, e lego pontšho ya go fedišwa ga Babilona wa mehleng yeno kgauswinyane. (Kutollo 16:12; 18:8) Eupša ke mang a tlago go fediša Babilona? Ke bao a gweranago le bona ka tša dipolotiki, bao lerato la bona go yena le tlago go fetoga lehloyo. Le gona ba tla mo thopa goba ba ja nama ya gagwe ya seswantšhetšo.—Kutollo 17:16, 17. *

Ka ge Babilona o Mogolo a tlo fedišwa kgauswinyane, ka lerato Modimo o lemoša gore: “Etšwang go yena batho ba ka, ge e ba le sa nyake go ba le kabelo le yena dibeng tša gagwe, le ge e ba le sa nyake go amogela karolo ya dikotlo tša gagwe.” (Kutollo 18:4) Hlokomela gore polelwana e rego “ge e ba” e tšwelela gabedi. Ee, temošo ya Modimo e lebišitšwe go batho bao ba tshwenyegilego ka dithuto tšeo di kwešago bohloko tša bodumedi le bao ba nyakago go amogelwa ke Modimo, e lego batho ba go swana le Gaffar le Hediye, bao go boletšwego ka bona pejana.

Pele a ka thoma go ithuta Beibele, Gaffar o be a bona re swanetše go kwa Modimo ka gobane re mmoifa. O itše: “Ke ile ka imologa ge ke ithuta gore Jehofa ke Modimo yo lerato e bile o nyaka gore re mo kwe fela ka gobane re mo rata.” (1 Johane 4:8; 5:3) Hediye o bile le khutšo ya ka gare ge a be a ithuta gore Modimo ga se a mo dira tšhiwana le gore o be a sa rerelwa go ba boemong bjoo. O ile a kgothatšwa ke ditemana tša Beibele tše bjalo ka Jakobo 1:13, yeo e bolelago gore Modimo ga a leke batho ka bobe. Yena le Gaffar ba ile ba kgomarela therešo ya Beibele gomme ba tšwa “Babilona.”—Johane 17:17.

Ge Babilona o Mogolo a fedišwa, bao ka go kwa ba ilego ba tšwa go yena e le gore ba ‘rapele Tate ka moya le ka therešo,’ ba ka se gobale. (Johane 4:23) Kholofelo ya bona ke go bona lefase le “tlala tsebo ya Jehofa go etša ge meetse a khurumeditše lewatle.”—Jesaya 11:9.

Ee, borapedi bja maaka le dienywa tša bjona tšeo di sa kgahlišego di tlo fela, ka gobane Modimo ‘a ka se ke a aketša.’ (Tito 1:2) Ka lehlakoreng le lengwe borapedi bja therešo bo tla atlega go ya go ile!