1, 2. E ‵kilo atu pefea a te tokoukega o tino ki olotou galuega?

E MASANI o fakaasi mai ne tino e tokouke a tulaga o latou e auala i olotou galuega e fai. Ki te tokoukega o tino, a te galuega ‵togi io me ko te tōfiga e fakaasi atu i ei a te tāua o te tino. I nisi fenua, kafai e fia iloa ne koe se tino, tenei te fesili e masani o ‵sili atu, “Se a tau galuega?”

² I nisi taimi e fakamatala mai foki ne te Tusi Tapu a tino e auala i olotou galuega. Ne faipati mai e uiga ki a “Mataio te tino ao lafoga”; “Simona, se tagata faite mea ki pa‵kili o manu”; mo “Luka te tokita.” (Mata. 10:3; Galu. 10:6; Ko. 4:14) E fakamatala mai foki ne tōfiga faka-te-agaga io me ko tauliaga a tino. Ne fai‵tau tatou ki te tupu ko Tavita, te pelofeta ko Elia, mo te apositolo ko Paulo. Ne fakatāua ne tāgata konei a olotou tōfiga faka-te-agaga. Moi fai e maua foki ne tatou ne tauliaga penā i te taviniga, kāti e fakatāua foki ne tatou.

3. Kaia e manakogina ei ko tino ma‵tua ke akoako ne latou a talavou? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

³ A te tokoukega o tatou e fia‵fia ki ‵tou galuega kae ma‵nako eiloa ke tumau i ei. Kae se mea fakafanoanoa, me talu mai i aso o  Atamu, ne gasolo aka o ma‵tua a tupulaga kae sui ne nisi tupulaga. (Fai. 1:4) I taimi fakamuli nei, a te suiga tenei ne fai ei ke uke malosi atu a tiute e ‵tau o ‵saga ki ei a Kelisiano ‵tonu. A te galuega a tino o Ieova ko gasolo aka eiloa o lasi kae uke a mea e fai i ei. I te fakafesagai atu o tatou ki polotieki ‵fou, e tauloto foki ne tatou a auala ‵fou e uiga ki te auala e fai i ei—e masani sale o aofia i ei te fakaaogaga o poto ‵fou. E faigata ki nisi tino ma‵tua ke tauloto ki poto ‵fou konei. (Luka 5:39) Kafai foki loa e iloa ne tino ma‵tua o fakaaoga a poto ‵fou konā, kae koi ma‵losi fakafia atu eiloa a talavou i lō latou. (Faata. 20:29) Tela la, se faifaiga alofa kae aoga ke fakaakoako ne tino ma‵tua a latou kolā koi ma‵losi ki nisi tiute e uke.—Faitau te Salamo 71:18.

4. Kaia e faigata ei ki nisi tino ke ‵tofi aka a nisi tino ke fai ne latou te takitakiga? (Ke onoono ki te pokisi “ Pogai e se Ma‵nako a Nisi Tino ke ‵Tofigina a Nisi Tino.”)

⁴ E tai faigata eiloa ki a latou kolā e fai ne latou te takitakiga ke filifili aka a latou kolā koi talavou. E ma‵taku a nisi tino i te mea ma ‵galo atu a tōfiga kolā e fakatāua malosi ne latou. A nisi e manava‵se me kafai e se takitaki ne latou te galuega, ka tali‵tonu latou me ka sē mafai foki ne talavou o fai faka‵lei. Kae ko nisi e fai a olotou fakamasakoga me sē lava olotou taimi o fakaakoako suā tino. I te suā feitu, e ‵tau mo latou kolā koi talavou o fakaeteete i te sē lava o te kufaki māfai e se uke a tiute ne tuku atu ke fai ne latou.

