1, 2. Nchifukwa wuli Yesu wangwanja Marta, kweni nchinthu wuli cho chilongo kuti nayu wenga murunji cha?

 KUMBI muŵanaŵananji asani mwavwa zaku Marta? Chinanga kuti ndi munthukazi yija yo wazumbulika zina kuti Yesu wamuyanjanga, kweni Yesu wayanjanga so anthukazi anyaki wo awopanga Chiuta. Iyu wayanjanga anyina, Mariya ndi Mariya m’bali waku Marta. (Yoh. 11:5; 19:25-27) Nchifukwa wuli Yesu wanguchita kumuzumbuwa zina Marta kuti watimuyanja?

² Yesu wayanjanga Marta chifukwa chakuti walondiyanga alendu ndi kulimbikiya ntchitu pe cha, kweni ukongwa chifukwa chakuti wayanjanga Chiuta. Marta wagomezganga vo Yesu wasambizanga. Wanguvwana kuti Yesu ndi Mesiya yo wangulayizgika. (Yoh. 11:21-27) Kweni nayu wenga murunji cha nge mo tosi tiliri. Nyengu yinyaki po Yesu wanguluta kuchicheza kunyumba kwawu, Marta wangukambiya Yesu kuti wachitepu kanthu pa nkhani yinyaki yo iyu wanguwona kuti yenga umampha cha. Marta wangukamba kuti: “Ambuya, kumbi vitikukwaskani cha kuti m’bali wangu wandileke  ndija ntchitu? Muneniyeni kuti wawovyani nani.” (Ŵerengani Luka 10:38-42.) Kumbi tisambiranji pa nkhani yeniyi?

3, 4. Kumbi Mariya wangusankha chigaŵa chamampha munthowa wuli, nanga nchinthu wuli cho chilongo kuti Marta wanguvwiya? (Wonani chithuzi cho che papeji 18.)

³ Chifukwa chakuti Marta ndi Mariya angumulondere umampha, Yesu wanguŵanaŵana kuti waŵasambizi. Mariya wanguja pasi ‘pafupi ndi Ambuya ndipu wavwisiyanga vo akambanga.’ Tikayika cha kuti Yesu watingi wamulumbengi ukongwa asani Marta nayu watingi wachitengi viyo.

⁴ Marta wangutangwanika kunozga chakurya ndi kuchita ntchitu zinyaki ndi chilatu chakuti waphwere Yesu. Kweni ntchitu yo wachitanga yingumupangiska kuti wafipi mtima ndi vinthu vambula kwenere ndipu wangumukwiyiya Mariya. Yesu wanguwona kuti Marta wakhumbanga kubika vakurya vinandi. Mwaviyo, wangumukambiya kuti: “Marta, Marta, ufipa mtima ndi kutangwanika ndi vinthu vinandi.” Pavuli paki, wangumukambiya kuti chakurya chimanavi nchakukwana. Yesu wangulongo so kuti Mariya wangunanga cha. Iyu wangukamba kuti: “Mariya wasankha chigaŵa chamampha, cho chituzgikengeku cha kwaku iyu.” Mariya wanguswera cha kuluwa chakurya cho wangurya pa zuŵa ili, kweni wanguluwa cha vo Yesu wangumusambiza. Vyaka vakujumpha 60 pavuli paki, wakutumika Yohane wangukamba kuti: “Yesu wangwanja Marta ndi m’bali waki.” (Yoh. 11:5) Fundu iyi yilongo kuti Marta wanguvwiya ulongozgi wo Yesu wangumupaska. Ivi vingumuwovya kuti wateŵete Yehova mwakugomezgeka kwa umoyu waki wosi.

5. Kumbi kali ndi sonu ndi nampha po kwe vakutangwanisa vinandi, nanga titenere kujifumba fumbu nili?

⁵ Kumbi kali ndi sonu ndi nampha po kwe vakutangwanisa vinandi? Vyaka 60 vo vajumpha, munthu munyaki wangukambiya ŵana asukulu ku America kuti: “Kuluska kali, sonu kwe nthowa zapachanya zakukambiskiyana ndi ŵanthu, makina ngakusindikiza mabuku mwaliŵi, magazini nga vithuzi, wayilesi, mafilimu ndi TV. . . . Nyengu zosi vinthu ivi vitititangwanisa . . . Ndi kali viŵi cha po taŵanaŵananga kuti tija mu ‘Nyengu yo Ŵanthu Aziŵa Vinthu Ukongwa.’ Kweni sonu ndipu vinthu vakutangwanisa viluta panthazi.” Chigongwi cha Alinda cha September 15, 1958 chingukamba kuti: “Vinthu vakutangwanisa viŵengi vinandi po charu chitiya kukumala.” Uwu mbuneneska nadi! Mwaviyo, tingachita umampha kujifumba kuti: Kumbi tingachita wuli kuti tileki kutangwanika ndi vinthu vambula kwenere ndi kuja nge Mariya yo wanguŵika mtima pa vinthu vauzimu?

