Bai na kontenido

Ken Ta Yehova?

Ken Ta Yehova?

E kontesta ku Beibel ta duna

 Segun Beibel, Yehova ta e Dios berdadero, e Kreador di tur kos. (Revelashon 4:11) E profetanan Abraham, Moises i Hesus mes tambe a adorá Yehova. (Génesis 24:27; Éksodo 15:1, 2; Huan 20:17) E ta Dios di “henter mundu”, no di ún pueblo so.—Salmo 47:2.

 Beibel ta bisa ku Yehova ta e nòmber personal úniko di Dios. (Éksodo 3:15; Salmo 83:18) E ta bini di un verbo hebreo ku ta nifiká “bira,” i vários eksperto ta sugerí ku e nòmber ta nifiká “E Ta Kousa pa Bira.” E nifikashon ei ta yuda nos komprondé ku Yehova ta Esun ku a krea tur kos i ora e bisa algu, no tin ningun persona ku por strob’é. (Isaías 55:10, 11) Beibel tambe ta yuda nos komprondé ken e Persona tras di e nòmber Yehova ta, spesialmente su kualidat dominante ku ta amor.—Éksodo 34:5-7; Lukas 6:35; 1 Huan 4:8.

 E nòmber Yehova ta un tradukshon na papiamentu di e nòmber hebreo pa Dios—e kuater lèternan יהוה (YHWH), mihó konosí komo e Tetragrámaton. Ningun hende no sa presis kon nan tabata pronunsiá e nòmber divino akí na hebreo. Sinembargo, e forma “Yehova” tin un historia largu den e idioma ingles, kual a aparesé pa promé biaha den e tradukshon di William Tyndale’s Bible di aña 1530. a

Dikon e pronunsiashon di e nòmber di Dios den e hebreo di antigwedat ta deskonosí?

 Nan tabata skirbi e hebreo di antigwedat ku konsonante so, sin vokal. E hendenan ku tabata por a lesa hebreo mes por a pone e vokalnan nesesario fásilmente. Sinembargo, despues ku nan a kaba di skirbi e Skritura Hebreo (“Tèstamènt Bieu”), algun hudiu a sigui e kreensia di superstishon ku ta malu pa pronunsiá Dios su nòmber personal. Ora di lesa un teksto na bos haltu ku ta kontené e nòmber di Dios, nan tabata kambia esaki pa ekspreshonnan manera “Señor” òf “Dios.” Segun ku siglonan tabata pasa, e superstishon akí a plama i ku tempu e pronunsiashon antiguo a bai pèrdí. b

 Tin hende ta pensa ku e nòmber divino tabata wòrdu pronunsiá komo “Yahweh,” miéntras otronan ta sugerí otro posibilidatnan. Nan a haña un Ròl di Laman Morto ku tin un pida di e buki di Levítiko ku e nòmber lao skirbí na griego. Eskritornan griego di antigwedat ta sugerí e pronunsiashonnan Iae, I·a·be, i I·a·ou·e, pero no tin prueba ku niun di esakinan ta e pronunsiashon ku hende a usa den hebreo di antigwedat. c

Ideanan robes tokante e nòmber di Dios den Beibel

 Idea robes: Tradukshonnan ku ta usa e nòmber “Yehova” a añadí e nòmber akí.

 Echo: E palabra hebreo pa e nòmber di Dios den e forma di Tetragrámaton ta aparesé mas o ménos 7.000 biaha den Beibel. d Mayoria di tradukshon sin niun base a kita e nòmber di Dios i a remplasá esaki ku un título manera “Señor.”

 Idea robes: Dios Todopoderoso no mester di un nòmber úniko.

 Echo: Dios mes a inspirá eskritornan di Beibel pa usa su nòmber míles di biaha i e ta manda esnan ku ta ador’é pa usa su nòmber. (Isaías 42:8; Yoël 2:32; Malakías 3:16; Romanonan 10:13) De echo, Dios a kondená profeta falsu ku a purba laga hende lubidá su nòmber.—Yeremías 23:27.

 Idea robes: Si nos sigui e tradishon hudiu, e nòmber di Dios mester ser kitá for di Beibel.

 Echo: Ta bèrdat ku sierto eskribanan hudiu a nenga di pronunsiá e nòmber divino. Sinembargo, nan no a kit’é for di nan kopianan di Beibel. En todo kaso, Dios no ke pa nos sigui tradishonnan di hende ku ta desviá for di su mandamentunan.—Mateo 15:1-3.

 Idea robes: E nòmber divino no mester ser usá den Beibel pasobra nos no sa presis kon pa pronunsi’é na hebreo.

 Echo: E rasonamentu akí ta asumí ku Dios ta ferwagt di hende ku ta papia diferente idioma pa pronunsiá su nòmber na e mesun manera. Pero Beibel ta bisa ku Dios su sirbidónan di pasado ku a papia diferente idioma a pronunsiá e nòmber korekto na diferente manera.

 Laga nos wak un ehèmpel: e hues israelita Hosue. E kristiannan di promé siglo ku a papia hebreo kasi sigur a pronunsiá su nòmber Yehoh·shuaʽ, miéntras ku esnan ku a papia griego lo a bisa I·e·sous. Den Beibel nos ta haña e tradukshon di e nòmber hebreo di Hosue, lokual ta mustra ku kristiannan a sigui e manera di usa forma di nòmber korekto ku tabata komun den nan idioma.—Echonan 7:45; Hebreonan 4:8.

 E mesun prinsipio por ser apliká ora ta tradusí e nòmber divino. Ta mas importante pa e nòmber di Dios haña su lugá korekto bèk den Beibel ku e pronunsiashon eksakto di e nòmber ei.

a Tyndale a usa e forma “Iehouah” den su tradukshon di e promé sinku bukinan di Beibel. Ku tempu, e idioma ingles a kambia i nan a modernisá e ortografia di e nòmber divino. Por ehèmpel, na aña 1612 Henry Ainsworth a usa e forma “Iehovah” den henter su tradukshon di e buki di Salmonan. Ora el a revisá e tradukshon ei na aña 1639, el a usa e forma “Yehova.” Meskos, e traduktornan di e American Standard Version di e Beibel, publiká na aña 1901, a usa e forma “Yehova” kaminda e nòmber di Dios ta aparesé den e teksto hebreo.

b E New Catholic Encyclopedia, di dos edishon, Tomo 14, página 883-884, ta bisa: “Algun tempu despues di e fin di eksilio, nan a kuminsá konsiderá e nòmber Yahweh ku un rèspèt spesial i nan a kuminsá supstituí e nòmber pa e palabra ADONAI òf ELOHIM.”

c Pa mas informashon, wak apèndiks 1, “E Nòmber di Dios ( יהוה ) den e Skritura Griego (Ku 12 Fragmento Ku Ta Apoyá Esei),” den e Tradukshon di Mundu Nobo di e Skritura Griego Kristian.

d Wak e Theological Lexicon of the Old Testament, Volúmen 2, página 523-​524