5. Ne a fesili ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

⁵ Ke onoono tatou ki te faiga o filifiliga mai feitu e lua. Te mea muamua, e mafai pefea ne tino ma‵tua o fesoasoani ki talavou ke fai ne latou a tiute e tai ‵lasi atu, kae kaia e tāua i ei? (2 Timo. 2:2) Te lua, kaia e tāua ei ko taina talavou ke fakatumau ne latou se kilokiloga tonu i te taimi e fesoasoani kae tauloto ei latou mai taina kolā e lasi atu te lotou atamai? Muamua la, ke onoono aka tatou ki te auala ne fakatoka faka‵lei ei ne te tupu ko Tavita a tena tama ke fai ne ia se tiute tāua.

6. Se a te mea ne manako a te tupu ko Tavita o fai, kae ne tali atu pefea a Ieova?

⁶ Mai tua o te fia tausaga ne nofo munimuni ei a Tavita, ne fai a ia mo tupu kae ne nofo atu a ia i se fale gali. Kae ne fanoanoa a ia me seai  se “fale,” io me se faletapu ne fakatapu mō Ieova, telā ne manako ei a ia ke faite se fale penā. Tena ne fai atu ei a ia ki te pelofeta ko Natano: “Kilo mai ki a ia tenei e nofo i te fale ne faite ki alasi, ka ko te Pusa o te Feagaiga e tuku fua i te faleie.” Ne tali atu a Natano: “Fai so se mea e mafaufau koe o fai, i te Aliki e fakatasi atu eiloa ki a koe.” Kae ne tai ‵kese te mea ne fakatonu atu ne Ieova. Ne fakatonu atu a ia ki a Natano ke fai ki a Tavita penei: “E se ko koe te tino e faite ne koe se faletapu mō oku nofo.” E tiga eiloa ne fakatalitonu atu a Ieova mo te alofa ki a Tavita me ka tumau faeloa te fakamanuia ne Ia a ia, ne fakatonu atu a te Atua me ko Solomona te tama a Tavita ka faite ne ia te faletapu. Ne saga atu pefea a Tavita?—1 Nofo. 17:1-4, 11, 12; 29:1.

7. Ne saga atu pefea a Tavita ki te fakatonuga a Ieova?

⁷ Ne seki taofi aka ne Tavita te ‵lago atu o ia, io me fanoanoa me ka sē maua ne ia a tavaega ki te faitega o te faletapu. Me kafai ko oti te faitega o te faletapu, ka taku eiloa pelā me ko te faletapu a Solomona kae sē ko Tavita. Kāti ne mafai o fanoanoa a Tavita me seki taunu tena loto, kae ui i ei, ne ‵lago katoatoa atu a ia ki te galuega tenā. Ne loto fiafia a ia o fakatoka a potukau ke fakamaopoopo mai a fiti, ‵kopa, siliva mo aulo, penā foki mo lakau mai i te alasi. E se gata i ei, ne fakamalosi atu foki ne ia a Solomona: “Taku tama, a te Aliki tou Atua ke fakatasi atu ki a koe kae talosia ke tausi tena tautoga o fakataunu manuia ne ia tau galuega i te faitega o se faletapu mō ia.”—1 Nofo. 22:11, 14-16.

8. Kaia ne mafai o fakaiku aka ne Tavita me sē mafai ne Solomona o faite te faletapu, kae ne a ana mea ne fai?

⁸ Faitau te 1 Nofoaiga Tupu 22:5. Ne mafai o fakaiku aka ne Tavita me e se mafai ne Solomona o takitaki se vaegā galuega tāua penā. A te faletapu e “se faka‵tau eiloa i te gali kae takutakua,” kae ko Solomona “koi foliki kae seki masani faka‵lei.” Kae ne iloa ‵lei ne Tavita i a Ieova e fesoasoani atu ki a Solomona ke mafai ne ia o fai te galuega ne tuku atu ke fai ne ia. Tela la, ne saga tonu atu loa Tavita ki mea e mafai ne ia o fai ke fesoasoani atu, mai te fakatoka o mea e uke e manakogina.

