1-3. (a) Esitere o ḓipfa hani musi a tshi ya kha khuluṋoni ya munna wawe? (b) Khosi yo aravha hani musi i tshi vhona Esitere?

ESITERE o sendela kha khuluṋoni a tshi khou tshimbila nga u tou tsetsema, mbilu yawe i tshi khou divhitha vhukuma. Edzani u humbula nḓila ye ha vha ho tou hwii ngayo nḓuni khulwane ya vhuhosi ngei Susani musanda wa Peresia, lwe Esitere a pfa mitsindo yawe na zwiambaro zwawe zwa vhuhosini musi zwi tshi khou kokovha fhasi. Ho ngo thithiswa nga vhuhulwane ha muṱa wa musanda, phuphu dzo nakaho, silini yo itwaho nga miṱaululo i bvaho kule ngei Libanoni. O vha o livhisa ṱhogomelo yawe yoṱhe kha munna o dzulaho kha khuluṋoni, we u tshila na u fa zwa vha zwi zwanḓani zwawe.

² Khosi yo lavhelesa Esitere nga vhuronwane musi a tshi khou ḓa, ya mu sumba nga lubaḓa lwayo lwa musuku. Yeneyo ndi nyito i leluwaho, fhedzi yo ita uri a sa vhulahwe, nga ṅwambo wa uri zwo vha zwi tshi amba uri khosi yo mu hangwela vhukhakhi he a vhu ita—ha u ya phanḓa hayo a songo vhidzwa. Musi a tshi swika kha khuluṋoni, Esitere a ṋanga nga dakalo ṱhodzi ya lwonolwo lubaḓa.—Esit. 5:1, 2.

³ Nḓila ye Khosi Ahasiverosi a vha e ngayo yo vha i tshi sumbedza uri u na lupfumo luhulwane na maanḓa. Zwiambaro zwa vhuhosini zwa mahosi a Peresia a misini yeneyo zwo vha zwi tshi ḽa rannda dza maḓana a dzimilioni. Fhedzi musi Esitere a tshi lavhelesa munna wawe o zwi vhona uri tshifhaṱuwo tshawe tsho ḓala lufuno, hafhu munna wawe o vha a tshi mu funa. A ri: “Naa hu ita hani? Mufumakadzi Esitere, U ṱoda’ni? Naho U tshi ri ndi U khaulele shango ḽanga nga vhukati, ndi nga U ṋea.”—Esit. 5:3.

4. Ndi khaedu dzifhio dze Esitere a vha a tshee o sedzana nadzo?

⁴ Esitere o vha o no ḓi sumbedza lutendo lu swayeaho na tshivhindi; o vha o ya ha khosi u itela u tsireledza vhathu vha lushaka lwa hawe kha maano a u vha lozwa vhoṱhe. Zwithu zwo mu tshimbilela zwavhuḓi u swika nga tshenetsho tshifhinga, fhedzi ho vha hu tshee na khaedu khulwane. O vha a tshi tea u ita uri onoyo muvhusi ane a ḓikukumusa a tende uri mueletshedzi wawe ane a mu fulufhela vhukuma, o vha e munna muvhi we a mu fhura uri a haṱulele lufu vhathu vha lushaka lwa ha Esitere. O vha a tshi ḓo zwi ita hani uri a tende nahone ri nga guda mini kha lutendo lwawe?

5, 6. (a) Esitere o shumisa hani maitele a wanalaho kha Muhuweleli 3:1, 7? (b) Esitere o sumbedza hani vhuṱali nga nḓila ye a amba ngayo na munna wawe?

