Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

Llulla informaciongunamandaca ¿imashinata cuidarita ushanchi?

Llulla informaciongunamandaca ¿imashinata cuidarita ushanchi?

 Ashtaca informaciongunata charimandami imata ruranata yachachun ayudan. Shinapash informaciongunata mascashpaca caicunamandami cuidadota charina canchi:

 Por ejemplo, secretario general de las Naciones Unidasca COVID-19 ungui callariurasca, janbiringapaj ashtaca janbijcuna tian nishpa, ñucanchi saludpa ashtaca ali consejocuna tian nishpami internetpica ashtaca ashtaca llulla informacionguna tian nishpa villarca. Shinallata caitapashmi nirca: “Nunca na uyashca llulla informaciongunami internetpica tian, chai llullacunamandami huaquin gentecunata, huaquin grupocunataca nalipi quidachin”.

 Siempremi llulla informacionda nijcunaca tiashca pero Bibliapica cunan tiempopi nali gentecunaca ashtahuan ashtahuan nali tucunga “paicunaca shuj gentecunata umachingami y paicunatapashmi gentecunaca umachinga” nircami (2 Timoteo 3:1, 13). Cunanbi ashtahuan internet tiaimandami llulla noticiacunataca jaicata cachaita ushan. Chaimandami correo electronicoman, redes socialesmanga na cabal noticiacuna jaicata chayamun.

 Llullai informaciongunamanda, llullata nijcunapa yuyaicunamandaca ¿imashinata cuidarita ushapanchi? Llullacunamanda cuidaringapajmi cai temapi Bibliapa consejocuna ayudaita ushanga.

  •   Tucui ricushcacunapi, tucui uyashcacunapica na crinachu capanchi

     Bibliapica ninmi: “Na yachajushca runaca, imata nijpipash tucuita crinllami. Ashtahuangarin ali yachajushca runaca, imata rurangapajpash aliguta yarinrami” (Proverbios 14:15).

     Na cuidadota charishpaca jaicatami umachi tucupangui. Por ejemplo, redes socialespica ashtaca gentecunaca uchilla videocunata o mensajehuan rurashca fotocunatami llujchin. Chaicunataca memes nishpami rijsin. Memes nishcacunataca gentecunata asichingapami ruran. Pero chai fotocunata, videocunataca pandacunata intindichingapapashmi ruraita ushan. Chai videocunata rurashpaca gentecuna nishcatashnalla o rurashcatashnallami llujchita ushan.

     Axios Media nishcaca cashnami nin: “Llulla informaciongunataca internetpi memes nishcata rurashpami ashtahuan llujchin”.

     Cashna tapuripai: “¿Ciertota o llullata nij noticiacunachu can?”.

  •   Información maimanda shamujta imata ningapaj munashcatami aliguta ricuna capangui

     Bibliapica ninmi: “Tucui cosascuna cabal cajta o na cabal cajtaca aligutami ricuna capanguichi” (1 Tesalonicenses 5:21).

     Shuj noticiata cutin cutin yalichijpipash chai noticiapi crinapa randi o shujcunaman cachangapaj randica cierto cashcata o na cierto cashcatami ricuna capanchi.

     Chai informacionda pipacha nishcapi confiai ushashcatami pensarina capangui. Shinapash noticiacunata yalichijcunaca o shuj organizaciongunaca culquimandallami imatapash noticiacunataca llullashpa yalichita ushan. Chaimandami chai noticiatallata shuj ladocunapipash chashnallata yachachijta asegurana capanchi. Amigocunallatami na aliguta cuenta japishpaca llullai informaciongunataca redes socialescunapi, correocunapi cachamuita ushan. Chaimandami chai información maimanda shamujta nali yachashpaca chai informacionbica na confiana capangui.

     Chai informacionguna chairalla llujshishcata y cabal nijushcatami asegurarina capangui. Shujcunapash chai informaciongunatallata cierto cashca nijta ricupai. Shinallata difícil temacunamanda facillla yuyaicunahuan intindichij yuyaicunamandami cuidadota charina capangui. Huaquin informaciongunaca ñucanchita llaquichingapaj, manllachingapami can. Chai informacionmandapashmi cuidadota charina capanchi.

     “Cunanbi informaciongunata cierto cashcata o na cierto cashcata yachanaca maquita maillanshnami importante can” (Sridhar Dharmapuri, oficial superior de inocuidad alimentaria y nutrición de las Naciones Unidas).

     Cashna tapuripai: “Cai noticiataca ¿ciertopacha pasashcatachu yalichijun, tucuita cabaltachu villajun?”.

  •   Ñucanchi cringapaj munashca informaciongunata crinapa randica ciertopacha pasashca informaciongunatami crina capanchi

     Bibliapica ninmi: “Paipaj shungupi yarijushcatalla yariashpa causaj runaca, shinlli shungu runami” (Proverbios 28:26).

     Gentecunaca paicunapa crishcacunata apoyaj informaciongunapillami crin. Shinallata internetpi compañiacunaca internetpi imacunatalla mascashcata ricushpami chai informaciongunata cachamun. Ñucanchi uyangapaj munashcataca na siempre uyashunllu.

     “Tucuicunallatami aliguta pensarita ushapanchi. Shinapash ñucanchi munaimanda o manllaimandallami imapash informaciongunapica crita ushapanchi” (Peter Ditto, psicólogo social).

     Cashna tapuripai: “¿Ñuca cringapaj munashcamandallachu cai informaciongunapica crini?”.

  •   Llulla informaciongunataca na shujcunaman parlanachu capangui

     Bibliapica ninmi: “Napash shina cashcataca, ama shujcunaman villanguichu” (Éxodo 23:1).

     Shujcunaman parlashca informaciongunaca alipa, nalipami caita ushan. Na munashpata shujcunaman llulla informaciongunata cachashpaca llaquicunami tiaita ushan.

     “Imatapash nara cachashpallatami cashna tapurina capanchi. Cai informacionda shujcunaman cachangapaca ¿cai información cierto cashcatachu seguro cani? Tucuicuna cashna purishpaca llulla informaciongunataca na cachanchimanllu” (Peter Adams, vicepresidente sénior del News Literacy Project).

     Cashna tapuripai: “¿Cai información cierto cashcata yachashpachu shujcunamanbash cachangapaj munani?”.