9. E mafai pefea o maua ne taina ma‵tua a te lotomalie māfai ko tuku atu ne latou a tiute ki nisi tino? Fakamatala mai.

⁹ A taina ma‵tua e se ‵tau o loto vāi‵vai māfai ko ‵tau o tuku atu a olotou tiute ki taina talavou. I lō te fai penā, ka mafai o ‵lei te galuega māfai e akoako a talavou ki nisi tiute. E ‵tau o lotoma‵lie a taina ne ‵tofigina māfai e lavea ne latou i talavou kolā ne akoako ne latou, ko fetaui ‵lei ke fai a galuega. Ke fai se fakatusaga, mafaufau ki se tamana telā e akoako tena tama ke fakatele te motoka. I te taimi koi foliki ei a ia, ne mafai eiloa o kilokilo a ia ki tena tamana. I te taimi ko matua ei te tamaliki tagata, ne fakamatala atu ne te tamana a tena mea tenā e fai. I te taimi ko au ei tausaga o te tamaliki tagata, ne kamata o fakatele a ia i te motoka kae koi tuku atu eiloa ne tena  tamana a nisi fakatonuga. I nisi taimi e fakasolosolo lāua o fakatele‵tele, kae fakamuli ifo ko uke a taimi e fakatele ne te tamaliki, ona ko tena tamana ko matua. A te tamana poto e fiafia ke isi sena tama mo fai tena sui kae se fai pelā ko ia faeloa te pule. I se auala tai ‵pau, a taina ma‵tua e fakamata‵mata māfai ne akoako ne latou a taina talavou ki tiute faka-te-agaga.

10. Ne a lagonaga o Mose ki tena tulaga fakaaloalo kae takitaki?

¹⁰ E pelā me ne tino ma‵tua, e ‵tau o puipui tatou mai i te loto masei. Mafaufau ki mea ne fai ne Mose i te taimi ne kamata o fai ei a nisi tino i te kau Isalaelu e pelā me ne pelofeta. (Faitau te Numela 11:24-29.) Ne manako a Iosua, te tino fesoasoani ki a Mose, ke taofi latou. Ne mafaufau a ia me ko taumafai latou o fakaseaoga te tulaga fakaaloalo mo te tulaga takitaki o Mose. Kae ne tali atu a Mose: “A koe na e ita i a koe e kau i a au? A te mea e manako au ki ei, ko te Aliki ke tuku mai tena agaga ki te fenua o te Atua kae fai latou ke ka‵laga katoa e pelā me ne pelofeta!” Ne lavea ne Mose a te lima fesoasoani o Ieova i te fakalavelave tenā. Ne seki manako a Mose ke fakaaloalo atu ki a ia, mai i te fakaasi atu o tena manakoga ke ‵pau a meaalofa faka-te-agaga e maua fakatasi ne tavini a Ieova. E pelā mo Mose, e mata, e se fia‵fia tatou māfai ko maua ne nisi tino a tauliaga kolā ne mafai o maua ne tatou?

11. Ne a pati a se taina e tokotasi ki te suiga o tena tōfiga ki te suā taina?

¹¹ I aso nei, e tokouke ‵ki a taina ne ga‵lue malosi mō se fia sefulu tausaga kae ne fakatoka foki ke fai ne latou a tiute e tai uke atu. E pelā mo te taina ko Peter telā ne tavini atu i tausaga e silia atu mo te 74 i te taviniga tumau, kae 35 tausaga mai i ei ne galue a ia i te ofisa lagolago i Eulopa. I tausaga fakamuli nei, a ia ko te ovasia Matagaluega o te Galuega Talai. Nei la a Paul, se taina e tai foliki telā ne ga‵lue fakatasi mo Peter i se fia tausaga, ko tausi atu ki te tiute tenā. I te taimi ne fakafesili ei a Peter e uiga ki te fakamafuliga tenei, ne tali mai a ia, “Ko oko eiloa i toku fiafia me e isi ne taina ne akoako faka‵lei ke fai ne latou a tiute e tai uke atu kae ko oko eiloa i te ‵lei te olotou galuega.”

