DIRI makatoo hi Doreen han nadayagnos an iya 54 anyos nga bana nga hi Wesley hin grabe ngan agresibo nga tumor ha utok. * Gintaningan han mga doktor an iya bana hin pipira na la ka bulan. “Diri ako makatoo hito,” siring niya. “Baga hin naparalisa ako ha sulod hin mga semana. Pag-abat ko diri tinuod an nahitatabo ha amon. Diri ako andam.”

Makasurubo, diri la hi Doreen an may sugad nga reaksyon. Mahimo magkaada grabe nga sakit an bisan hin-o ha bisan ano nga oras. Maopay na la, damu an andam pag-ataman han ira hinigugma nga may sugad nga sakit. Kondi an pag-ataman hin may sakit makuri nga responsabilidad. Ano an puydi himoon han pamilya basi mabuligan ngan maataman an ira may sakit nga hinigugma nga hirani na mamatay? Paonan-o maaatubang han mga nagbabantay an iba-iba nga emosyon nga mahimo nira maeksperyensyahan hini nga panahon? Samtang nagtitikahirani an posibilidad nga mamatay an pasyente, ano an sadang laoman? Kondi, hisgotan anay naton kon kay ano nga diri harumamay an pag-ataman hin may taning na nga pasyente yana nga panahon.

Tungod han medisina ngan syensya, naghilawig na an kinabuhi han tawo. Ha naglabay nga siglo, mas halipot an kinabuhi han tawo bisan ha mainuswagon nga mga nasud. Namamatay dayon an mga tawo tungod han nakakatapon nga sakit o aksidente. Diri damu an hospital, ngan kadam-an nga may sakit an gin-aataman la ha balay han ira pamilya ngan namamatay didto.

Yana, an mga pag-uswag ha syensya nabulig ha mga doktor nga maatohan an sakit basi mapahilawig an kinabuhi. An mga sakit nga hinungdan han temprano nga kamatayon hadto posible maatohan na yana salit mas nahilawig an kinabuhi. Kondi, inin napahilawig nga kinabuhi diri nagpapasabot hin katambal. An mga pasyente kasagaran nga nagigin baldado salit diri nira naaataman an ira kalugaringon. An pag-ataman ha ira nagin mas komplikado ngan makuri.

 Tungod hini, nagtitikadamu na yana an namamatay ha hospital. Kadam-an han mga tawo yana an diri maaram han nahitatabo kon tipatay na an usa, ngan diri damu an aktuwal nga nakakita hin tawo nga namamatay. Tungod hito, an kahadlok ha pagin diri maaram mahimo makaulang o makapugong pa ngani ha mga pangalimbasog han usa ha pag-ataman han masakit nga kapamilya. Ano an makakabulig ha ira?

Sugad han makikita ha sitwasyon ni Doreen, damu an natatarantar kon an ira hinigugma nadayagnos hin grabe gud nga sakit. Bisan pa han duro nga kabaraka, kahadlok, ngan kasubo, ano an mahimo makabulig ha imo nga magin andam ha mahitatabo? Usa nga surugoon han Dios an nag-ampo: “Pagtutdoi kami han pagihap han amon mga adlaw, basi nga kami maka dangat ha makinaadmananon nga kasingkasing.” (Salmos 90:12) Oo, sinsero nga mag-ampo kan Jehova nga ‘tutdoan ka ha pag-ihap han imo mga adlaw’ ha maaramon nga paagi basi magamit mo an nabibilin nga mga adlaw kaupod han imo hinigugma ha pinakamaopay nga paagi nga mahihimo.

Nagkikinahanglan ini hin maopay nga pagplano. Kon nakakaistorya mo pa an imo hinigugma ngan andam hiya pag-istoryahan an mga mahitatabo, bangin maaramon nga pakianhan hiya kon hin-o an magdidesisyon para ha iya kon diri na niya ito mahihimo. An prangka nga pag-uroistorya mahitungod ha kon karuyag ba niya ig-revive, dad-on ha hospital, o ipailarom ha espisipiko nga mga pagtambal mahimo makaiban han diri pagkasinabtanay ngan pagkakonsensya han mga membro han pamilya nga napipiritan pagdesisyon para ha pasyente nga diri na makakahimo hito. An temprano ngan prangka nga komunikasyon mabulig ha pamilya nga makapokus ha pag-ataman han may sakit. “An mga tinguha napapakyas” kon waray pagkonsultahay.—Proberbios 15:22.

