Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Duzu A Le Babelɔn Kpole Ne?

Duzu A Le Babelɔn Kpole Ne?

 Mualɛ mɔɔ Baebolo ne fa maa la

 Yekile buluku ne kilehile nu kɛ adalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ wɔ ewiade amuala mɔɔ Nyamenle ɛkpo bɛ la a ka bɔ nu yɛ Babelɔn Kpole ne a. * (Yekile 14:8; 17:5; 18:21) Ɔwɔ nuhua kɛ ngakyile wɔ ɛzonlenlɛ ɛhye mɔ anu ɛdeɛ, noko wɔ adenle bie azo bɛ muala bɛmmaa menli ɛngola ɛnzonle nɔhalɛ Nyamenle, Gyihova.​​—Mɛla ne 4:35.

 Mɔɔ maa yɛnwu Babelɔn Kpole ne la

  1.   Babelɔn Kpole ne le sɛkɛlɛneɛ adenle zo debie. Baebolo ne ka ɔ nwo edwɛkɛ kɛ ɔle “raalɛ” yɛɛ “tuutuunli kpole.” Ɔlɛ duma bie mɔɔ le ‘fealeranu edwɛkɛ: Babelɔn Kpole ne.’ (Yekile 17:1, 3, 5) Bɛluale “sɛkɛlɛneɛ zo” a bɛvale edwɛkɛ mɔɔ wɔ Yekile buluku ne anu la bɛmaanle a, ɔti ndelebɛbo wɔ nu kɛ yɛbaha kɛ Babelɔn Kpole ne gyi ɛkɛ ne maa debie na tɛ raalɛ kpalɛ. (Yekile 1:1) Eza ‘ɔde nzule dɔɔnwo azo’ mɔɔ gyi ɛkɛ maa “mbusua nee menli dɔɔnwo nee maanle maanle nee aneɛ ngakyile” la. (Yekile 17:1, 15) Raalɛ kpalɛ ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ zɔ.

  2.   Babelɔn Kpole ne gyi ɛkɛ ne maa maanle maanle kɔsɔɔti ahyehyɛdeɛ bie. Bɛvɛlɛle ye “suakpole ne mɔɔ di azɛlɛ ye azo arelemgbunli nwo zo tumi la.” (Yekile 17:18) Ɔti, ɔwɔ maanle kɔsɔɔti azo yɛɛ ɔlɛ bɛ nwo zo tumi.

  3.   Babelɔn Kpole ne le ɛzonlenlɛ nu debie na tɛ maanyɛlɛ anzɛɛ gualilɛ eku bie. Ɛnee awozonle ɛzonlenlɛ ɛbu zo wɔ tete suakpole Babelɔn azo, ɛnee “ngonyiayelɛ” nee “nyidane ɛdudulɛ” anzɛɛ silihyelɛ kɔ zo wɔ ɛkɛ. (Ayezaya 47:1, 12, 13; Gyɛlɛmaya 50:1, 2, 38) Nɔhalɛ nu, ɛnee adalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ dwazo tia nɔhalɛ Nyamenle, Gyihova la kɔ zo wɔ ɛkɛ. (Mɔlebɛbo 10:8, 9; 11:2-4, 8) Babelɔn arelemgbunli ne mɔ memaanle bɛ nwo zo, bɛambu Gyihova nee ye ɛzonlenlɛ. (Ayezaya 14:4, 13, 14; Daneɛle 5:2-4, 23) Zɔhane ala a, ɛnɛ bɛze Babelɔn Kpole ne kɛ ɔda “sunsum ɛtane nyɛleɛ” ali a. Ɛhye maa ɔda ali kɛ ɔle ɛzonlenlɛ nu ahyehyɛdeɛ.​​—Yekile 18:23.

     Babelɔn Kpole ne ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ maanyɛlɛ ngyehyɛleɛ, ɔluakɛ “arelemgbunli mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo” la bali ye ɛzɛkyelɛ ne anwo nyane. (Yekile 17:1, 2; 18:9) Ɔnle gualilɛ nu ahyehyɛdeɛ noko, ɔluakɛ Baebolo ne ka kɛ ɔle ngakyile ɔfi “gualilɛma mɔɔ bɛwɔ azɛlɛ ye azo la” anwo.​​—Yekile 18:11, 15.

