Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Nyamenle Bu Mraalɛ Yɛɛ Ɔdi Bɛ Eni

Nyamenle Bu Mraalɛ Yɛɛ Ɔdi Bɛ Eni

MEKƐ mɔɔ ɛnee Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔlale ye anwuma Selɛ ne subane nee ndenle mɔɔ ɔfa zo ɔyɛ ninyɛne la ali wienyi. Ɔhanle kɛ: “Menva me ngome me tumi menyɛ debie, na meka mɔɔ Selɛ ne kɛhilehile me la ala. . . . Dahuu meyɛ mɔɔ ɔkpondɛ la.” (Dwɔn 8:28, 29; Kɔlɔsaema 1:15) Yemɔti, saa yɛsuzu kɛzi Gyisɛse nee mraalɛ lile nee kɛzi ɔbule bɛ la anwo a ɔbamaa yɛanwu kɛzi Nyamenle bu bɛ nee adwenle mɔɔ ɔlɛ ye wɔ bɛ nwo la.

Mbɔlɔba dɔɔnwo ɛlua edwɛkɛ mɔɔ wɔ Edwɛkpa ne anu la azo ɛnwu adwenle mɔɔ ɛnee Gyisɛse lɛ ye wɔ mraalɛ nwo la. Wɔ adenle boni azo? Yɛɛ mɔɔ hyia kpalɛ kpalɛ la, asoo ye ngilehilelɛ maa mraalɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la nyia fanwodi?

Kɛzi Gyisɛse Nee Mraalɛ Lile La

Gyisɛse ambu bɛ kɛ menli mɔɔ bɛ nee bɛ da ala. Ɛnee Dwuuma ɛzonlenlɛ mgbanyima bie mɔ lɛ adwenle kɛ, saa awie nee awie mɔɔ ɔ nee ye bɛ awodeɛ ɛnle ko la di ngitanwo a ɔbamaa yeanyia atiakunluwɔzo ɛtane. Kɛmɔ ɛnee bɛsulo kɛ mraalɛ bahola azɔ bɛ anlea la ati, bɛammaa bɛ adenle bɛ nee mrenya andendɛ bagua nu anzɛɛ anvide mɔɔ debie ɛngeda bɛ nyunlu a. Noko Gyisɛse dule mrenya folɛ kɛ bɛzɔ bɛ nwo na bɛli mraalɛ eni, yeamkpakye mraalɛ yeanvi mrenya nwo.—Mateyu 5:28.

Eza Gyisɛse hanle kɛ: “Saa nrenya bɔ ɔ ye ewole na ɔgya fofolɛ a, ɛnee yeyɛ ɛtane.” (Maake 10:11, 12) Yemɔti, ɔluale zo ɔbɔle rabbima ngilehilelɛ ne mɔɔ ɛnee mrenya dɔɔnwo gyinla zo bɔ bɛ ye mɔ ewole “wɔ edwɛkɛ biala anwo” la ɔguale. (Mateyu 19:3, 9) Ɛnee Dwuuma dɔɔnwo ɛnze kɛ saa nrenya sɛkye agyalɛ a ɛnee yeyɛ ɛtane yetia ɔ ye. Bɛ kilehilevolɛma ne hilehilele kɛ nrenya ɛngola ɛnzɛkye agyalɛ ɛntia ɔ ye—raalɛ ala a bahola ayɛ awie mɔɔ ɔnli nɔhalɛ a! Baebolo ne anwo edwɛkɛ bie mɔɔ awie hanle la a le kɛ, “Mekɛ mɔɔ Gyisɛse vale ɛbɛlabɔlɛ nwo ngyinlazo kokye ziele ɛkɛ manle kunli nee yelɛ la, ɔkpogyale yelɛ gyinlabelɛ na ɔlile mraalɛ eni.”

