Pakadto ha sulod

Pakadto ha mga sulod

TIKANG HA NAGLABAY

Desiderius Erasmus

Desiderius Erasmus

HA IYA panahon, hi Desiderius Erasmus (mga 1469-1536) siyahan nga gindayaw sugad nga an pinakabaltok nga eskolar han Europa, katapos ginpakaraot sugad nga talawan o apostata. Durante hin mapaso nga debate ha relihiyon, waray hiya mahadlok ha pagbuhayhag han mga sayop ngan pan-abuso han Katolisismo pati han mga naghihingyap ha pagreporma hito. Yana, ginkikilala hiya sugad nga importante nga personalidad ha pagreporma han relihiyon ha Europa. Paonan-o?

MGA GIN-ADMAN NGAN GINTOTOOHAN

Tungod han daku nga kahibaro ni Erasmus ha Griego ngan Latin, naitanding niya an Latin nga mga hubad han Biblia, sugad han Latin Vulgate, ha siyahan nga Griego nga mga manuskrito han Kristiano Griego nga Kasuratan nga komon nga gintatawag nga Bag-o nga Tugon. Nakombinse gud hiya nga importante an kahibaro ha Biblia. Tungod hito, nag-insister hiya nga an Baraan nga Kasuratan sadang ihubad ha iba nga yinaknan nga komon ha iya panahon.

Igin-aghat ni Erasmus an pagbag-o ha sulod han Singbahan Katoliko kay para ha iya, an Kristianidad sadang magin paagi han pagkinabuhi ngan diri basta la pagtuman hin waray pulos nga mga seremonya. Sugad nga resulta, han an mga repormador nagprotesta ngan nag-obligar hin pagbag-o ha Singbahan han Roma, hiya an gintahapan han Singbahan nga nagpapaluyo hito.

Waray mahadlok hi Erasmus ha pagbuhayhag han mga sayop ngan pan-abuso han Katolisismo ngan han mga naghihingyap ha pagreporma hito

Ha mga sinurat ni Erasmus, nakakainsulto nga iginbuhayhag niya an pan-abuso han mga klero, an ira magarbo nga pagkinabuhi, ngan an ambisyon han papa nga nasuporta ha girra. Naiiba hiya ha korap nga mga klero nga ginagamit an mga seremonya han singbahan, sugad han pagkumpisal, pagsingba ha mga santo, pagpuasa, ngan pagkadto ha baraan nga mga lugar, basi salingabuton an mga membro. Diri liwat hiya nauyon ha mga ginhihimo han singbahan, sugad ha pagbaligya han kapasayloan ngan igin-oobligar nga diri pag-asawa.

GRIEGO NGA BERSYON HAN BAG-O NGA TUGON

Han 1516, iginrelis ni Erasmus an iya siyahan nga edisyon han Bag-o nga Tugon ha Griego—an siyahan nga naipublikar nga inimprinta nga kopya han Kristiano Griego nga Kasuratan. Nag-uupod ini hin mga notasyon, sugad man han iya kalugaringon nga hubad han Kristiano Griego nga Kasuratan ngadto ha Latin, nga naiiba ha Vulgate. Paglabay han panahon, iya padayon nga ginrebisa ito nga nagresulta ha ultimo nga bersyon nga nag-uupod hin mga teksto nga naiiba gud ha Vulgate.

An Griego nga Bag-o nga Tugon ni Erasmus

Usa han kaibahan hito an mababasa ha 1 Juan 5:7. Basi suportaran an diri kasuratanhon nga katutdoan nga Trinidad, igindugang ha Vulgate an mga pulong nga waray ha orihinal nga manuskrito nga gintatawag nga comma Johanneum. Ito mababasa: “Ha langit, an Amay, an Pulong, ngan an Espiritu Santo: ngan ini nga tulo usa la.” Kondi waray ito iupod ni Erasmus ha iya siyahan nga duha nga bersyon han Bag-o nga Tugon tungod kay waray ito ha Griego nga mga manuskrito nga iya ginbasaran. Pero ha iya ikatulo nga edisyon, gin-obligar hiya han Singbahan nga iupod ito.

An ginpauswag nga mga edisyon ni Erasmus han Griego nga Bag-o nga Tugon an nagin basihan para hin mas maopay nga hubad ngadto ha mga yinaknan ha Europa. Gin-gamit ito nira Martin Luther, William Tyndale, Antonio Brucioli, ngan Francisco de Enzinas basi ighubad an Griego nga Kasuratan ngadto ha Aleman, Ingles, Italyano, ngan Espanyol.

Nagkinabuhi hi Erasmus ha panahon diin may-ada kasamok ha relihiyon, ngan para ha Protestante nga mga Repormador, daku gud nga bulig an iya Griego nga Bag-o nga Tugon. Hi Erasmus gintagad han pipira sugad nga repormador, tubtob nga nagkaada Repormasyon. Katapos, nagdumiri hiya pagdapig ha mga debate han relihiyon. Kondi diri katoohan nga hi Erasmus “namatay nga waray relihiyon nga gindadapigan” sugad han iginsurat han eskolar nga hi David Schaff paglabay hin sobra 100 ka tuig. “Waray hiya karawata han mga Katoliko, bisan han mga Protestante.”