પાલતુ બિલાડી મોટા ભાગે રાતના સમયે ઘણી સજાગ રહે છે. અંધારામાં નજીકની કોઈ વસ્તુ પારખવા અને પોતાનો શિકાર પકડવા બિલાડીને પોતાની મૂછો ઘણી કામ લાગે છે.

જાણવા જેવું: બિલાડીની મૂછો ચામડીની પેશીઓ સાથે જોડાયેલી હોય છે. એ પેશીઓમાં ખૂબ જ સંવેદનશીલ નાની-નાની નસો રહેલી છે. એ નસો હવામાં થતા નજીવા ફેરફારને પણ પારખી શકે છે. પરિણામે, બિલાડી જોયા વગર જ આસપાસની વસ્તુઓ પારખી શકે છે. સાચે જ, મૂછો અંધારામાં ઘણી કામ લાગે છે.

આ મૂછો ઘણી સંવેદનશીલ હોવાથી બિલાડી કોઈ વસ્તુ અથવા શિકારની જગ્યા અને હલનચલન પારખી શકે છે. એ મૂછોથી પોતે સાંકડી જગ્યામાંથી પસાર થઈ શકશે કે કેમ એ પારખવા પણ મદદ મળે છે. એક જ્ઞાનકોષ જણાવે છે: ‘બિલાડી મૂછોનું કામ આપણે પૂરી રીતે સમજી શક્યા નથી. પણ, એક વાત ચોક્કસ છે કે જો એની મૂછોને કાપી નાંખવામાં આવે, તો થોડા સમય માટે એ ઘણું બધું કરી શકતી નથી.’—એન્સાયક્લોપેડિયા બ્રિટાનિકા.

વૈજ્ઞાનિકોએ એવા રોબોટ બનાવ્યા છે જેમાં બિલાડીની મૂછો જેવા સેન્સર છે. એની મદદથી રોબોટ અવરોધને પાર કરીને આમતેમ ફરી શકે છે. આ સેન્સરને અંગ્રેજીમાં ઈ-વિસ્કર્સ કહેવાય છે. એલી જાવે નામના વૈજ્ઞાનિક જણાવે છે: ‘એવા સેન્સરનો આજે બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગ થઈ શકે છે. જેમ કે, આધુનિક રોબોટ બનાવવા, મનુષ્ય અને ઇલેક્ટ્રોનિક સાધન વચ્ચેના સંચારમાં અને જીવવિજ્ઞાનમાં.’—યુનિવર્સિટી ઑફ કૅલિફૉર્નિયા, બર્કેલિ.

વિચારવા જેવું: બિલાડીની મૂછો શું પોતાની મેળે આવી કે પછી એનો કોઈ રચનાર છે? (g૧૫-E ૦૪)