Aver yem sha atineakaa

Aôndo Ngu a Ati Ame?

Aôndo Ngu a Ati Ame?

Mlumun u Bibilo i ne yô

 Aôndo ngu a iti i môm, i i lu iti na kpôô kpôô yô. Ka i nger i sha asangaabaacaa a ken zwa Heberu ér יהוה; kpa ken zwa Buter yô, ashighe kpishi ka i gema ér “Jehovah” * (Yehova, ken zwa Tiv). Aôndo yange tindi profeti na Yesaia ôr Mkaanem nam man, ér: “Ka Mo [Yehova], ka iti yam je ne.” (Yesaia 42:8) I nger iti ne kuma ajiir er 7,000 nahan ken ngeren mba Bibilo mba tsev mba yange i nger sha ave la—i ter iti ne ker ciligh ciligh hemba hanma iti igen i i yer Aôndo a mi cii, shin ati a ior mbagenev mba i er kwagh ve ken Bibilo yô. *

Aôndo ngu a ati agen kpaa shinii?

 Shin er Bibilo i ter iti i Aôndo kpôô kpôô la i môm tseegh nahan kpa, i yila un sha atiatom man ati agen a pasen mlu na la kpishi. Atiatom a na man ati na agen a se nger shin heen ne cii, hanma yô tese or u Aôndo a lu shin gbenda u a eren kwagh la.

Ititom

Kwagh u iti ne i tese la

Inja i iti ne

Allah (Ala)

(Mô ga)

I zua a ishemberti i “Allah” la ken zwa Arabia. Ishemberti ne ka iti i or kpôô kpôô ga, kpa ka ititom, inja na ér “Aôndo.” Ubibilo mba ken zwa Arabia man ijô igen yila Aôndo ér “Allah.”

Uhembanagee

Genese 17:1

Tahav nav mbu a ikighir ga. Ishember i ken zwa Heberu i i yer ér ʼEl Shad·daiʹ la inja na ér, ‘Aôndo u Hemban Agee.’ I ter i ken Bibilo ajiir ataankarahar.

Alefa man Omega

Mpase 1:8; 21:6; 22:13

“U hiihii man u masetyô,” shin “mhii man mkur,” inja na yô, Aôndo u Hemban Agee ugen vande lun cii man Yehova ga, shi u dondon ken a na kpa una lu sha won ga. (Yesaia 43:10) Alefa ka ishangebaacaa i hiihii ken zwa Grika, omega di gema ka ishangebaacaa i masetyô.

Or u Tsan sha Won

Daniel 7:9, 13, 22

Ngu a mhii ga; yange vande lun sha uicôronmbaashighev cii ve mbatyomov man akaa agen kua uumace va hingir u lun ye.—Pasalmi 90:2.

Orgban, U a gbe u la

Yesaia 40:28

Hanma kwagh cii ka un a gbe ye.

Ter

Mateu 6:9

Imbor i uma; se cii ka un a ne se uma ye.

Aôndo

Genese 1:1

Or u a civir un yô; Ngu a tahav. Iti i ken zwa Heberu i i yer ér ʼElo·himʹ la ngi tesen shagba man icivir shin mhembe u Yehova.

Aôndo u mbaaôndo

Duteronomi 10:17

Ka Aôndo u hemban cii, u a lu kposo a “akombo,” shin mbaaôndo mba injaav ga, mba ior mbagenev ve civir la yô.—Yesaia 2:8.

Ortesen u Hemban Cii

Yesaia 30:20, 21, NW

Tesen se kwagh u una lu se a inja yô, shi hemen se.—Yesaia 48:17, 18.

U A Gbe Se la

Pasalmi 149:2

A na akaa cii hingir u lun.—Mpase 4:11.

Aôndo u Sar Sar

1 Timoteu 1:11

Ember hanma shighe shi lun saan saan kpaa.—Pasalmi 104:31.

We, u U ongo msen

Pasalmi 65:2

Ungwan hanma msen u or nan er sha jighjigh u nan cii.

M Ngu Er M Lun Yô

Ekesodu 3:14

Ishember ne ngi ôron ér Aôndo ngu tseegh tsô ga, kpa ishember i ken zwa Heberu i i gema nahan la ngi tesen ér Aôndo ngu a lu kwagh u i gbe u una lu cii, sha u kuren awashima na. I gema ishember ne sha gbenda ugen ér “Me lu nyitôkwagh i m soo u lun yô” shin “Me Lu Kwagh u M Tsough u Lun Yô.” (The Emphasised Bible, by J. B. Rotherham; New World Translation) Ishember ne pase inja i iti i Yehova, i i ter ken ivur i dondon la.—Ekesodu 3:15.

U iyuhegh

Ekesodu 34:14

Lumun ér i civir ma aôndo ugen vea na ga. I gema ishember ne sha igbenda igen ér “U a soon ér i civir un tseegh la” man “Aôndo u gban iyuhe.”—God’s Word Bible; New World Translation.