Kasagaran nga an siyahan nga papel han mga nagbabantay han pasyente amo an paghatag hin maopay nga palibot. An pasyente nga hirani na mamatay kinahanglan mapasarig nga hinigugma hiya ngan diri nag-uusahan. Paonan-o? Basahi o kantahi hiya hin pinili nga mga barasahon ngan mga kanta nga makakaliaw ngan makakapalipay ha iya. Damu an naliliaw kon ginkakaptan an ira kamot hin kapamilya ngan malumo nga nakikiistorya ha ira.

Agsob nga nakakabulig an pagsumat kon hin-o an mga nabisita. Usa nga report an nagsiring: “Ha lima nga sentido, gintotoohan nga an sentido ha pagpamati an urhi nga nawawara. An pagpamati han [mga pasyente] bangin klaro la gihap bisan kon baga  hin nakaturog hira, salit ayaw pagyakan hin bisan ano ha ira atubangan nga diri mo iyayakan kon nagmamata hira.”

Kon posible, mag-ampo upod han may sakit. An Biblia nasiring nga makausa, hi apostol Pablo ngan an iya mga kaupod inatubang hin duro nga kasakitan ngan nanilikado an kinabuhi. Ano an ira ginhangyo nga bulig? Hi Pablo nakimalooy ha iya kasangkayan: “Makakabulig liwat kamo pinaagi han iyo pangamuyo para ha amon.” (2 Corinto 1:8-11) An sinsero nga pag-ampo durante han makuri nga kahimtang ngan grabe nga sakit daku gud nga bulig.

An paghunahuna nga an aton hinigugma hirani na mamatay agsob nga masakit gud. Diri ito urusahon tungod kay an kamatayon diri natural. Waray kita laranga basi karawaton nga an kamatayon normal nga bahin han kinabuhi. (Roma 5:12) Tungod hini, an kamatayon gintatawag han Pulong han Dios sugad nga “kaaway.” (1 Corinto 15:26) Salit an pagdumiri ha pagkarawat han kamatayon han usa nga hinigugma natural la, ngan normal pa ngani.

Bisan pa hito, an paghunahuna han mga posibilidad makakabulig ha pamilya nga maibanan an ira mga ginkakahadlokan ngan makagpokus ha ira mahihimo. An pipira han puydi mahinabo nakalista ha kahon nga “ An Ultimo nga mga Semana han Kinabuhi.” Syempre, diri ini aplikado ha tagsa nga pasyente o bangin diri mahinabo ha pariho nga pagkasunod-sunod. Kondi, kadam-an han mga pasyente an makakaeksperyensya han pipira hini nga pagbag-o.

Ha kamatay han imo hinigugma, bangin maaramon nga pahibaroon an duok nga sangkay nga binulig. An mga nagbantay ngan mga kapamilya bangin kinahanglan hin pasarig nga diri na nagkukuri ngan diri na nag-aantos an ira hinigugma. An Maglalarang han tawo mahigugmaon nga nagpapasarig ha aton nga “an mga patay diri maaram han bisan ano.”—Eklesiastes 9:5.

An pagsarig ha Dios importante, diri la durante han pagkasakit han hinigugma kondi durante liwat han duro nga kasubo tungod han iya kamatayon. Mahimo ka buligan han Dios pinaagi han makapadasig nga mga pulong ngan bulig han iba. “Hinbaroan ko nga karawaton an tanan nga bulig,” siring ni Doreen. “Ngani, nabantad gud kami tungod han damu nga bulig nga amon nakarawat. Matin-aw gud ha amon nga mag-asawa nga sugad ito hin nasiring hi Jehova nga ‘Aadi ako ha pagbulig ha iyo nga malamposan ini.’ Diri ko ito mangangalimtan.”

Oo, hi Jehova nga Dios an waray katupong nga Paraataman. Sugad nga aton Maglalarang, nasasabtan niya an aton kasakit ngan kasub-anan. May kapas hiya ngan karuyag gud niya ihatag an ginkikinahanglan naton nga bulig ngan pagparig-on basi makailob kita. Dugang pa, nagsasaad hiya nga diri na maiha wawad-on niya ha kadayonan an kamatayon ngan babanhawon an binilyon nga tawo nga ada ha iya panumdoman. (Juan 5:28, 29; Pahayag 21:3, 4) Pariho kan apostol Pablo, an ngatanan makakasiring: “Kamatayon, hain an imo kadaogan? Kamatayon, hain an imo sugod?”—1 Corinto 15:55.