Mɔɔ ɛvi ye ngilehilelɛ ne anu ɛra ɛnɛ la: Wɔ Gyihova Alasevolɛ mɔɔ bɛle Keleseɛnema la asafo ne anu, mraalɛ nee mrenya bɔ nu yɛ debie biala wɔ bɛ ayia bo. Yemɔti, saa mediema mrenya nee mraalɛ lua a, ɔnle kɛ bɛsulo ɔluakɛ Keleseɛne mrenya bu ‘mraalɛ mgbanyinli kɛ bɛ nli mɔ, yɛɛ mbɛlɛra ne mɔ noko, kɛ bɛ mediema mraalɛ, wɔ adenle mɔɔ nuhua te la kɔsɔɔti anu.’1 Temɔte 5:2.

Gyisɛse nyianle mekɛ hilehilele mraalɛ. Rabbima angilehile mraalɛ debie noko Gyisɛse hilehilele bɛ debie na ɔdule bɛ folɛ kɛ bɛdendɛ wɔ bagua nu. Gyisɛse hilehilele Mɛle ɔvale ɔhilele kɛ tɛ egyaade ala a ɔwɔ kɛ raalɛ yɛ gyima a. (Luku 10:38-42) Yɛkola yɛgyinla mualɛ kɛnlɛma ne mɔɔ Mɛle adiema Maata vale manle Gyisɛse wɔ mekɛ mɔɔ bɛdwazole Lazalɛse la azo yɛka kɛ ɔdaye noko ɔdiele ye ngilehilelɛ ne bie.—Dwɔn 11:21-27.

Ɛnee Gyisɛse bu adwenle mɔɔ mraalɛ lɛ la. Wɔ zɔhane mekɛ ne, ɛnee Dwuuma mraalɛ dɔɔnwo die di kɛ debie mɔɔ maa anyelielɛ ba la a le kɛ bɛbanyia ralɛ nrenya mɔɔ fɛta, titile saa ɔle ngapezonli a. Mekɛ mɔɔ raalɛ bie deanle nu kɛ: “Nyilalɛ ɛha raalɛ ne mɔɔ wole wɔ na ɔlile wɔ adane la!” Gyisɛse vale nwolɛ adenle ne hilele raalɛ ne debie mɔɔ tɛla ɛhye la. (Luku 11:27, 28) Mekɛ mɔɔ ɔmanle ɔnwunle kɛ Nyamenle mɔɔ bɛbadie ye la a nwolɛ hyia kpole kpalɛ la, Gyisɛse manle ɔdele ɔ bo kɛ debie wɔ ɛkɛ mɔɔ nwolɛ hyia kpalɛ tɛla amaamuo mɔɔ bɛva bɛgyegye mraalɛ la.—Dwɔn 8:32.

Mɔɔ ɛvi ye ngilehilelɛ ne anu ɛra ɛnɛ la: Mediema mɔɔ kilehile wɔ Keleseɛnema asafo ne anu la maa mraalɛ adenle maa bɛtendɛ wɔ asafo ayia bo. Bɛbu mraalɛ mɔɔ bɔ mɔdenle la ɔluakɛ saa bɛ ngome bɛwɔ a “bɛkilehile mɔɔ le kpalɛ la,” yɛɛ bɛyɛ neazo kpalɛ. (Taetɛse 2:3) Eza bɛlɛ anwondozo wɔ bɛ nu kɛ bɛka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne bɛkile awie mɔ.—Edwɛndolɛ 68:11; nea ɛlɛka  “Asoo Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo Duale Mraalɛ Kɛ Bɛmmatendɛ?”

Ɛnee Gyisɛse dwenle mraalɛ nwo. Wɔ Baebolo mekɛ nu, ɛnee bɛbu ngakula mrenya bɛtɛla ngakula mraalɛ. Talmud ne maa yɛnwu ɛhye ɔlua edwɛkɛ ɛhye mɔɔ ɔka la azo: “Anyelielɛ a le awie mɔɔ ɔ mra le mrenya la, yɛɛ munzule ɛha awie mɔɔ ɔ mra le mraalɛ la.” Awovolɛ bie mɔ bule bɛ mra mraalɛ kɛ bɛle adesoa kpole. Yemɔti bɛkpondɛle agyalɛ bɛmanle bɛ. Eza bɛmanle mrenya ne mɔ ninyɛne. Na ɛnee bɛnva bɛ ti bɛnzɔ bɛ kɛ bɛbanlea bɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛkɛyɛ mgbanyinli la.

