Bai na kontenido

YUDANSA PA FAMIA | KRIAMENTU DI YU

Mucha i Telefòn Selular—Parti 1: Mi Mester Duna Mi Yu un Selular?

Mucha i Telefòn Selular—Parti 1: Mi Mester Duna Mi Yu un Selular?

 Awendia mas i mas mucha tin un selular, a i hopi di nan ta usa nan selular pa subi riba Internet ora nan ta nan so den nan kamber. Kiko ta e peliger di duna bo yu un selular? Kiko ta e benefisionan di duna bo yu un selular? Kuantu tempu bo mester laga bo yu pasa riba su selular?

 Loke ta bon pa bo sa

 E Benefisionan

  •   Siguridat i pas mental. Bethany, un mama di dos hóben a bisa: “Nos ta biba den un mundu peligroso, ta importante pa mucha por tuma kontakto ku nan mayornan.”

     Un mama ku yama Catherine a bisa: “Algun app ta permití bo konektá ku bo yu su selular i wak unda e ta. Si e ta koriendo outo, bo por asta mira kon duru e ta kore.”

  •   Yudansa ku hùiswèrk. Un mama ku yama Marie a bisa: “Mucha ta haña hùiswèrk via e-mail òf mensahe di telefòn i nan por komuniká bèk ku nan yùfrou na e mes manera.”

 E Peligernan

  •   Muchu tempu riba selular. Mayoria di biaha hóben sa pasa vários ora pa dia riba nan selular. De echo, mayornan ta pasa mes tantu tempu riba nan aparatonan elektróniko ku nan ta pasa ta komuniká ku nan yunan. Un eksperto a bisa ku algun famia a bira manera “estranhero ku ta reuní tur dia pero nan kara ta konstantemente den nan aparatonan elektróniko.” b

  •   Pornografia. Un investigashon a kalkulá ku mas ku mitar di tur hóben ta buska pornografia pa wak tur luna. Esei no ta sorprendé nos pasobra ta asina fásil pa usa un aparato elektróniko, manera un selular, pa buska pornografia. William, un tata di dos hóben, a bisa ku “ora un mayor duna su yu un selular, sin ku e sa e por ta habriendo kaminda pa su yu buska pornografia unda ku e ta.”

  •   Adikshon. Hopi hende ta sinti ku nan no por sin nan selular. Si nan no por haña nan selular, nan ta bisa ku nan ta bira nèrvioso, nan no sa kiko pa hasi i nan ta asta sinti físikamente malu. Algun mayor ta bisa ku nan yunan ta bira ònbeskòp ora nan ta riba nan aparatonan elektróniko. Carmen a bisa: “Tin biaha, ora mi ke papia ku mi yu hòmber, e ta trèk su kara òf e ta bisa algu ku ta falta mi rèspèt pasobra e no gusta pa mi interumpié.”

  •   Otro peliger. Otro peliger ku bo por haña bo kuné ora bo tin un selular ta tèrmentu online i sexting. c Ademas, bo por haña hopi otro problema di salú ku ta bini di mal postura i falta di soño. Algun hóben ta usa un “ghost app”—un app ku ta parse inosente, manera un calculator—pa skonde kos ku nan no ke pa nan mayornan mira.

     Daniel, tata di un mucha muhé hóben, a saka e siguiente konklushon: “Un selular ta hasié posibel pa bo yu mira tur loke tin riba Internet—tantu e bon komo e malu.”

 Loke bo mester puntra bo mes

  •   ‘Mi yu mester di un selular?’

     Beibel ta bisa: “E hòmber prudente ta wak bon unda e ta bai.” (Proverbionan 14:15) Ku esei na mente, puntra bo mes:

     ‘Mi ke duna mi yu un selular pa asina e ta mas safe òf mi tin un otro bon motibu pa dun’é un selular? Mi a pensa riba e benefisionan i e peligernan? Tin algu otro ku por yuda ku no ta un selular?’

     Un tata ku yama Todd a bisa ku “ainda bo por kumpra selular ku no tin akseso na Internet. I asina tòg bo por yama bo yu òf mand’é mensahe. Ademas, e telefonnan ei ta mas barata.”

  •   ‘Mi yu ta kla pa risibí e responsabilidat?’

     Beibel ta bisa: “Kurason di un hende sabí ta dirigié na banda drechi [òf, e kaminda korekto].” (Eklesiástes 10:2) Ku esei na mente, puntra bo mes:

     ‘Kiko ta konvensé mi ku mi por konfia mi yu? Mi yu ta konta mi tur kos? Mi yu semper ta onesto ku mi, por ehèmpel e ta konta mi ken su amigunan ta? El a demostrá ku e tin dominio propio ora e ta usa otro aparatonan elektróniko manera televishon, tablet òf laptop?’ Un mama ku yama Serena a bisa: “Un selular por ta hopi útil, pero e por ta peligroso tambe. Pensa riba e responsabilidat ku lo bo por ta dunando bo yu na un edat hopi yòn.”

  •   ‘Ami ta kla pa e responsabilidat?’

     Beibel ta bisa: “Instruí un mucha den e kaminda ku e mester kana.” (Proverbionan 22:6) Ku esei na mente, puntra bo mes:

     ‘Mi sa sufisiente tokante selular pa yuda mi yu komprondé i evitá e peligernan ku por tin? Mi sa kon pa restringí akseso na algun kos riba un selular? Kon mi por yuda mi yu tuma bon desishon ora di usa selular?’ Daniel, un tata ku nos a menshoná mas promé, a bisa: “Mi a wak hopi mayor djis duna nan yu un selular i nan no ta wak kon nan yu ta us’é.”

 Konklushon: Mucha mester di guia pa nan por usa nan selular na un manera responsabel. E buki Indistractable ta bisa: “Mayoria mucha no por resistí e tentashon di pasa demasiado tempu riba aparato elektróniko, spesialmente si nan mayornan no ta duna nan guia.”

a Den e artíkulo akí, ora nos ta papia di “selular” nos ta referí na selular ku tin akseso na Internet.

b For di e buki Disconnected, skirbí pa Thomas Kersting.

c Sexting ta mandamentu di mensahe, potrèt, òf vidio seksualmente eksplísito via telefòn.