⁵ Naa Esitere o vha o tea u bula thaidzo yawe yoṱhe phanḓa ha vhathu vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho? U ita zwenezwo zwo vha zwi tshi nga vha zwo tsitsa tshirunzi tsha khosi nahone zwa ṋea Hamani, mueletshedzi wawe tshibuli tsha u hanedza zwine a khou pomokwa zwone. Nga zwenezwo-ha, Esitere o ita mini? Maḓanani a miṅwaha o fhiraho, Khosi Salomo wa vhuṱali o hevhedzwa uri a ṅwale maipfi a tevhelaho: ‘Zwoṱhe zwi na tshifhinga tshazwo. U fhumula hu na tshifhinga tshaho, na u amba hu na tshifhinga tshaho.’ (Muh. 3:1, 7) Maradokai, munna a fulufhedzeaho we a alusa Esitere, u tea u vha o funza onoyo mufumakadzana maitele o raloho musi a tshi khou ḓi aluwa. A zwi timatimisi uri Esitere o pfesesa nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo u khetha nga vhuronwane ‘tshifhinga tsha u amba.’

⁶ Esitere o ri: “Thovhele arali a tshi tenda, hone Thovhele nga a ḓe ṋamusi é na Hamani, hu na zwiḽiwa zwe nda bikela Thovhele.” (Esit. 5:4) Khosi ya tenda nahone Hamani a mbo ḓi vhulahwa musanda. Edzani u  vhona nḓila ya vhuṱali ye Esitere a amba ngayo! O vhulunga tshirunzi tsha munna wawe nahone a dzudzanya tshifhinga na fhethu zwo teaho u itela u mu vhudza mbilaelo dzawe.—Vhalani Mirero 10:19.

7, 8. Tshimima tsha Esitere tsho vha tshi hani, fhedzi ndi ngani a songo ṱavhanyedzela u amba na khosi?

⁷ A zwi timatimisi uri Esitere o lugiselela nga vhuronwane tshenetsho tshimima, a ita vhungoho ha uri u katela zwithu zwoṱhe zwine zwa funwa nga munna wawe. Kha tshenetsho tshimima ho vha hu na waini yavhuḓi ine ya takadza mbilu. (Ps. 104:15) Ahasiverosi o ḓiphina lwe a sudzulusea u dovha a vhudzisa Esitere uri a bule khumbelo yawe. Naa tshenetshi tsho vha tshi tshifhinga tsha u amba?

⁸ Esitere ho ngo humbula nga u ralo. Nṱhani hazwo, o ramba khosi na Hamani uri vha ḓe tshimimani tsha vhuvhili nga tsha matshelo. (Esit. 5:7, 8) Ndi ngani o lenga-lenga? Ni songo hangwa uri khosi yo vha yo bvisa ndaela ya uri hu vhulahwe lushaka lwoṱhe lwa ha Esitere. Nga zwenezwo, Esitere o vha o tea u khetha tshifhinga tsho teaho tsha u amba, zwa sa ralo ho vha hu tshi ḓo vhulahwa vhathu vhanzhi. Ndi ngazwo o lindela uri hu vulee tshiṅwe tshibuli u itela u sumbedza munna wawe nḓila ine a mu ṱhonifha ngayo.

9. Ndi ngani u sa fhela mbilu zwi zwa ndeme nahone ri nga edzisa hani tsumbo ya Esitere kha ḽeneḽi sia?

 ⁹ U sa fhela mbilu ndi pfaneleo i songo anzaho, ya ndeme. Naho Esitere o vha a tshi khou vhilaela nahone a tshi khou swela u amba, o lindela tshifhinga tsho teaho a sa fheli mbilu. Ri nga guda zwinzhi kha tsumbo yawe, ngauri zwi vhonala uri roṱhe ro no ḓi vhona vhukhakhi vhune ha tea u lugiswa. Arali ri tshi ṱoḓa uri muthu a re na vhuimo ha nṱha a piringulule iṅwe thaidzo, zwi nga kha ḓi ṱoḓa uri ri edzise Esitere nahone ri si fhele mbilu. Mirero 25:15 i ri: “A sá fheli mbilu u kunda na khosi; lulimi lwa vhulenda lu pwasha marambo.” Arali ra ita u fana na Esitere, ra lindela tshifhinga tsho teaho ri sa fheli mbilu nahone ra amba ro dzika, ri nga pwasha u pikiswa ho khwaṱhaho sa rambo. Naa Yehova, Mudzimu wa Esitere o mu fhaṱutshedza nge a sumbedza u sa fhela mbilu na vhuṱali?

