Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Asa, Seosopat, Esekaia, Sosaia

Papah Siohwa ni Mohngiong Unsek!

Papah Siohwa ni Mohngiong Unsek!

“Maing, KAUN, komw tamanda me I kin papah komwi ni loalopwoat oh mehlel [“mohngiong unsek,” NW].”​—2 NAN. 20:3.

KOUL KAN: 52, 32

1-3. Ia wehwehn en papah Siohwa “ni mohngiong unsek”? Menlau kihda ehu karasaras.

 KITAIL koaros sohte unsek oh kin wiahda sapwung. Kitail kin kalahnganki me Siohwa ketikihda pweinen pweipwei sapahlo oh kupwurki mahkohng kitail. Eri ma kitail aktikitik oh koluhla, kitail kak peki sapwellime mahk. Kitail kak kamehlele me Siohwa sohte pahn ketin dupukohng kitail “duwen dipatail kan.” (Mel. 103:10) Ahpw, kitail anahne papah Siohwa “ni mohngiong unsek.” (1 Kron. 28:9) Ahpw pwehki kitail sohte unsek, ia duwen atail kak wia met?

2 Pwehn sewese kitail en wehwehki met, kitail kak kapahrekihpene mouren Nanmwarki Asa oh Nanmwarki Amasaia. Ira koaros kin wia dahme mwahu, oh re pil kin wiahda sapwung pwehki ira sohte unsek. Ahpw Paipel mahsanih me Asa “loalopwoatohngete KAUN-O erein eh ieias.” (2 Kron. 15:16, 17; 25:1, 2; Lep. Pad. 17:3) E kin ahnsou koaros song en kaperenda Siohwa oh kin papah Koht “ni mohngiong unsek.” (1 Kron. 28:9) Weksang met, Amasaia sohte kin poadidiong Koht ni unsek. Mwurin eh kalowehdi sapwellimen Koht imwintihti ko, e wahdo arail koht likamw ko oh tepida kaudokiong.​—2 Kron. 25:11-16.

3 Emen me kin papah Koht “ni mohngiong unsek” kin uhdahn poakohng Siohwa oh men kaudokiong ih kohkohlahte. Nan Paipel, lepin lokaia wet “mohngiong” kin dokedoke loalen emen. E kin pidada atail madamadau, dahme kitail poakohng, dahme kitail men wia nan atail mour, oh dahme kahrehda kitail kin wia dahme kitail kin wia. Mehnda ma kitail sohte unsek, kitail kak papah Siohwa ni mohngiong unsek. Kitail kin papah ih pwehki kitail inengieng wia met, a kaidehn pwehki kitail anahne wia de e wia tiahk ehu rehtail.​—2 Kron. 19:9.

4. Dahme kitail pahn koasoiapene met?

4 Kitail kak wehwehkihla mwahu ia wehwehn en papah Koht ni mohngiong unsek sang ni atail pahn koasoiapene mouren Asa oh nanmwarki en Suda lelepek silimeno. Irail pwukat iei Seosopat, Esekaia, oh Sosaia. Nanmwarki pahmen pwukat koaros kin wiahda sapwung, ahpw Siohwa kin ketin kupwukupwurehte irail. E ketin mwahngih me irail kin papah ih ni mohngiong unsek. Dahme kahrehda Koht ketin kamehlele me irail kin papah ih ni mohngiong unsek, oh ia duwen atail kak alasang irail?

MOHNGIONG EN ASA KIN LOALOPWOATOHNG SIOHWA

5. Dahme Asa wia ni eh wiahla nanmwarki?

5 Asa iei kesilimen en nanmwarki en Suda mwurin mehn Israel ko tohrohrpeseng oh wiahda wehin Israel oh wehin Suda. Ni eh wiahla nanmwarki en Suda, Asa koasoanehdi en kihsang nan eh wehio kaudok likamw oh tiahk samin koaros me pid wia nsenen pwopwoud. E kasohrehla dikedik kan oh pil ohl oh lih koaros me kin netiki paliwararail nan tehnpas sarawio. E pil kihsang eh nohno kahlapo “nan dewen nohno nanmwarki, pwehki eh wiahda dikedik en eni.” (1 Nan. 15:11-13) Patehng met, Asa kangoange nah aramas ako ren “kapwaiada [“rapahki,” NW] kupwur en KAUN-O, . . . oh kapwaiada sapwellime padahk kan oh kosonned akan.” Asa wia soahng koaros me e kak pwehn sewese meteikan kaudokiong Siohwa.​—2 Kron. 14:4.

