DOREEN i kirap nogut taim man bilong em, Wesley husat i gat 54 krismas, i kisim tiuma long kru na dispela sik i bagarapim bodi bilong em. * Ol dokta i tok em bai stap laip inap sampela mun tasol. Doreen i tok: “Mi hatwok long bilipim dispela tok. Inap sampela wik, mi no inap wokim tingting o mekim wok. Mi pilim olsem dispela hevi i painim ol narapela lain, na i no kamap long mipela. Mi no redi long karim dispela hevi.”

Planti man i pilim wankain olsem Doreen taim hevi i painim ol. Olgeta kain man inap kisim bikpela sik. Yumi ken tok amamas long planti manmeri husat i redi long kamap wasman o wasmeri bilong wanfamili na pren husat i kisim bikpela sik na em bai dai. Dispela wok inap putim hevi long ol was lain. Olsem wanem ol wanfamili inap lukautim na mekim gut bel bilong sikman? Olsem wanem ol was lain inap daunim bel hevi bilong ol? Wanem ol samting inap kamap taim sik i daunim man na em i stap long mak bilong i dai? Pastaim, yumi ken skelim ol samting i putim hevi long ol was lain.

Save bilong saiens i helpim ol man long i stap laip inap longpela taim moa. Klostu 100 yia i go pinis long ol kantri i gat planti mani kago, ol manmeri i stap laip inap sotpela taim tasol. Ol manmeri i dai kwik long rot bilong eksiden na ol sik we inap kalap kwik long ol narapela. I hatwok long kisim helpim long haus sik, olsem na planti man i stap tasol long haus na ol i dai long han bilong ol wanfamili.

Save bilong saiens i helpim ol saveman long wokim ol marasin we inap daunim sik, olsem na long nau ol man inap i stap longpela taim moa. Long bipo, sampela sik inap kilim kwik ol man, tasol long nau i gat ol marasin bilong daunim sik. Maski i olsem, sik i no pinis olgeta. Planti sik i save bagarapim bodi bilong ol sikman na ol i no gat strong long lukautim ol yet. Olsem na ol manmeri i save  lusim bikpela haptaim na strong bilong ol long lukautim ol sikman.

Long nau, ol manmeri i save go stap long haus sik na ol i dai. Planti manmeri i no save long ol samting man i save mekim taim em i laik i dai, na tu, planti man i no bin lukim narapela i dai long ai bilong ol. Olsem na dispela i save putim hevi long ol manmeri i lukautim wanfamili husat i sik. Ol was lain bilong ol sikman i ken mekim wanem?

Olsem long stori bilong Doreen, planti man i save bel hevi tru taim wanfamili o pren i kisim bikpela sik na em bai i dai. Sapos yu tingting planti, pret, na bel sori, olsem wanem yu inap karim dispela hevi? Wanpela wokman bilong God i beten olsem: “Skulim mipela gut bai mipela i ken save olsem mipela i no inap i stap longpela taim long graun. Olsem na bai mipela i gat gutpela save tru.” (Song 90:12) Em tru olsem yu “no inap i stap longpela taim long graun,” olsem na yu mas beten askim God Jehova long yusim gut sotpela haptaim bilong i stap wantaim wanfamili o pren bilong yu.

Yu mas wokim gutpela plen. Sapos wanfamili o pren i gat strong na em i redi long toktok, orait askim em long makim wanpela husat inap mekim disisen bilong em taim em i no gat strong moa long toktok. Em i gat wanem tingting: Taim em i stop long pulim win, orait em i laik bai masin i givim win oksijen long em? Em i laik bai famili i bringim em i go long haus sik? Em i laik kisim sampela kain marasin? Taim sikman i kamapim tingting bilong em long ol dispela samting, wanfamili na pren i no inap tingting planti o bel hevi taim em i mekim disisen bilong helpim sikman. Sapos ol famili i toktok gut long ol dispela samting paslain long wanpela i sik, dispela bai helpim ol long lukautim wanfamili husat i sik. Baibel i tok: “Yu mas kisim tingting long planti arapela man, na bai wok bilong yu i ken kamap gutpela.”—Sindaun 15:22.