10, 11. Ndi mini zwe zwa shandula maḓipfele a Hamani nga murahu ha tshimima tsha u thoma nahone mufumakadzi wawe na khonani dzawe vho mu ṱuṱuwedza uri a ite mini?

¹⁰ U sa fhela mbilu ha Esitere ho vulela nḓila zwiitea zwi swayeaho.  Hamani o ṱuwa tshimimani tsha u thoma mbilu yawe yo rula “o vha o takala, ó wana zwó mu ḓifhela,” nge a tondiwa nga khosi na mufumakadzi wayo. Naho zwo ralo, musi Hamani a tshi pfuka khoroni ya musanda o vhona Maradokai, Muyuda we a vha a tshi kha ḓi hana u mu losha nga nḓila yo khetheaho. Samusi ro zwi ṱhogomela kha ndima yo fhiraho, Maradokai o vha a sa khou hana u mu losha nga ṅwambo wa lunyadzo, fhedzi ho vha hu nga ṅwambo wa luvalo lwawe na vhushaka hawe na Yehova Mudzimu. Fhedzi Hamani ‘a ḓala mbiti mbiluni yawe.’—Esit. 5:9.

¹¹ Musi Hamani a tshi vhudza mufumakadzi wawe na khonani dzawe nga ha lwonolwo lunyadzo, vha mu ṱuṱuwedza uri a ṱoke danda ḽilapfu, ḽa vhulapfu vhu fhiraho mithara dza 22 nahone a humbele khosi uri i mu tendele uri a fhahee Maradokai khaḽo. Hamani o zwi takalela nahone a mbo ḓi laedza uri zwi itiwe.—Esit. 5:12-14.

12. Ndi ngani khosi yo laedza uri i vhalelwe bugu ya mivhigo ya lwa mulayo ya Muvhuso nahone yo ṱhogomela mini kha wonoyo muvhigo?

¹² Nga tshenetsho tshifhinga, khosi yone a yo ngo dzi bonya vhusiku. Bivhili i ri vhudza uri “khosi yo lala khofhe dzi sa fari,” nga zwenezwo ya laedza uri i vhalelwe bugu ya mivhigo ya lwa mulayo ya Muvhuso. Tshiṅwe tshipiḓa tsho vhalwaho tsho vha tshi tsha muvhigo wa maano a u vhulaha Ahasiverosi. Khosi yo a humbula eneo mafhungo; vhathu vhe vha vha vho vhamba eneo maano vho farwa nahone vha vhulahwa. Fhedzi hu pfi mini nga Maradokai, munna we a bvukulula eneo maano? Musi khosi i tshi ṱhogomela zwenezwo, ya mbo ḓi vhudzisa nḓila ye Maradokai a lambedzwa ngayo. Ha ṱhogomelwa uri ho ngo lambedzwa nga tshithu.—Vhalani Esitere 6:1-3.

13, 14. (a) Zwithu zwo thoma lini u tshinyala kha Hamani? (b) Mufumakadzi wa Hamani na khonani dzawe vho mu vhudza mini?

¹³ Khosi ya sinyuwa zwihulu, ya humbela vhaḓinḓa vha musanda uri vha i thuse u dzudzanya honoho vhukhakhi. Muṱani wa khosi ho vha hu tshi nga vha hu na nnyi arali e si Hamani—zwi vhonala uri o vha o fhinduwa vhukuma ngauri o vha a tshi khou fhisetshela u ṋewa thendelo ya u vhulaha Maradokai. Fhedzi Hamani a sa athu ita khumbelo yawe, khosi ya mu vhudzisa uri ndi ifhio nḓila ya khwine ya u hulisa muthu we a tondwa nga khosi. Hamani o humbula uri khosi i khou amba nga hae. Nga zwenezwo, Hamani a amba uri muthu o raloho u tea u huliswa nga nḓila ya vhuimo ha nṱha: A ambadzwe nguvho ya vhuhosi nahone muḓinḓa wa vhuimo ha nṱha a mu tshimbidze u mona na Susani o ṋamela bere ya khosi, a tshi mu khoḓa uri vhathu vhoṱhe vha zwi pfe. Edzani u vhona nḓila ye Hamani a sinyalala ngayo musi a tshi pfa uri muthu ane a tea u huliswa o vha e Maradokai! Khosi yo khetha nnyi uri a tshimbile a tshi khoḓa Maradokai? Hamani!—Esit. 6:4-10.