Gyisɛse manle ɔlale ali kɛ kɛmɔ ngakula mrenya ngoane nwo hyia la, zɔhane ala a ngakula mraalɛ ɛdeɛ nwo noko hyia a. Ɔdunwuele Gyeeyaelɛse ara raalɛ ne ɔvile ewule nu kɛmɔ ɔdunwuele Neeyen kunlavolɛ raalɛ ne ara nrenya ne la. (Maake 5:35, 41, 42; Luku 7:11-15) Mekɛ mɔɔ Gyisɛse yɛle raalɛ bie “mɔɔ sunsum ɛtane vale ye . . . ɛvolɛ bulu nee mɔtwɛ” ayile la, ɔvale duma “Ebileham abo zo sonla” mɔɔ ɛnee bɛnda bɛnva bɛnli gyima wɔ Dwuuma mbuluku nu la ɔvɛlɛle ye. (Luku 13:10-16) Ɔluale adenle kɛnlɛma ɛhye mɔɔ ɔvale zo ɔ nee ye dendɛle la azo ɔhilele kɛ raalɛ ne noko anwo hyia na ɔlɛ diedi.—Luku 19:9; Galeehyeama 3:7.

Mɔɔ ɛvi ye ngilehilelɛ ne anu ɛra ɛnɛ la: Ehyiama bu ɛrɛlɛ bie kɛ: “Saa ɛlɛtete kakula raalɛ a, ɔle kɛ ɛlɛfa nzule wɔagugua ɛ gɔnwo felawɔse zo la.” Keleseɛne selɛma mɔɔ bɛlɛ ɛlɔlɛ la ɛnva bɛ nwo ɛndo edwɛkɛ ɛhye azo, bɛnea bɛ mra mraalɛ nee mrenya kɔsɔɔti kpalɛ. Keleseɛne awovolɛ bɔ mɔdenle maa bɛ mra kɔsɔɔti nyia nwomazukoalɛ nee kpɔkɛdelɛ mɔɔ fɛta.

Ɛnee Gyisɛse die mraalɛ di. Wɔ Dwuuma edwɛkɛlilɛ bo, ɛnee bɛbu daselɛ mɔɔ mraalɛ di la kɛ sonvolɛ daselɛlilɛ. Josephus mɔɔ ɛnee le tetedwɛkɛ kɛlɛvolɛ wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu la hɛlɛle kɛ: “Kɛzi mraalɛ de la ati, ɔnle kɛ bɛdie daselɛ biala mɔɔ bɛkɛli la bɛdi.”

Noko mraalɛ a Gyisɛse manle bɛhɔlile ye ewudwazo ne anwo daselɛ a. (Mateyu 28:1, 8-10) Ɔwɔ nuhua kɛ mraalɛ ɛhye mɔ nwunle bɛ Menle ne ewule ne nee ye ɛzielɛ ne ɛdeɛ, noko ɛzoanvolɛ ne mɔ anlie bɛ edwɛkɛ ne anli. (Mateyu 27:55, 56, 61; Luku 24:10, 11) Noko akee, kɛmɔ Kelaese dwazole la ɔlumuale ɔyele ɔ nwo ɔhilele mraalɛ la ati, ɛnee ɔlɛmaa yeala ali kɛ mraalɛ kola di daselɛ kɛ ye ɛzoanvolɛ ne mɔ mɔɔ ɛha la.—Gyima ne 1:8, 14.

Mɔɔ ɛvi ye ngilehilelɛ ne anu ɛra ɛnɛ la: Wɔ Gyihova Alasevolɛ asafo ne mɔ anu, mrenya mɔɔ le mgbanyinli wɔ nu la bu mraalɛ ɔlua bɛ nzuzulɛ mɔɔ bɛtie la azo. Keleseɛne kunlima ‘di bɛ ye mɔ eni’ ɔluakɛ saa bɛ ye mɔ ɛlɛtendɛ a bɛtie ye kpalɛ.—1 Pita 3:7; Mɔlebɛbo 21:12.