Em i bikpela samting long wasman i mas helpim sikman long i stap bel isi. Taim sik i daunim man na em bai i dai, wasman i mas helpim em long pilim olsem ol narapela i laikim em na em i no stap wanpis. Wasman i ken mekim wanem? Wasman i ken ritim sampela tok o singsing long sikman, na makim ol stori na ol singsing we inap strongim em na em bai amamas long harim. Planti man i save stap bel isi taim wanfamili i holim han bilong ol na toktok isi long ol.

Toksave long sikman long husat lain i kam visitim em. Wanpela ripot i tok maski man i no inap moa long lukim, smelim, teistim, na tatsim ol samting, yau bilong em “inap harim yet toktok. [Sikman] inap harim klia olgeta toktok maski em i slip,  olsem na taim yu stap klostu long em, no ken mekim ol tok we yu no inap tokim em taim em i no slip.”

Sapos inap, beten wantaim em. Baibel i tok, wanpela taim aposel Pol na ol wanwok bilong em i karim bikpela hevi na ol i holim 2-pela tingting long laip bilong ol. Ol i mekim wanem bilong kisim helpim? Pol i tokim ol wanwok bilong em olsem: “Yupela inap helpim mipela tu long rot bilong ol prea we yupela i beten strong.” (2 Korin 1:8-11) Taim bikpela sik i putim presa long yumi, beten em nambawan rot bilong strongim yumi.

Yu inap bel hevi tru taim yu save olsem wanpela pren o wanfamili bai i dai. Yumi pilim olsem bikos em i no plen bilong God olsem yumi bai i dai. God i no wokim yumi bilong tingim dai olsem nomol samting, nogat. (Rom 5:12) Olsem na Baibel i kolim dai olsem wanpela “birua.” (1 Korin 15:26) Dispela i helpim yumi long kliagut long risen na ol man i pilim hatwok long tingim dai bilong wanpela pren o wanfamili.

Taim ol wanfamili i kliagut long ol samting em sikman inap mekim, dispela inap daunim pret bilong ol na ol inap tingting tasol long helpim sikman long i stap bel isi. Sikman inap mekim sampela samting i stap long blok, “Ol Laspela Wik Bilong Laip.” Em tru olsem i no olgeta dispela samting i save kamap long olgeta sikman, na tu, hevi i kamap paslain na wanem hevi i kamap bihain i no wankain stret olsem lista i kolim. Tasol sampela bilong ol dispela samting i save kamap long ol sikman i laik i dai.

Taim wanfamili i dai, em gutpela long toksave long ol pren husat i bin wanbel long helpim yu. Ol was lain na ol wanfamili i mas belgut olsem sikman i no moa pilim pen na karim hevi. Krieta bilong yumi i strongim bel bilong yumi na toksave olsem, “ol man i dai pinis, ol i no inap save long wanpela samting.”—Saveman 9:4, 5.

Em i bikpela samting long yumi mas larim God i strongim yumi—taim wanfamili i kisim bikpela sik, na tu, taim wanfamili i dai na yumi krai sori. God inap kirapim ol narapela long mekim ol tok na ol pasin bilong strongim yu. Doreen i tok: “Mi lain long tok orait long kisim helpim i kam long ol narapela. Mipela i pilim tru ol samting em planti arapela i mekim bilong helpim mipela. Mi na man bilong mi i tingim dispela olsem rot bilong Jehova long tok, ‘Mi stap wantaim yupela na mi bai helpim yupela long karim dispela hevi.’ Mi no inap lusim tingting long dispela samting.”

Tru tumas, God Jehova em nambawan Wasman. Em i bin wokim yumi, olsem na em i kliagut long pen na hevi yumi karim. Em i redi long helpim na strongim yumi bambai yumi inap karim hevi. Em i tok promis long kamapim gutpela blesing. Klostu nau em bai pinisim dai na kirapim bek planti bilion manmeri. (Jon 5:28, 29; Revelesen 21:3, 4) Taim ol manmeri i kisim dispela blesing, olgeta bai mekim wankain tok olsem aposel Pol i bin mekim: “Dai, we stap strong bilong yu long winim ol man? Dai, we stap spia bilong yu?”—1 Korin 15:55.