1. Apay a napalaus ti panagleddaang ti Silo?

MARIKNA ni Samuel ti napalaus a panagleddaang idiay Silo. Arigna nalapunos iti lulua ti intero nga ili. Mano ngata a balay ti pakangngegan iti panagleddaang dagiti babbai ken ubbing gapu iti damag a saanen nga agawid dagiti amma, assawa, annak, ken kakabsatda? Ti laeng ammotayo ket napapatay ti 4,000 a soldado iti immun-una a pannakigubatda. Kalpasanna, napapatay manen ti 30,000 a soldado ti Israel gapu ta inabak ida dagiti Filisteo.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Ania a nagsasaruno a trahedia ti nakaibabainan ken nakapukawan ti dayag ti Silo?

² Maysa laeng dayta kadagiti agsasaruno a didigra a napasaranda. Adda dua a dakes nga annak ti nangato a padi a ni Eli, da Hofni ken Finehas. Inruarda idiay Silo ti sagrado a lakasa ti tulag. Daytoy a nagpateg a lakasa, a gagangay nga adda iti uneg ti Kasasantuan a paset ti tabernakulo—kasla tolda a templo—ket simbolo ti presensia ti Dios. Naitugot daytoy a Lakasa iti paggugubatan ta simamaag nga impagarup dagiti umili nga agserbi dayta kas anting-anting a mamagballigi kadakuada. Ngem innala dagiti Filisteo dayta a Lakasa ket pinapatayda da Hofni ken Finehas.—1 Sam. 4:3-11.

³ Iti adu a siglo, maipatpateg ti tabernakulo idiay Silo gapu ta adda sadiay ti Lakasa. Ngem ita awanen. Idi naammuan daytoy ni Eli nga agtawen idin iti 98, natumba iti nagtugawanna ket natay. Ti manugangna a nabalo iti dayta met laeng nga aldaw ket natay gapu iti panaganakna. Sakbay a nauyos ti biagna, kinunana: “Ti dayag pimmanaw iti Israel a napan iti pannakaidestiero.” Wen, naiduman ti kasasaad ti Silo.—1 Sam. 4:12-22.

4. Ania ti usigentayo iti daytoy a kapitulo?

⁴ Kasano ngata a mapagballigian ni Samuel dagitoy a pakaupayan? Agtultuloyto ngata a nabileg ti pammatina bayat a tultulonganna dagiti kailianna uray awanen kadakuada ti pannalaknib ken anamong ni Jehova? No dadduma, mabalin nga amintayo ita ket maipaspasango kadagiti pakarigatan ken pakaupayan a mangsubok iti pammatitayo, isu a kitaentayo no ania ti masursurotayo ken Samuel.

5, 6. Ania ti salaysayen ti Biblia maipapan iti naglabas a 20 a tawen, ken ania ti inaramid ni Samuel iti dayta a tiempo?

⁵ Itan, ti salaysay ti Biblia ket naipamaysan iti sagrado a Lakasa. Ipakitana a nagsagaba dagiti Filisteo gapu ta innalada ti Lakasa ket napilitanda a mangisubli iti dayta. Agarup 20 a tawen ti naglabas idi madakamat manen ti maipapan ken Samuel. (1 Sam. 7:2) Ania ngata ti inar-aramidna kadagidi a tawen? Ibaga kadatayo ti Biblia.

⁶ Ammotayo a sakbay dayta, “ti sao ni Samuel nagtultuloy a dumteng iti intero nga Israel.” (1 Sam. 4:1) Kalpasanna, kunaen ti salaysay a nayugali ni Samuel ti agbisita iti tallo a siudad iti Israel, a rikusenna dagita iti makatawen, tapno tamingenna dagiti problema ken salsaludsod dagiti umili. Kalpasanna, agawid iti ilina a Rama. (1 Sam. 7:15-17) Nalawag a kanayon nga okupado ni Samuel ket adu ti inasikasona bayat dayta a 20 a tawen.