Tor u tsôron

1 Timoteu 1:17

Ngu a tahav mbu hemban cii shi una za hemen u lun a mbu gbem sha won.

Ter

Pasalmi 135:5

Or u kwagh shin orhemen; ken zwa Heberu yô ka ʼA·dhohnʹ manʼAdho·nim.

Ter u akum a Sha

Yesaia 1:9

Orhemen akumautya a mbatyomov. Shi a fatyô u geman ititom i “Ter u akum a Sha” la ér “Yehova u akum a sha” man “Ter u akum a Sha.”—Mbaromanu 9:29, New World Translation; NET Bible.

Uhembansha

Pasalmi 47:2

Ngu sha ian i hemban sha won cii; ka Tor u hemban cii.

U A Hembe Lun Wang La

Anzaakaa 9:10, NW

Hemba ngun wang (sha aeren a dedoo) a hanma orgen cii.

Ormaan

Yesaia 64:8

Ngu a tahav sha hanma or man sha hanma tar cii, di vough er ormaantyegh ka nan lu a tahav sha inyatyuu nahan.—Mbaromanu 9:20, 21.

Orwasen, Orpaan

Yesaia 41:14

A paa shin a kimbi injar i paan uumace sha ikyev i isholibo man ku kera, sha naagh ku ipaan ku Yesu Kristu na la.—Yohane 3:16.

Vande

Pasalmi 18:2, 46

Ngu ijiir i yeren, zuan a myom.

Oryiman

Yesaia 45:21

Ngu a yima ior zum u kwaghbo shin mtim a tser ve yô.

Orkuran

Pasalmi 23:1

Kuran mba ve civir un sha mimi la.

Ter u Hemban Cii

Genese 15:2, NW

Ngu a tahav mbu hemban cii; ken zwa Heberu yô ka ʼAdho·naiʹ.

Uhembansha

Daniel 7:18, 27

Ka u hemban sha won cii.

Ati a na a ken Ruamabera u ken Zwa Heberu a a pase kwagh u yange er sha ajiir kposo kposo yô.

Ati a Aôndo agen ka a pasen kwagh u yange er sha ajiir kposo kposo yô, ka igbenda igen i yilan iti na kpôô kpôô ga.

Iti i pasen kwagh u yange er la

Kwagh u iti ne i tese la

Inja i iti ne

Yehova-yire

Genese 22:13, 14

“[Yehova] Una na kwagh u a gbe yô.”

Yehova-nishi

Ekesodu 17:15

“[Yehova] ka tuta wam.” Yehova ka Aôndo u ior nav vea fatyô u va kasen un ér a kura ve shi a wase ve yô.—Ekesodu 17:13-16.

Yehova-shalom

Mbaajiriv 6:23, 24

“[Yehova] ka bem.”

Yehova-shama

Esekiel 48:35

“[Yehova] ngu ker.”

Atôakyaa a a ne ve i gbe u se fa iti i Aôndo shi se yilan un sha i yô

  • Aôndo soo ér ior ve fa iti na kpôô kpôô, i i yer ér Yehova la. Ikyav tese ér kwagh ne ka mimi sha ci u a ter i ken Bibilo kwa dubu imôngo.—Malaki 1:11.

  • Wan u Aôndo, Yesu yange pase er iti i Aôndo i lu a inja la kwa kimbir kimbir. U tesen ikyav yô, yange er msen hen Yehova ér: “I̱ tsegha iti you.”—Mateu 6:9; Yohane 17:6.

  • Mba ve fe iti i Aôndo shi ve yilan sha i la ve er kwagh u i gbe u vea hii eren ve vea seer yan ijende a Yehova kôôsôô yô. (Pasalmi 9:10; Malaki 3:16) Er ve ye ijende vea Aôndo kôôsôô yô, kwagh la wase ve u zuan a mtsera ken ityendezwa i Aôndo ne: ‘Er M doo un ishima tsung yô, ka nahan man Me war un ye; Me kende un sha, sha ci u a fe iti Yam yô.’—Pasalmi 91:14.

  • Bibilo kaa ér: “Mba i yer ve er mbaaôndo la vea lu Sha shin shin tar yô, - gayô mbaaôndo ngee uter kpaa ngee.” (1 Mbakorinte 8:5, 6) Nahan kpa, i yila Aôndo u mimi la sha iti na, ér Yehova.—Pasalmi 83:18.

^ Ikyum. 1 Mbaheberu mbatimen sha akaa a ken Bibilo mbagenev mba hembe yilan iti i Aôndo ér “Yahweh.”

^ Ikyum. 1 Ka i yila iti i Aôndo ne zevera ér “Jah.” I nger i nahan kuma ajiir er 50 nahan ken Ubibilo mba ken zwa Buter, kua sha ajiir a i nger ér “Haleluya!” la kpaa. Inja i ishember ne ér, wuese Yehova, shin i̱ wuese Yehova.—Mpase 19:1; New World Translation of the Holy Scriptures; American Standard Version; King James Version.