Baebolo Ngyinlazo Maa Mraalɛ Anye Die

Saa mrenya sukoa Kelaese neazo ne a ɔmaa bɛbu mraalɛ na bɛmaa bɛ fanwodi kɛmɔ Nyamenle kulo kɛ bɛyɛ bɛmaa bɛ la. (Mɔlebɛbo 1:27, 28) Kɛ anrɛɛ bɛbayɛ mɔɔ mrenya kɔsɔɔti yɛ bie la bie la, Keleseɛne kunlima maa Baebolo ngyinlazo kile bɛ adenle, na ɛhye maa bɛ ye mɔ anye die.—Ɛfɛsɛsema 5:28, 29.

Mekɛ mɔɔ Yelena bɔle ɔ bo kɛ ɔsukoa Baebolo ne la, ɛnee ɔ hu gyegye ye, noko yeanga. Bɛtetele ye wɔ ɛleka mɔɔ ɛnee bɛyɛ mraalɛ basabasa na bɛkye bɛ mialera nu bɛmaa agyalɛ la. Yelena ka kɛ: “Mɔɔ menzukoale ye wɔ Baebolo ne anu la manle me anwosesebɛ. Menwunle kɛ awie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔkulo me kpalɛ yɛɛ ɔbu me na ɔdwenle me nwo a. Eza menwunle kɛ saa me hu sukoa Baebolo ne a ɔbahola yeagyakyi mɔɔ ɔfa ɔyɛ me la.” Mɔɔ ɔzuzule la yɛle zɔ, ɔ hu manle bɛ nee ye zukoale Baebolo ne na bɛzɔnenle ye kɛ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ anu ko. Yelena ka kɛ: “Ɔyɛle bɛ nwo zo ɛhomolɛ nee bɛ nwo ɛzɔlɛ nwo neazo kɛnlɛma. Yɛzukoale kɛ yɛbava ɛtane yɛahyɛ.” Kɛzi ɔdwulale ye edwɛkɛ ne ɛ? “Baebolo ngyinlazo ɛboa me ɛmaa menwu kɛ me nwo hyia yɛɛ melɛ banebɔlɛ wɔ me agyalɛ ne anu.”—Kɔlɔsaema 3:13, 18, 19.

Tɛ Yelena angomekye a ɛyia edwɛkɛ ɛhye bie a. Keleseɛne mraalɛ mgbe dɔɔnwo anye die ɔluakɛ bɛ nee bɛ hu mɔ kɔsɔɔti bɔ mɔdenle kɛ bɛbava Baebolo ngyinlazo bɛali gyima wɔ bɛ agyalɛ nu. Saa bɛ nee bɛ gɔnwo mɔ Keleseɛnema bɔ a, bɛte nganeɛ kɛ bɛbu bɛ, na bɛnyia arɛlekyekyelɛ nee fanwodi.—Dwɔn 13:34, 35.

Keleseɛne mrenya nee mraalɛ kɔsɔɔti die to nu kɛ, ɔluakɛ yɛnli munli na ɛtane wɔ yɛ nwo la ati, yɛboka Nyamenle abɔdeɛ mɔɔ ɛyɛ “mgbane” la anwo. Noko akee, kɛmɔ yɛhwe yɛbikye Gyihova, yɛ Nyamenle nee yɛ Ze mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la ati, yɛlɛ anyelazo kɛ “kenle ko dedee bɛbaye abɔdeɛ muala bɛavi ɛkpɔlɔlɛ akɛlɛzonlenlɛ nu” na yɛanyia “anyunlunyia fanwodi ne mɔɔ Nyamenle amra lɛ ye la.” Nea anyelazo kɛnlɛma mɔɔ wɔ ɛkɛ maa mrenya nee mraalɛ kɔsɔɔti mɔɔ wɔ Nyamenle tumililɛ bo la a!—Wulomuma 8:20, 21.