Przejdź do zawartości

Przejdź do spisu treści

 Czy to nie zostało zaprojektowane?

Przezmianki muchy

Przezmianki muchy

Jak to się dzieje, że zwykła mucha domowa potrafi wykonywać precyzyjne i skomplikowane akrobacje powietrzne? Jak mimo podmuchów wiatru udaje się jej szybko skorygować i utrzymać kurs? Częściowo zawdzięcza to przezmiankom — dwóm malutkim organom znajdującym się za skrzydłami *.

Pomyśl: Przezmianka wygląda jak mały pręcik z gałką na końcu. Gdy mucha leci, przezmianki poruszają się w górę i w dół z taką samą częstotliwością jak skrzydła, ale w przeciwnym kierunku. Badacze odkryli, że przezmianki służą za swego rodzaju żyroskop — pomagają stabilizować lot *.

Bez przezmianek ani mucha (po lewej), ani komarnica nie mogłyby utrzymać równowagi w locie

Znajdujące się na końcu przezmianek gałki „poruszają się w tej samej płaszczyźnie, podobnie jak wahadło w zegarze” — wyjaśnia pewna encyklopedia (Encyclopedia of Adaptations in the Natural World). Jeśli mucha gwałtownie zmieni kierunek lotu — czy to celowo, czy wskutek nagłego podmuchu wiatru — „przezmianka przekręca się u podstawy. Ten ruch rejestrowany jest przez skupisko zakończeń nerwowych, a następnie informacja wędruje do mózgu, dzięki czemu mucha może odpowiednio skorygować (...) tor lotu”. W rezultacie muchy są wyjątkowo zwinne i trudno je złapać.

Inżynierowie widzą niezliczone możliwości wzorowania się na działaniu przezmianek. Można je zastosować w robotach, latających mikromechanicznych owadach i pojazdach kosmicznych. Rafał Żbikowski, naukowiec zajmujący się lotnictwem i kosmonautyką, zapytał: „Kto by pomyślał, że od tych małych paskudnych stworzeń można się tak wiele nauczyć?”.

Co o tym sądzisz? Czy mucha i jej działające jak żyroskopy przezmianki powstały w wyniku ewolucji? Czy raczej zostały zaprojektowane?

^ ak. 3 Przezmianki występują u owadów dwuskrzydłych, takich jak muchy, komary czy moskity.

^ ak. 4 Żyroskop zazwyczaj składa się z umieszczonego w obudowie koła zamachowego, obracającego się bardzo szybko wokół własnej osi. Oś obrotu zachowuje stały kierunek w przestrzeni — mimo sił działających z zewnątrz, wpływu pola magnetycznego oraz grawitacji. Dlatego żyroskopy są wykorzystywane na przykład w żyrokompasach.