¹⁴ Hamani o ita wonoyo mushumo u konḓaho a tshi tou koloṅwa nahone nga murahu a gidimela hayani o ṱungufhala. Mufumakadzi wawe na dzikhonani vha amba uri hu ḓo itea zwithu zwivhi; o vha a tshi ḓo kundwa kha nndwa yawe ya u lwa na Maradokai wa Muyuda.—Esit. 6:12, 13.

15. (a) U sa fhela mbilu ha Esitere ho vha na mvelelo dzifhio? (b) Ndi ngani zwi vhuṱali uri ri ‘lindele’?

¹⁵ Nga ṅwambo wa uri Esitere ho ngo fhela mbilu, o lindela uri hu  fhire ḽiṅwe ḓuvha a sa athu ita khumbelo yawe kha khosi, zwenezwo zwo ṋea Hamani tshibuli tsha uri a ḓibwele khunḓa. Naa a si Yehova Mudzimu we a ita uri khosi i si kone u dzi bonya vhusiku? (Mir. 21:1) Ndi ngazwo Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi ri ṱuṱuwedza uri ri fanela u “lindela”! (Vhalani Mixa 7:7.) Musi ri tshi lindela Mudzimu ri ḓo wana uri nḓila ine a piringulula ngayo thaidzo dzashu i khwine nga maanḓa u fhira ye ra vha ro i elekanya.

16, 17. (a) “Tshifhinga” tsha Esitere tsha u amba tsho swika lini? (b) Esitere o vha o fhambana hani na Vasithi, mufumakadzi wa u thoma wa khosi?

¹⁶ Esitere ho ngo tsha dovha a linga u sa fhela mbilu ha khosi nga u i lindedza; o i vhudza zwoṱhe kha tshimima tsha vhuvhili. Fhedzi o vha a tshi ḓo zwi itisa hani? Khosi yo mu ṋea tshibuli, ya dovha ya mu vhudzisa uri khumbelo yawe ndi ifhio. (Esit. 7:2) Tsho vha tsho swika “tshifhinga” tsha uri Esitere a ambe.

¹⁷ Khamusi Esitere o rabela Mudzimu wawe mbiluni musi a sa athu amba maipfi ane a ri: “Thovhela! Arali maṱo au ó ndavhelesa nga vhuthu, Thovhele a tshi wana zwó naka, nga ndi ṋewe zwanga vhutshilo hanga na ha vhathu vha lushaka lwa hashu. Ndi tshone tshine nda humbela, ndi tama zwenezwo.” (Esit. 7:3) Ṱhogomelani uri u khwaṱhisedza khosi uri u ṱhonifha phetho yayo malugana na zwine zwa vhonala zwo luga. Esitere o vha o fhambana lungafhani na Vasithi, mufumakadzi wa u thoma wa khosi, we a shonisa munna wawe nga khole! (Esit. 1:10-12) Zwiṅwe hafhu, Esitere ho ngo sasaladza khosi ye nga nṱhani ha vhutsilu ya fulufhela Hamani. Nṱhani hazwo, o humbela khosi uri i mu tsireledze uri a sa vhulahwe.