  4. Babelɔn Belemgbunli Nabonidus nee awozonle Sin, Ishtar nee Shamash mɔɔ ɛnee bɛbu bɛ kɛ bɛle nsa-ko nyamenle la sɛkɛlɛneɛ ne mɔ

      Babelɔn Kpole ne mɔɔ bɛva bɛgyinla ɛkɛ ne bɛmaa adalɛ ɛzonlenlɛ la fɛta. Kɛ anrɛɛ adalɛ ɛzonlenlɛ bahilehile menli kɛzi bɛbabikye nɔhalɛ Nyamenle, Gyihova la, ɔmaa bɛsonle nyamenle gyɛne. Baebolo ne ka kɛ ɛhye le ‘tuutuu ɛbɛla wɔ sunsum nu.’ (Sɛlɛvolɛma 20:6; Adendulɛ 34:15, 16) Ngilehilelɛ bie mɔ, le kɛ Nsa-Ko Nyamenle nee ɛkɛla mɔɔ ɛnwu ɛlɛ yɛɛ nyɛleɛ bie mɔ le kɛ of abaaba mɔɔ bɛfa bɛdi gyima wɔ ɛzonlenlɛ nu la abo vi tete Babelɔn, na ɛnɛ ngilehilelɛ nee nyɛleɛ ɛhye mɔ ɛbu zo wɔ adalɛ ɛzonlenlɛ nu. Ɛzonlenlɛ ɛhye mɔ eza fa ewiade ɛhulolɛ fonla bɛ ɛzonlenlɛ nu. Baebolo ne fɛlɛ nɔhalɛ zɛhae mɔɔ bɛnli la sunsum nu agyalɛzɛkyelɛ.​—Gyemise 4:4.

     Baebolo ne ka Babelɔn Kpole ne anwo edwɛkɛ kɛ ‘ɔwula tɛladeɛ kɔkɔlɛ nee buluwu nee yɛlo mɔɔ ɛli afonla na yeva nvutuke nee ezukoa awolɛ nee avikpa yeziezie ɔ nwo’ na ɛhye nee anwonyia mɔɔ adalɛ ɛzonlenlɛ lɛ nee ye ninyɛne mɔɔ ɔfa ɔtu ɔ nwo la yia. (Yekile 17:4) “Azɛlɛ ye azo kyibadeɛ” kɔsɔɔti anzɛɛ ngilehilelɛ nee nyɛleɛ mɔɔ ɛnli Nyamenle eni la amuala vi Babelɔn Kpole ne. (Yekile 17:5) Menli mɔɔ wɔ adalɛ ɛzonlenlɛ nu la a le “mbusua nee menli dɔɔnwo nee maanle maanle nee aneɛ ngakyile” mɔɔ boa Babelɔn Kpole ne la.​—Yekile 17:15.

 Babelɔn Kpole ne di “bɛdabɛ mɔɔ bɛhunle bɛ wɔ azɛlɛ ye azo la amuala mogya” nwo ɛzonle. (Yekile 18:24) Ɔvi tete ne amuala, tɛ konle nee basabasayɛlɛ ala a adalɛ ɛzonlenlɛ maa nwolɛ anwosesebɛ a, eza ɔngilehile menli Gyihova, ɛlɔlɛ Nyamenle ne anwo nɔhalɛ edwɛkɛ. (1 Dwɔn 4:8) Ɛhye boka nwolɛ bie a menli ka mogya dɔɔnwo gua la. Debie kpalɛ bie ati a ɔwɔ kɛ menli mɔɔ kpondɛ kɛ bɛsɔ Nyamenle anye la ‘fi ye nu,’ bɛtwe bɛ nwo bɛfi adalɛ ɛzonlenlɛ nwo la.​—Yekile 18:4; 2 Kɔlentema 6:14-17.