6. Dahme Asa wia ni ahnsou me mehn Idiopia ko kohdohng mahweniong Suda?

6 Erein tepin sounpar eisek me Asa wie nanmwarki, sohte mahwen kin wiawi nan wehin Suda. Mwuhr, mehn Idiopia ko kohdo oh kahre karis en sounpei rar oh werennansapw 300 pwehn mahweniong wehin Suda. (2 Kron. 14:1, 6, 9, 10) Dahme Asa wia? E uhdahn kamehlel me Siohwa kak ketin sewese sapwellime kan. Ih eri kapakapohng Siohwa en ketin sewese irail en kana nan mahweno. (Wadek 2 Kronikel 14:11.) Ekei pak, Siohwa ketin pilada en kahrehiong mehn Israel ko en powehdi arail imwintihti kan mehnda ma nanmwarki pwukat sohte kin lelepek ong ih. E ketin wia met pwehn kasalehda me iei ih me Koht mehlelo. (1 Nan. 20:13, 26-30) Ahpw ni mwehin Asao, Siohwa ketin sewese sapwellime aramas akan pwehki Asa koapworopworkin ih. Siohwa ketin sapengala ahn Asa kapakapo oh re kana nan mahweno. (2 Kron. 14:12, 13) Mwuhr Asa wiahda sapwung laud ehu ni eh rapahki sawas sang rehn nanmwarki en Siria ahpw kaidehn sang rehn Siohwa. (1 Nan. 15:16-22) Mendahki met, Siohwa kak ketin mwahngih me Asa poakohng ih. Eh mohngiongo kin “loalopwoatohng KAUN-O erein eh mour.” Ia duwen atail kak alasang mehn kahlemeng mwahu en Asa?​—1 Nan. 15:14.

7, 8. Ia duwen omw kak alasang Asa?

7 Ia duwen atail ese me kitail kin uhdahn poadidiong Siohwa? Kitail kak idek rehtail: ‘I pahn peikiong Siohwa pil ni ahnsou apwal? I uhdahn koasoanehdi teng en dehr kauwehla mwakelekel en sapwellime mwomwohdiso?’ Medewehla uwen eimah me Asa anahne kasalehda pwehn kihsang eh nohno kahlapo nan dewen nohno nanmwarki. Ele mie ahnsou me ke anahne en eimah duwehte Asa. Karasepe, ia duwen ma emen tohn omw peneinei de kompoakepahmw keren men dipada, sohte koluhla, oh anahne piskenla? Ke pahn pilada en uhdi werekiong ih? Dahme omw mohngiong pahn kamwakid uhk en wia?

8 Duwehte Asa, ele ekei pak ke pehmw me koaros kin uhwong kitail. Mwein nan sukuhl iengomw tohnsukuhl kan de sounpadahk kan kin kapailoke de kauwe iuk pwehki kowe emen Sounkadehdehn Siohwa. De mwein iengomw tohndoadoahk kan kin medewe me ke pweipwei pwehki ke kommoal sang doadoahk rahn kei pwehn iang mihting tohrohr kan de ke sohte kin kalapw doadoahk mwurin awahn doadoahk. Nan soangen irair pwukat, koapworopworki Koht, duwehte me Asa wia. Kapakapohng Siohwa, kasalehda eimah, oh doulahte wiewia dahme pwung. Tamataman me Koht ketin kakehlakahda Asa, oh e pahn pil ketin kakehlakaiukada.