12. Se a te akoakoga e ‵tau o tauloto ne tatou mai i te ‵tala i te Tusi Tapu e uiga ki a Leopoamo?

¹² Mai tua o te matega o Solomona, ne tupu i ei a tena tama ko Leopoamo. I te taimi ne manako ei a Leopoamo ki manatu fakatonutonu e uiga ki ana tiute, ne fesili muamua atu a ia ki toeina ma‵tua. Kae ne ‵teke ne ia olotou manatu! Ne fakalogo a ia ki manatu o tamataene kolā ne ‵tupu tasi mo ia kae ko fai nei mo ana tino fakatonutonu. Ne matagā a mea ne iku mai i ei. (2 Nofo. 10:6-11, 19) Se a te akoakoga? Se mea poto ke ‵sala kae mafaufau faka‵lei ki manatu fakatonutonu mai i tino ma‵tua. E tiga eiloa e mafau‵fau a taina talavou me ko sē ‵tau o tau‵tali latou i faifaiga mua, e se ‵tau o fakaseaoga vave ne latou a manatu fakatonutonu mai i tino ma‵tua.

13. E ‵tau o ga‵lue fakatasi pefea a taina talavou mo taina ma‵tua?

¹³ E isi ne taina talavou kāti ko tausi nei i matagaluega kolā e aofia i ei a taina ma‵tua. E tiga eiloa ko ‵nofo latou i se tōfiga fou, ka maua eiloa ne latou a mea aoga māfai e ‵sala atu ki te poto mo te iloa mai taina ma‵tua a koi tuai o fai olotou fakaikuga. A Paul, telā ne taku atu muamua, kae ne sui foki ne ia a Peter e pelā me ko te ovasia i se matagaluega i te Peteli, ne fai mai penei, “Ne tai uke loa a taimi ne fakaaoga ne au ke maua a manatu fesoasoani mai i a Peter, kae fakamalosi atu foki au ki nisi taina i nisi matagaluega ke fai foki penā.”

14. Se a te mea e tauloto ne tatou mai i te ga‵lue fakatasi o Timoteo mo te apositolo ko Paulo?

¹⁴ A Timoteo telā se tamataene, ne ga‵lue fakatasi mo te apositolo ko Paulo i tausaga e uke. (Faitau te Filipi 2:20-22.) Ne tusi atu a  Paulo ki te kau Kolinito: “Ka uga atu ei ne au a Timoteo ki a koutou, i a ia ko taku tama fagasele kae fakamaoni i te Aliki. Ka fakamasaua atu ne ia ki a koutou oku auala e uiga ki a Keliso Iesu, e pelā eiloa mo aku akoakoga ki fakapotopotoga i koga katoa.” (1 Koli. 4:17) A te fakamatalaga toetoe tenei e fakaasi mai ei a te ga‵lue fakatasi o Paulo mo Timoteo. Ne fakaavanoa eiloa ne Paulo ana taimi ke akoako a Timoteo ki ana “auala e uiga ki a Keliso.” Ne tauloto faka‵lei a Timoteo mai i a Paulo kae ne lavea faka‵lei foki ne ia tena alofa, kae ne talitonu a Paulo me e mafai ne Timoteo o tausi atu ki manakoga faka-te-agaga o latou kolā i Kolinito. Se fakaakoakoga gali ‵ki mō toeaina i aso nei ke fakaakoako ki ei māfai ko akoako ne latou a nisi tagata ke fai ne latou te takitakiga i te fakapotopotoga!

