Bibele a yi vulavuli hi siku ro karhi leswaku i siku ra ku velekiwa ka Yesu Kreste hilaha swikombo leswi landzelaka swi kombisaka ha kona:

•   “Siku ra ku velekiwa ka Kreste a ri tiviwi.”—New Catholic Encyclopedia.

•   “A ri tiveki hi ku kongoma siku leri Kreste a velekiweke ha rona.”—Encyclopedia of Early Christianity.

 Bibele a yi xi hlamuli hi ku kongoma xivutiso lexi nge, ‘Yesu u velekiwe rini?’ kambe yi hlamusela swiendlakalo swimbirhi swa ku velekiwa ka yena leswi endlaka leswaku vanhu vo tala va vula leswaku a nga velekiwanga hi December 25.

Ku nga ri hi xixika

1.   Vuxokoxoko. Emahlweninyana ko va Yesu a velekiwa, Khezari Awugusto u lerise leswaku “vaaki va misava hinkwayo va tsarisiwa.” Un’wana ni un’wana a a fanele a tsarisa “emutini wa ka vona” naswona sweswo swi nga endleka leswaku a swi ta teka riendzo ro ringana vhiki kumbe ku tlula. (Luka 2:1-3) Swi nga endleka leswaku xileriso xexo a xi endleriwe ku seketela mhaka ya xibalo ni ku tsarisela vusocha—a xi nga ta tirha eka nkarhi wihi ni wihi wa lembe kambe Awugusto a a ta va a endle leswaku vanhu vakwe va teka maendzo yo leha hi vuxika lebyi titimelaka.

2.   Tinyimpfu. Varisi a “va tshama ehandle ka muti, va rindza mintlhambi ya vona nivusiku.” (Luka 2:8) Buku ya Daily Life in the Time of Jesus yi vula leswaku mintlhambi a yi tshama endhawini leyi pfulekeke ku sukela hi “vhiki ra le mahlweni ka Paseka [eku heleni ka March]” ku fikela exikarhi ka November. Yi tlhela yi ku: “Mintlhambi a yi heta vuxika hinkwabyo yi ri ematshangeni ya yona; kutani hi yinhla leyi ntsena, swi nga voniwa leswaku siku leri tolovelekeke ra Khisimusi ya vuxika a ri nge vi rona nikatsongo, hikuva Evhangeli yi vula leswaku varisi a va ri enhoveni.”

Eku sunguleni ka xixikana

 Hi nga ringanyeta siku leri Yesu a velekiweke ha rona hi ku hlayela hi tlhelela endzhaku ku sukela loko a ta fa hi Paseka ya Nisani 14, hi ximun’wana xa lembe ra 33 C.E. (Yohane 19:14-16) Yesu a a ri ni malembe ya kwalomu ka 30 loko a sungula vutirheli byakwe bya malembe manharhu ni hafu, hikwalaho u velekiwe eku sunguleni ka xixikana xa vumbirhi B.C.E.—Luka 3:23.

 Leswi ku nga riki na vumbhoni bya leswaku siku ra ku velekiwa ka Yesu Kreste i December 25, ha yini Khisimusi yi tlangeriwa hi siku leri? The Encyclopædia Britannica yi vula leswaku swi nga endleka leswaku varhangeri va vukhongeri va hlawule siku leri ku va ri “fambisana ni nkhuvo wa vuhedeni wa Varhoma lowu funghaka ‘siku ra ku velekiwa ka dyambu leri nga hluriwiki,’” hi nguva ya xixika. The Encyclopedia Americana yi vula leswaku vakambisisi vo tala va tshemba leswaku leswi a swi endleriwa “ku va Vukreste byi va bya nkoka eka vahedeni lava hundzukeke.”