9. Ia duwen atail kak kaperenda Siohwa ni atail kin kalokalohk?

9 Asa sohte kin medemedewehte pein ih ahpw e kin kangoange meteikan en ‘rapahki kupwuren Siohwa.’ Kitail pil kin sewese meteikan en kaudokiong Siohwa. E ketin mwahngih ni atail kin koasoia duwen ih ong meteikan. Ia uwen eh kin ketin kupwurperenkihda ni eh mahsanihada me kitail kin wia met pwehki kitail poakohng ih oh pwehki kitail kin nsenohki aramas oh pil dahme pahn wiawihong irail ahnsou kohkohdo!

SEOSOPAT KIN RAPAHKI KUPWUREN SIOHWA

10, 11. Ia duwen atail kak alasang Seosopat?

10 Seosopat “duwehte seme Asa nanmwarkien mwowe.” (2 Kron. 20:31, 32) Ia duwe? Duwehte semeo, Seosopat kin kangoange aramas ako en pousehlahte kaudokiong Siohwa. E poaronehla ohl kei ong kahnimw kan en Suda pwehn padahkih aramas ako sang “pwuhken Kosonned en KAUN-O.” (2 Kron. 17:7-10) E pil kohla wasa kan ni paliepeng en wehin Israel, ni sahpw nahnahn Epraim, “pwehn pwurehng kapwuredohng aramas akan rehn KAUN-O.” (2 Kron. 19:4) Seosopat wia nanmwarki men me kin nantihong papah Siohwa ni mohngiong unsek.​—2 Kron. 22:9.

11 Rahnwet, Siohwa kupwurki aramas koaros nin sampah en sukuhlki duwen ih, oh kitail koaros kak iang doadoahk wet. Ia duwe, omw mehn akadei iei en iang doadoahk wet nan sounpwong koaros? Ke men padahkihong aramas akan duwen Paipel pwe irail en pil kak tepida kaudokiong Siohwa? Ke kin kapakapki met? Ma ke nantihong wia met, Siohwa kak ketin seweseiuk en tepida onop Paipel rehn emen. Ke pahn men onop rehn emen mehnda ma ke anahne tounmeteikihla omw ahnsou? Oh duwehte Seosopat eh song en sewese meteikan en tepida pwurehng papah Siohwa, kitail kak song en sewese irail kan me sohla iang kalohk oh mihting kan. Patehng met, elder kan nan mwomwohdiso kin koasoanehdi en mwemweitla oh sewese me piskenla kan sang mwomwohdiso me ele kesehlahr arail wiewiahn dihp.

12, 13. (a) Dahme Seosopat wia ni eh masepwehkada? (b) Dahme kahrehda kitail en alasang mehn kahlemeng en Seosopat?

12 Duwehte semeo, Asa, Seosopat koapworopworki Koht ni ahnsou me lapalahn karis en sounpei ehu kodohng mahweniong Suda. (Wadek 2 Kronikel 20:2-4.) E masepwehkada oh peki Siohwa en ketin sewese. Nan eh kapakapo, e wehkada me ih oh nah aramas ako sohte kak powehdi arail imwintihtio. E pil nda me re sehse dahme ren wia. Seosopat uhdahn kamehlele me Siohwa pahn ketin sewese irail. E nda: “Se patohwan peki sapwellimomwi sawas.”​—2 Kron. 20:12.

13 Ekei pak, kitail kin sehsehla dahme kitail en wia ong kahpwal ehu, oh pil masepwehkada, duwehte Seosopat. (2 Kor. 4:8, 9) Ahpw tamataman dahme Seosopat wia. Mwohn aramas ako, e kapakapohng Siohwa oh patohwanohng duwen luwet me ih oh nah aramas ako ahneki. (2 Kron. 20:5) Tapwin peneinei kan kak alasang mehn kahlemeng en Seosopat. Peki Siohwa en ketin sewese kowe oh omw peneinei en powehdi kahpwalo oh ese dahme kumwail en wia. Dehr namenengki ma omw peneineio rongorong omw kapakap ni ngidingid. Irail pahn kehn duwen omw likih Siohwa. Koht ketin sewese Seosopat, oh e pil pahn ketin seweseiuk.

ESEKAIA KIN WIEWIAHTE DAHME PWUNG

14, 15. Ia duwen Esekaia eh kasalehda eh uhdahn koapworopworki Koht?