18. Esitere o dzumbululela hani khosi thaidzo?

¹⁸ A zwi timatimisi uri khosi yo kwamea maḓipfele na u akhamadzwa nga yeneyo khumbelo. Ndi nnyi we a vha e na tshivhindi tshingafho tsha  u vhulaha mufumakadzi wayo? Esitere o bvela phanḓa a ri: “Ngauri ro rengiswa, nṋe na lushaka lwa hashu, uri ri fhedziwe, ri pondiwe, ri vhulahwe. Ngavhe ri rengiswe ra pfi ri vhe dziphuli zwashu, ndi misi ndó fhumula zwanga; ngauri phaṱho a i vhi hone nga u dina Thovhele.” (Esit. 7:4) Ṱhogomelani uri Esitere o bvukulula thaidzo nga ho livhaho, fhedzi a engedzea nga ḽa uri o vha a tshi ḓo vha o ḓifhumutshela arali vho vha vha tshi ḓo itwa dziphuli zwavho. Fhedzi u lozwiwa ha lushaka zwo vha zwi tshi ḓo ita uri khosi i xelelwe vhukuma lwe zwa mu konḓela uri a dzule na eneo mafhungo.

19. Ri nga guda mini kha Esitere nga ha vhukoni ha u amba nga nḓila i ṱuṱuwedzaho?

¹⁹ Tsumbo ya Esitere i ri funza zwinzhi nga ha vhukoni ha u amba nga nḓila i ṱuṱuwedzaho. Arali ni tshi ṱoḓa u amba na muthu ane na mu funa kana a re na vhuimo ha nṱha nga ha thaidzo yo dzikaho, ni nga thuswa vhukuma nga u sa fhela mbilu, nga u amba nga ṱhonifho nahone ni sa siedzi tshithu.—Mir. 16:21, 23.

20, 21. (a) Esitere o bvukulula hani maano a Hamani, khosi ya aravha hani? (b) Hamani o ita mini musi hu tshi bvukululwa uri ndi goswi ḽi re na maano?

²⁰ Ahasiverosi o vhudzisa a ri: “Ndi nnyi? U ngafhi? Onoyo ane a elekanya u ita zwenezwo?” Edzani u vhona Esitere o sumba nga munwe a tshi ri: “Mu-ṱhupha-vhathu na swina ndi hoyu Hamani, onoyo muthu muvhi ndi ene.” Honoho ndi u pomokwa huhulwane vhukuma. Hamani a rengeḓela nga nyofho. Edzani u vhona nga maṱo a muhumbulo nḓila ye yeneyo khosi ya bilufhala ngayo musi i tshi ṱhogomela uri mueletshedzi wayo ane ya mu fulufhela, o i fhura uri i saine ndaela ye ya vha i tshi ḓo ita uri hu vhulahwe mufumakadzi wayo ane ya mu funa! Khosi ya mbo ḓi takuwa ya livha tsimuni u itela u dzikisa vhuhali hayo.—Esit. 7:5-7.

²¹ Hamani, we a bvukululwa uri ndi goswi ḽi re na maano, a mbo ḓi gwadama milenzheni ya mufumakadzi wa khosi. Musi khosi i tshi dzhena nḓuni nahone ya vhona Hamani e kha tshidzulo tsha Esitere a tshi khou  humbela pfarelo, ya halifhela Hamani ya mu pomoka uri u khou lingedza u tzhipa mufumakadzi wayo nḓuni yayo. Honoho u pomokwa ho vha hu tshi amba lufu kha Hamani. O mbo ḓi bviselwa nnḓa o fukedzwa tshifhaṱuwo. Muṅwe wa vhaḓinḓa vha khosi a vhudza khosi uri Hamani o ṱoka danda ḽihulwane ḽe a vha a tshi ṱoḓa u fhahea Maradokai khaḽo. Ahasiverosi a mbo ḓi laedza uri Hamani a fhahewe khaḽo.—Esit. 7:8-10.