15. E fesoasoani mai pefea a te Loma 12:3-5 ke fakafesagai atu tatou ki fakamafuli‵fuliga?

¹⁵ Ko ola nei tatou i taimi fakafia‵fia. A te vaega o te fakapotopotoga a Ieova i te lalolagi ko gasolo aka loa ki luga i feitu kese‵kese, kae manakogina a fakama‵fuliga i te gasoloakaga tenei. E tiga eiloa e pokotia tatou i fakama‵fuliga konei, ke loto mau‵lalo tatou, ‵kilo faeloa ki te mea e ‵lei ki a Ieova kae sē ko tatou. A te faiga tenā ka fakamalosi ei te ‵kau fakatasi. Ne tusi atu a Paulo ki Kelisiano i Loma: “Ko fai atu ei au ki tino taki tokotasi katoa i a koutou ke mo a ma tō fakatāua ne se tino a ia eiloa, kae fai ke maua ne ia se mafaufau ‵lei, e ‵tusa mo te vaega o te fakatuanaki telā ne tufa atu ne te Atua ki a koutou taki tokotasi. Me pelā eiloa mo te uke o vaega kese‵kese i loto i te foitino e tasi, kae e se tasi fua te galuega e fai ne vaega katoa konei, e tiga eiloa e tokouke tatou kae e tasi fua te foitino i te ‵kau fakatasi mo Keliso.”—Loma 12:3-5.

16. Ne a fesoasoani e mafai o fai ne tino ma‵tua, talavou mo olotou avaga fa‵fine, ke fakatumau te filemu mo te ‵kau fakatasi i te fakapotopotoga a Ieova?

¹⁶ Faitalia a ‵tou fakanofonofoga, ke na ga‵lue tatou ke fakalauefa atu a manakoga o te Malo ‵malu o Ieova. Koutou tino ma‵tua, ke akoako a talavou ki mea e fai ne koutou. Koutou talavou, ke talia a tiute, loto maulalo, kae fakatumau se kilokiloga āva ki tino ma‵tua. Kae ko koutou avaga fa‵fine, fakaakoako ki te avaga a Akuila ko Pisila, telā ne fesoasoani kae ‵lago atu mo te fakamaoni ki a Akuila i taimi ne mafuli‵fuli ei a lā fakanofonofoga.—Galu. 18:2.

17. Ne fakaasi atu pefea ne Iesu te loto talitonu ki ana soko, kae ne a mea ne akoako ne ia latou ki ei?

¹⁷ Kafai ko akoako atu nisi tino ki tiute e tai uke atu, e seai eiloa se fakaakoakoga e ‵lei atu ki te fakaakoakoga a Iesu. Ne iloa ne ia me ko pili o oti a tena taviniga i te lalolagi nei, kae ka faka‵soko ne nisi tino a te galuega tenā. E tiga eiloa e se ‵lei katoatoa ana soko, ne loto talitonu a ia ki a latou kae ne fai atu me ka sili atu a galuega e fai ne latou i lō ana galuega ne fai. (Ioa. 14:12) Ne akoako faka‵lei ne ia latou, kae ne fakasalalau atu ne latou te tala ‵lei ki te lalolagi telā ne lauiloa i aso konā.—Ko. 1:23.

18. Se a te fakamoemoega e takato mai i ‵tou mua, kae ne a mea e mafai o fai ne tatou i te taimi nei?

¹⁸ Mai i tua o te matega a Iesu e pelā me se taulaga, ne fakatu aka a Iesu ki te lagi kae ne tuku atu ki a ia a galuega e uke atu mo te pulega telā e “sili ‵mao atu i malo mo pulega mo malosi pule mo pulega a aliki.” (Efe. 1:19-21) Kafai e ‵mate tatou mo te fakamaoni mai mua o Amaketo, ka toe faka‵tu aka tatou ki se lalolagi amiotonu, telā ka uke ‵ki a galuega fakama‵lie loto ka fai ne tatou. Mō te taimi nei, e isi foki se galuega e tāua ‵ki e fai ne tatou katoa—ko te talaiatuga o te tala ‵lei mo te faiga o soko. Ke na tumau tatou katoa, tino ma‵tua mo talavou, i te ‘fai faeloa ke uke a ‵tou galuega e fai i te galuega a te Aliki.’—1 Koli. 15:58.