14 Esekaia pil wia nanmwarki men me kin “loalopwoatohng KAUN-O.” E wia met mendahki eh pahpao wia mehn kahlemeng suwed oh kin kaudokiong dikedik kan. Esekaia “kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan, kauwehla uhr takai kan, oh pelehdi sansal en koht lih Asera. E pil pwalangpeseng sineik prons me Moses wiahda” pwehki mehn Israel ko kin kaudokiong. E kin uhdahn poadidiong Siohwa. “E kin kanahieng kapwaiada koasoandi koaros me KAUN-O ketikihong Moses.”​—2 Nan. 18:1-6.

15 Erein Esekaia wia nanmwarki, karis en sounpei kehlail en Asiria pedolong nan Suda oh nantihong en kamwomwala Serusalem. Nanmwarki en Asiria Senakerip lahlahwe Siohwa oh song en kahrehiong Esekaia en mweidala pein ih en lohdi. Erein ahnsoun apwalo, Esekaia kasalehda eh uhdahn likih Siohwa oh kapakapki sapwellime sawas. E ese me Koht sapwellimanki manaman me laudsang mehn Asiria ko oh kak ketin doarehla sapwellime kan. (Wadek Aiseia 37:15-20.) Koht ketin sapeng eh kapakapo ni eh ketin poaronehdo tohnleng men en kamwomwala mehn Asiria 185,000.​—Ais. 37:36, 37.

16, 17. Ia duwen atail kak alasang Esekaia?

16 Mwuhr Esekaia soumwahuda oh kereniong mehla. Erein ahnsou apwal wet, e patohwan peki rehn Siohwa en ketin tamanda duwen eh kin lelepek ong ih oh pil en ketin sewese ih. (Wadek 2 Nanmwarki 20:1-3.) Siohwa ketin karonge ahn Esekaia kapakap oh kamwahwihala ih. Kitail ese sang nan Paipel me rahnwet kitail sohte kak kasik me Koht pahn ketin wiahda manaman ehu oh kamwahwihala atail soumwahu de kareireila atail mour. Ahpw duwehte Esekaia, kitail kak koapworopworki me Siohwa kak ketin sewese kitail. Kitail kak patohwanohng ih: “Maing, KAUN, komw tamanda me I kin papah komwi ni loalopwoat oh mehlel [“mohngiong unsek,” NW].” Ia duwe, ke kamehlele me Siohwa kak oh pil ketin kupwurki en kakehlailih iuk ni omw kin soumwahu?​—Mel. 41:3.

17 Ni atail kin doudouloale mehn kahlemeng en Esekaia, kitail kak kilang me mie anahnepen kihsang soahng ehu rehtail me kin kerempwa atail nanpwungmwahu rehn Koht de kahrehiong kitail en sohpeisang kaudok mehlel. E sansal me kitail sohte men alasang irail kan nan koasoandi wet me kin doadoahngki internet pwehn wiahki aramas me re nohn kesempwal. Mehlel, ekei Kristian kin perenki doadoahngki soahng pwukat pwehn koasoiong arail peneinei de kompoakparail keren kan. Ahpw me tohto nan sampah wet kin doadoahngki soahng pwukat nohn daulihala, oh kin ideidawehn aramas kei me re sehse. De re kin doadoahngkihla ahnsou laud pwehn kilikilang kilel de wadewadek duwen aramas pwukat. Mie keperpen en kihong ahnsou laud ong soahng kan me sohte kesempwal. Kristian men pil kak pohnmwahsohkihda ia uwen tohtohn aramas me perenki nah kilel kan, oh pil nsensuwedkihla ma ekei uhdihsang idawehn ih. Ke kak medewehla wahnpoaron Pohl de Akwila oh Persila arail kin doadoahngkihla ahnsou laud rahn koaros pwehn kihda kilelarail kan de ideidawehn emen me kaidehn Kristian? Kitail kin wadek nan Paipel me Pohl kin “mweidohng eh ahnsou koaros ong kalohkiseli mahseno.” Oh Persila oh Akwila kin doadoahngki ara ahnsou en kawehwehda “ni oaritik duwen pwungen Ahl en Koht” ong meteikan. (Wiewia 18:4, 5, 26) Kitail kak pein idek rehtail, ‘I kin soikala wiahki aramas me re nohn kesempwal de doadoahngki ahnsou laud ong soahng kan me sohte katepe?’​—Wadek Episos 5:15, 16.