22. Tsumbo ya Esitere i nga ri funza hani uri ri si vhuye ra ṱovhowa, u fulufhuwa kana u fhelelwa nga lutendo?

²² Shangoni ḽa ṋamusi ḽi si na khaṱulokwayo, zwi a leluwa u humbula uri zwithu zwi nga si vhuye zwa itwa nga nḓila yo lugaho. Naa no no vhuya na ḓipfa nga yeneyo nḓila? Esitere ho ngo vhuya a ṱovhowa, ho ngo vhuya a fulufhuwa nahone ho ngo vhuya a fhelelwa nga lutendo. Musi tshifhinga tshi tshi swika, o imela zwo lugaho nga u amba nga tshivhindi nahone a fulufhela uri Yehova u ḓo ita zwi ṱoḓeaho. Kha ri ite zwi fanaho! Yehova ho ngo shanduka u bva misini ya Esitere. U kha ḓi kona u fara na u fasha vhathu vhavhi na vha maano nga zwikwekwe zwavho, samusi o zwi ita kha Hamani.—Vhalani Psalme ya 7:11-16.

23. (a) Khosi yo lambedza hani Maradokai na Esitere? (b) Vhuporofita he Yakobo a vhu bula nga ha Benyamini musi e tsini na u fa ho khunyelela hani? (Sedzani bogisi “ Vhuporofita Ho Khunyelelaho.”)

²³ Khosi ya fheleledza yo ḓivha uri Maradokai ndi nnyi—o vha a sa sokou vha mutsireledzi wayo a fulufhedzeaho we a mu vhigela musi a tshi ṱoḓa u vhulahwa, fhedzi o vha e munna we a alusa Esitere. Ahasiverosi a dzhia vhuimo ha Hamani ha u vha gota ḽihulwane a vhu ṋea Maradokai. Khosi ya dzhia nnḓu ya Hamani—u katela na lupfumo lwawe lunzhi—ya zwi ṋea Esitere, ene a zwi ṋea Maradokai uri a zwi ṱhogomele.—Esit. 8:1, 2.

24, 25. (a) Ndi ngani Esitere o vha a nga si dzule fhasi a navha milenzhe nga murahu ha u bvukulula maano a Hamani? (b) Esitere o dovha a vhea hani vhutshilo hawe khomboni?

²⁴ Samusi zwino Esitere na Maradokai vho vha vho tsireledzea, naa mufumakadzi wa khosi o vha a tshi nga dzula fhasi a navha milenzhe? O vha a tshi nga ita zwenezwo arali fhedzi o vha e na tseḓa. Nga tshenetsho tshifhinga, ndaela ya Hamani ya u vhulaha Vhayuda vhoṱhe yo vha i tshi khou rumelwa zwipiḓani zwoṱhe zwa wonoyo muvhuso. Hamani o vha o ita madeṅwa kana u tungula nga ṱhangu dza Puri—zwine ha vhonala uri  ndi mufuda wa vhungome—u itela u vhona tshifhinga tsho teaho tsha u vutshela honoho ha tshiṱuhu. (Esit. 9:24-26) Ho vha hu tshee ho sala miṅwedzi yo vhalaho uri ḽeneḽo ḓuvha ḽi swike, fhedzi ḽo vha ḽi tshi khou sendela nga u ṱavhanya. Naa yeneyo khombo yo vha i tshi nga thivhelwa?

²⁵ Esitere o dovha a vhea vhutshilo hawe khomboni, a ya phanḓa ha khosi a songo vhidzwa. Nga tshenetsho tshifhinga, a lilela vhathu vha lushaka lwa hawe, a humbela munna wawe uri a shandule yeneyo ndaela ya tshiṱuhu. Fhedzi milayo yo vhewaho nga muvhusi wa Peresia yo vha i sa shandulwi. (Dan. 6:13, 16) Nga zwenezwo, khosi ya ṋea Esitere na Maradokai maanḓa a u vhea mulayo muswa. Ha rumelwa nḓivhadzo ya vhuvhili ye ya ṋea Vhayuda ndugelo ya u ḓitsireledza. Vhagadi vha dzibere vha ya zwipiḓani zwoṱhe zwa wonoyo muvhuso, vha vhudza Vhayuda eneo mafhungo a takadzaho. Zwenezwo zwo ita uri vhunzhi ha vhathu vha vhe na fulufhelo. (Esit. 8:3-16) Nga maṱo a muhumbulo edzani u vhona Vhayuda vhoṱhe vha re muvhusoni wonoyo woṱhe vho ḓiṱama nahone vho lugela nndwa. Vho vha vha sa ḓo vhuya vha kona u ita zwithu zwo raloho arali ho vha hu si nga yeneyo ndaela ntswa. Naho zwo ralo, zwa ndeme vhukuma ndi uri naa “Mudzimu wa dzigomane” o vha a tshi ḓo ima na vhathu vhawe?—1 Sam. 17:45.