6. Kumbi gulu laku Yehova ligwiriskiya wuli ntchitu vipangizu vo charu chipanga?

⁶ Kuti kusopa kwauneneska kuluti panthazi, gulu laku Chiuta ligwiriskiya ntchitu umampha vipangizu vo charu chipanga. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani “Seŵeru la Vithuzi va Chilengedu.” Seŵeru ili lenga la vithuzi ndipuso lavwikanga mazu. Nkhondu Yakwamba Yapacharu chosi yechendayambi kweniso ye mukati, ŵanthu anandi pacharu chosi chapasi angupembuzgika ndi seŵeru ili. Kukumaliya kwa seŵeru ili, akonkhoskanga muwusu waku Yesu Khristu wa vyaka 1,000 wo wazamukuŵa wa chimangu. Pavuli paki, gulu lingwamba kupharazga uthenga wa Ufumu pa wayilesi ndipu  ŵanthu anandi anguvwa uthenga uwu pacharu chosi. Kweni mazuŵa nganu, gulu ligwiriskiya ntchitu makompyuta ndi Intaneti. Ivi vitovya kuti ŵanthu anandi avwi uthenga wamampha kwekosi ko angaŵa.

7. (a) Nchifukwa wuli kugwiriskiya ukongwa ntchitu vinthu vo charu chipanga nkhwakofya? (b) Nchinthu wuli cho titenere kuŵanaŵaniya ukongwa? (Wonani mazu ngamumphata.)

⁷ Nge mo Bayibolu likambiya, kugwiriskiya ukongwa ntchitu vinthu vo charu chipanga nkhwakofya. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 7:29-31.) Mkhristu wangamaliya nyengu yinandi kuwonere TV, kuchiwona vinthu vakukondwesa, kupenja vipangizu vo vatuwa mazuŵa nganu, kucheza ndi ŵanthu pa Intaneti, kutumiziyananga mameseji kweniso kuvwisiya ndi kuwonere nyuzi kaŵikaŵi. Vinthu ivi viheni cha kweni vingachitiska kuti munthu waŵanaŵaniyengi waka venivi pe nyengu zosi. a (Wak. 3:1, 6) Asani tileka kuphwere ndi nyengu yo timaliya pa vinthu vambula kukhumbika ukongwa, vingachitiska kuti tileki kusopa Yehova cho nchinthu chakukhumbika ukongwa.​—Ŵerengani Ŵaefesu 5:15-17.

8. Nchifukwa wuli ulongozgi wakuti tileki kwanja vinthu va m’charu ngwakuzirwa ukongwa?

⁸ Satana watowesa vinthu va m’charu ndi chilatu chakuti vitikopi kweniso vititangwanisi. Ndimu so venge mu nyengu ya Akhristu akwambiriya. Kweni sonu vafika paheni. (2 Tim. 4:10) Mwaviyo, titenere kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wakuti: “Mungayanjanga . . . vinthu va m’charu cha.” Asani nyengu zosi tigwiriskiya ntchitu ulongozgi uwu, titangwanikengi cha kweniso tiyambengi ‘kuŵayanja [ukongwa] Ada’ ŵidu akuchanya. Asani tayamba kuŵayanja ukongwa, chiŵengi chipusu kuchita khumbu lawu ndipu nawu atiyanjengi kwamuyaya.​—1 Yoh. 2:15-17.

9. Kumbi Yesu wanguchiska akusambira ŵaki kuti achitengenji, ndipu iyu wanguchita wuli pa nkhani iyi?

⁹ Ulongozgi wo Yesu wangukambiya Marta ukoliyana ndi vo wasambizanga ndi kuchita. Iyu wanguchiska akusambira ŵaki kuti jisu lawu lilereskengi pa chinthu chimoza ndi chilatu chakuti achitengi vinthu va Ufumu kwambula kutangwanika ndi vinthu vinyaki. (Ŵerengani Mateyu 6:22, 33.) Yesu wenga ndi vinthu vinandi cha. Wengavi nyumba pamwenga malu.​—Luka 9:58; 19:33-35.