SOSAIA PEIKIONG SAPWELLIMEN SIOHWA KEHKEHLIK KAN

18, 19. Ia duwen atail kak alasang Sosaia?

18 Nanmwarki Sosaia me wia dih kesiluh en kadaudoken Esekaia, pil kin peikiong sapwellimen Siohwa kehkehlik kan ni “mohngiong . . . unsek.” (2 Kron. 34:31) Ni ahnsou me e pwulopwul, “e tapihada kaudokiong Koht en eh pahpa kahlap Nanmwarki Depit,” oh ni eh sounpar 20, e tepida kamwakelehsang Suda dikedik en eni kan. (Wadek 2 Kronikel 34:1-3.) Sosaia kin ngoangki wia dahme Koht ketin kupwurperenki laudsang nanmwarki tohto nan Suda. Ehu rahn, samworo lapalapo diarada pwuhken Kosonned en Moseso nan tehnpas sarawio. Pwuhk wet ele iei pwuhk me pein Moses ntingihada! Ni ahnsou me sekterio wadekohng Sosaia, e pohnese me e anahne wia laudsang dahme e wiewia pwehn papah Siohwa ni unsek. E pil kangoange meteikan ren wia duwehte. Imwilahn met, aramas ako sohte kin sohpeisang Siohwa erein ahn Sosaia mour.​—2 Kron. 34:27, 33.

19 Me pwulopwul kan kak alasang Sosaia oh esehla mwahu duwen Siohwa. Ele Sosaia sukuhlki duwen sapwellimen Koht mahk kalahngan sang eh pahpa kahlapo Nanmwarki Manase. Me pwulopwul kan, kumwail pil kak sukuhlkihsang me mah lelepek kan nan amwail peneinei oh pil nan mwomwohdiso. Irail kak padahkihong kumwail soahng mwahu tohto me Siohwa ketin wiahda ong irail. Pil tamanda ia ahn Sosaia pepehm ni eh sukuhlki dahme Paipel mahsanih. E kin ngoangki kaperenda Siohwa oh mwadang wiahda wekidekla kan. Sang ni amwail wadek Paipel, kumwail pil pahn koasoanehdi teng en peikiong Siohwa. Imwilahn met, amwail nanpwungmwahu reh pahn kehlailla oh kumwail pil pahn peren. Eri kumwail pahn men padahkihong meteikan duwen Siohwa. (Wadek 2 Kronikel 34:18, 19.) Amwail onopki Paipel pil kak sewese kumwail en diarada ahl akan me kak kamwahwihala amwail kin papah Koht. Ma kumwail wia met, song uwen amwail kak en wiahda wekidekla kan, duwehte me Sosaia wia.

PAPAH SIOHWA NI MOHNGIONG UNSEK!

20, 21. (a) Ia duwen nanmwarki pahmeno ar duwepenehte? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

20 Dahme kitail kak sukuhlkihsang nanmwarki en Suda pahmeno me kin papah Siohwa ni mohngiong unsek? Irail kin koasoanehdi teng en kaperenda Siohwa oh kaudokiong ih erein arail mour. Irail kin koapworopworki ih ni ahnsou me arail imwintihti kehlail kan kohdohng mahweniong irail. Keieu kesempwal, re kin papah Siohwa pwehki re poakohng ih.

21 Mendahki nanmwarki pahmeno sohte unsek oh kin wiahda sapwung, Siohwa kin ketin kupwurperenki irail. E ketin mwahngih dahme mi nan mohngiongirail oh me re uhdahn poakohng ih. Kitail pil sohte unsek oh kin wiahda sapwung kan. Ahpw Siohwa pahn ketin kupwurperenki kitail ni eh ketin mahsanihada me kitail kin papah ih ni mohngiong unsek. Nan iren onop en mwuhr, kitail pahn koasoiapene dahme kitail kak sukuhlkihsang sapwung kan me nanmwarki pwukat wiahda.