26, 27. (a) Yehova o ita uri vhathu vhawe vha kunde maswina avho nga nḓila khulwane, ya tshoṱhe lungafhani? (b) U fheliswa ha vharwa vha Hamani zwo khunyeledza vhuporofita vhufhio?

²⁶ Musi ḓuvha ḽo vhewaho ḽi tshi fheleledza ḽo swika, vhathu vha Mudzimu vho vha vhe ngoma-madzula-wo-vhambwa. Na vhaḓinḓa vhanzhi  vha Peresia vho vha vha tshi vho ima navho, musi mafhungo a gota ḽiswa, Maradokai wa Muyuda, a tshi phaḓalala hoṱhe-hoṱhe. Yehova o ita uri vhathu vhawe vha kunde. A zwi timatimisi uri o ita uri maswina awe a kundwe tshoṱhe u itela uri a si tsha dovha a vutshela vhathu vha lushaka lwa hawe. *—Esit. 9:1-6.

²⁷ Zwiṅwe hafhu, Maradokai o vha a sa ḓo vhuya a ḓipfa o tsireledzea u dzula hayani ha Hamani ngeno vharwa vha fumi vha onoyo munna muvhi vha tshi kha ḓi tshila. Na vhone vha mbo ḓi vhulahwa. (Esit. 9:7-10) Zwenezwo zwo khunyeledza vhuporofita ha Bivhili, ngauri u thomani Mudzimu o vha o amba uri Vhaamaleke vhane vha vha maswina mavhi a vhathu vhawe, vha ḓo fheliswa tshoṱhe. (Doit. 25:17-19) Khamusi vharwa vha Hamani vho vha vhe vhaṅwe vha u fhedza kha lwonolwo lushaka lwo haṱulwaho uri lu lozwiwe.

28, 29. (a) Ndi ngani Yehova o tendela Esitere na vhathu vhawe uri vha shele mulenzhe kha dzinndwa? (b) Ndi ngani tsumbo ya Esitere i tshi ri vhuyedza ṋamusi?

²⁸ Naho Esitere o vha e muṱuku, o kombetshedzea u hwala vhuḓifhinduleli vhu lemelaho vhukuma—vhu ngaho u ṅwala ndaela dza vhuhosi dzi katelaho nndwa na u vhulahwa ha vhathu. Zwi tea u vha zwo vha zwi tshi konḓa. Fhedzi Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri vhathu vhawe vha tsireledzwe uri vha si lozwiwe; lushaka lwa Isiraele lwo vha lwo tea u bveledza Messia o fulufhedziswaho, ane a vha tshisima tshithihi tsha fulufhelo ḽa vhathu! (Gen. 22:18) Vhashumeli vha Mudzimu ṋamusi vha takalela u ḓivha uri musi Yesu, ane a vha Messia, a tshi ḓa kha ḽifhasi, o dzivhisa vhatevheli vhawe u bva nga tshenetsho tshifhinga u ya phanḓa, uri vha si shele mulenzhe kha dzinndwa.—Mat. 26:52.

²⁹ Naho zwo ralo, Vhakriste vha lwa nndwa ya muya; Sathane u dzula o ḓiimisela u fhelisa lutendo lwashu kha Yehova Mudzimu. (Vhalani 2 Vhakorinta 10:3, 4.) Zwi vhuyedza lungafhani u vha na tsumbo i ngaho ya Esitere! U nga ri ri nga fana nae nga u sumbedza lutendo, ri shumise vhuṱali na u sa fhela mbilu musi ri tshi bula mavhonele ashu, ri vhe na tshivhindi nahone ri imele vhathu vha Mudzimu nga u ḓifunela.