10. Kumbi Yesu wanguchita wuli ŵanthu ŵati amupempha kuti waleki kutuwamu mumsumba wa Kapernaumu?

 ¹⁰ Pa nyengu yo Yesu wachitanga uteŵeti waki, penga vinthu vinandi vo vatingi vimutangwanisengi, kweni wanguvikhwecha. Iyu wati wasambiza ŵanthu anandi ndi kuchita vakuziziswa ku Kapernaumu, ŵanthu angumupempha kuti wangatuwangamu cha mumsumba uwu. Kumbi Yesu wanguchita wuli wati wavwa viyo? Wangukamba kuti: “Nditenere kupharazga so uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta mumisumba yinyaki, pakuti ndikutumikiya chenichi.” (Luka 4:42-44) Ivi ndivu Yesu wanguchita nadi. Wangwenda malu nganandi ku Palestine, kupharazga ndi kusambiza ŵanthu. Chinanga kuti wenga murunji, kweni nayu wakhumbanga vinthu vo taŵanthu tosi tikhumba ndipu nyengu zinyaki wavukanga asani wayenda mtunda utali.​—Luka 8:23; Yoh. 4:6.

11. Kumbi Yesu wangumukambiyanji munthu yo wangumupempha kuti waseleriyepu pa nkhani ya chihara, nanga wanguŵatcheŵeskanji ŵanthu wo amuvwisiyanga?

¹¹ Nyengu yinyaki po Yesu wasambizanga akusambira ŵaki mo angachitiya asani asuskika, munthu munyaki wangumudumuliza ndi kukamba kuti: “Musambizi, munene m’bali wangu kuti wandigaŵiyeku chihara.” Kweni Yesu wangukana kuseleriyapu pa nkhani iyi. Wangukhumba cha kuti nkhani iyi yimutangwanisi kusambiza akusambira ŵaki. Yesu wangusaniliyapu mwaŵi kuti waŵatcheŵeski uheni wakutangwanika ndi vinthu vakuliŵavu m’malu mwakuteŵete Chiuta.​—Luka 12:13-15.

12, 13. (a) Kwati kwaja mazuŵa ngamanavi kuti Yesu wafwi, kumbi wanguchita vinthu wuli vo vitenere kuti vingukondweska Agiriki? (b) Kumbi Yesu wanguchita wuli Filipu wati wamupempha kuti wakumani ndi Agiriki?

¹² Sabata yakumaliya ya umoyu waku Yesu yenga yakusuzga ukongwa. (Mat. 26:38; Yoh. 12:27) Waziŵanga kuti wafwengi nyifwa yakuŵaŵa. Wenga ndi vinthu vinandi vakuti wachiti. Mwakuyeruzgiyapu, pa Sabata, pa Nisani 9 m’chaka cha 33 C.E, Yesu wangukwera pakahashi pakusere mu Yerusalemu. Ŵanthu angumulonde ndipu angukamba kuti ndi “Fumu yo yituza mu zina laku Yehova.” (Luka 19:38) Mawa laki, Yesu wangusere mu nyumba yakusopiyamu ndi kudikiska amalonda wo agwiriskiyanga ntchitu nyumba yaku Chiuta kuti aphangengi ndalama Ayuda anyawu.​—Luka 19:45, 46.

¹³ Ŵanthu anyaki wo ŵenga mu Yerusalemu pa nyengu iyi ŵenga Agiriki. Ŵanthu yaŵa atenere kuti angukondwa ukongwa ndi vo Yesu wanguchita mwakuti angupempha Filipu kuti awonani ndi Yesu. Kweni Yesu wangukhumba cha kuti amutangwanisi kuchita vinthu vakukhumbika ukongwa. Wangukhumba so cha kukondwesa ŵanthu ndi chilatu chakuti amutaski kwa arwani ŵaki. Mwaviyo, wati wakonkhoska kuti kwaja nyengu yimanavi kuti wafwi, wangukambiya Andreya ndi Filipu kuti: “Weyosi yo watanja umoyu waki watiwunanga, kweni yo watinkha umoyu waki m’charu ichi wawusungiyengi umoyu wamuyaya.” M’malu mwakukhorweska Agiriki, Yesu wangukamba kuti: “Asani yumoza wakhumba kunditeŵete, Ada amutumbikengi.” Filipu watenere kuti wanguchiŵakambiya Agiriki vo Yesu wangukamba.​—Yoh. 12:20-26.

14. Chinanga kuti Yesu waŵikanga pakwamba ntchitu yakupharazga uthenga wamampha, kweni nchinthu wuli cho chilongo kuti waŵanaŵananga va ntchitu pe cha?

¹⁴ Chinanga kuti Yesu wakhumbanga cha kuchita vinthu vo vingatangwanisa ntchitu yaki yakupharazga uthenga wamampha, kweni kuti waŵanaŵananga va ntchitu pe cha. Nyengu yinyaki, wanguluta ku zowara. Kwenuku wangusambusa maji kuŵa vinyu. (Yoh. 2:2, 6-10)  Kweniso wanguluta kuchicheza kwa mabwezi ngaki ndi ŵanthu anyaki ŵati amudana kuti wakaryi chakurya. (Luka 5:29; Yoh. 12:2) Kweni chakukhumbika ukongwa nchakuti Yesu wayanjanga kuromba, kulunguruka ndi kupumuwa.​—Mat. 14:23; Marko 1:35; 6:31, 32.

15. Kumbi ndi ulongozgi nuwu wo Paulo wangupereka, ndipu wangulongo wuli chakuwoniyapu chamampha?

¹⁵ Wakutumika Paulo wanguyeruzgiya umoyu wa Mkhristu ndi maphara. Iyu wangulemba kuti: “Tiyeni tizuwi chizitu chechosi.” (Ŵerengani Ŵahebere 12:1.) Paulo watenere kuti wachitanga vo wasambizanga chifukwa wanguleka ntchitu yapachanya yo watingi watchukiyengepu ndi kukhupukiyapu. Iyu wanguŵika mtima pa “vinthu vakukhumbika ukongwa” ndipu wateŵetiyanga Chiuta nge kapolu. Wangwenda m’malu ngakupambanapambana nge ku Siriya, Asia Minor, Mesopotamiya ndi ku Yudeya. Paulo waŵanaŵaniyanga mphotu ya umoyu wamuyaya kuchanya ndipu wangukamba kuti: “Ndiluwa vinthu vakuvuli ndipu nditesesa kuti ndizisaniyi vakunthazi. Nditesesa kuchita ivi mpaka ndizilonde mphotu.” (Ŵaf. 1:10; 3:8, 13, 14) Chifukwa chakuti wenga wambula kuto, Paulo wateŵetiyanga Ambuya nyengu zosi kwambula vakutangwanisa.​—1 Ŵakor. 7:32-35.

16, 17. Kaya te pa banja pamwenga cha, kumbi tingamuyezga wuli Paulo? Kambani chakuwoniyapu.

¹⁶ Nge mo Paulo wanguchitiya, ateŵeti aku Chiuta anyaki asankha kuleka kuto pamwenga kuyirwa kuti achitengi vinandi pakuteŵete Yehova. (Mat. 19:11, 12) Ŵanthu wo ŵechendato pamwenga kuyirwa aja ndi maudindu ngamana kuluska ŵanthu akuto pamwenga kuyirwa. Kweni kaya te pa banja pamwenga cha, tosi tikhumbika ‘kuzuwa chizitu chechosi’ cho chingatitimbanyizga pakuteŵete Chiuta. Kuti tichiti ivi, titenere kuleka kumaliya nyengu pa vinthu vambula kukhumbika ukongwa ndi kuja ndi vilatu vakuchita vinandi pakuteŵete Chiuta.

¹⁷ Mark ndi muwolu waki Claire mba m’charu cha Wales. Weyosi wangwamba kuchita upayiniya wati wamaliza sukulu. Yiwu angulutirizga kuchita upayiniya ŵati atorana. Mark wangukamba kuti: “Tingugulisa nyumba yidu ya vipinda vitatu kweniso tinguleka ganyu kuti tiyambi uteŵeti wa vakuzengazenga.” Kwa vyaka 20, ayendanga mu vyaru vakupambanapambana kugwira ntchitu yakuzenga Nyumba za Ufumu. Nyengu yinyaki, ŵenga ndi ndalama zimana ukongwa, kweni Yehova wanguŵawovya. Claire wangukamba kuti: “Tikondwa ukongwa kuti zuŵa lelosi titeŵete Yehova. Tasaniya mabwezi nganandi ndipu palivi cho tisoŵa. Vinthu vimanavi vo tikuleka vingayana cha ndi likondwa lo tisaniya chifukwa chakuteŵete Yehova nyengu zosi.” Abali ndi azichi anandi wo ŵe mu uteŵeti wanyengu zosi nawu atuvwa viyo. b

18. Kumbi titenere kujifumba mafumbu nanga?

¹⁸ Nanga imwi? Kumbi muwona kuti mungachita vinandi pakuteŵete Yehova? Kumbi muwona kuti pe vinthu vinyaki vo vitikutangwanisani kuti muleki kuchita vinandi pakuteŵete Yehova? Asani ndi viyo, mbwenu mutenere kusintha mo muŵerenge Bayibolu pakumwija kuti muyanduwengi ukongwa. Kumbi mungachita wuli ivi? Nkhani yakulondopu yikonkhoskengi.