7, 8. (a) Ania a mensahe ti impakaammo ni Samuel kalpasan ti duapulo a tawen a sigagaget a panagtrabaho dagiti umili? (b) Ania ti reaksion dagiti umili iti impanamnama ni Samuel?

⁷ In-inut a napukaw ti pammati dagiti umili gapu iti imoralidad ken kinadakes dagiti annak ni Eli. Adun ti nagdaydayaw kadagiti didiosen. Ngem kalpasan ti duapulo a tawen a sigagaget a panagtrabaho, impakaammo ni Samuel kadagiti umili: “No buyogen ti isuamin a pusoyo nga agsublikayo ken Jehova, iwaksiyo ti ganggannaet a didios manipud nagtetengngaanyo ken kasta met dagiti ladawan ni Astoret, ket iturongyo a di maisin ti pusoyo ken Jehova ket isu laeng ti pagserbianyo, ket ispalennakayto iti ima dagiti Filisteo.”—1 Sam. 7:3.

⁸ Naparigatan unay dagiti umili gapu kadagiti Filisteo. Idi naparmek dagiti Filisteo ti buyot ti Israel, impagarupda a kabaelandan nga irurumen ti ili ti Dios. Ngem impanamnama ni Samuel nga agbalbaliw ti kasasaad no agsublida ken Jehova. Umannugotda ngata? Naragsakan ni Samuel ta inwaksida dagiti idoloda ket “rinugianda ti nagserbi ken Jehova laeng.” Inummongna dagiti tattao idiay Mizpa, maysa nga ili iti kabambantayan nga away iti amianan ti Jerusalem. Naguummong dagiti umili, nagayunarda, ken pinagbabawyanda ti adu a basolda mainaig iti idolatria.—Basaem ti 1 Samuel 7:4-6.

9. Ania a gundaway ti nakita dagiti Filisteo, ken ania ti inaramid ti ili ti Dios idi nadamagda ti gandat dagiti kabusor?

⁹ Nupay kasta, naammuan dagiti Filisteo daytoy a dakkel a  gimong ket kayatda a gundawayan dayta. Imbaonda ti buyotda idiay Mizpa tapno parmekenda dagidiay nga agdaydayaw ken Jehova. Idi nadamag dagiti Israelita dayta a gandat, nagbutengda ket impakaasida nga ikararagan ida ni Samuel. Inkararaganna ida sa nagdaton pay. Bayat dayta a panagdaton, simmang-at ti buyot dagiti Filisteo maibusor iti Mizpa. Idin sinungbatan ni Jehova ti kararag ni Samuel. Arigna impeksa ni Jehova ti rurodna ket ‘pinaggurruodna iti natbag a daranudor iti dayta nga aldaw maibusor kadagiti Filisteo.’—1 Sam. 7:7-10.

10, 11. (a) Ania ti nagpaiduma iti gurruod nga inusar ni Jehova maibusor iti buyot dagiti Filisteo? (b) Ania ti napasamak iti gubat a nangrugi iti Mizpa?

¹⁰ Ngem ipapantayo kadi a dagiti Filisteo ket kasla ubbing nga aglemmeng iti pandiling dagiti innada gapu iti butengda iti gurruod? Saan ta nabaneg ken nasanayda a soldado. Nagbutengda kadi gapu iti napigsa a “daranudor”? Naggapu kadi dayta iti naariwanas a tangatang, wenno nagkallungogan kadagiti turod? Aniaman ti kasasaad, talaga a nagpaiduma daytoy a gurruod ta napalalo ti buteng ken panaglagaw dagidiay a Filisteo. Gapu iti dayta, dagiti Filisteo ti nagbalin a biktima. Simmalog dagiti lallaki ti Israel manipud Mizpa, pinarmekda dagiti Filisteo, sa kinamatda dagiti nagturong iti lugar nga adda iti abagatan a laud ti Jerusalem.—1 Sam. 7:11.

¹¹ Nagpateg dayta a panangabak para kadagiti Israelita ta saanen a rimmaut dagiti Filisteo bayat ti panagserbi ni Samuel kas ukom. In-inut a naisubli dagiti siudad a kukua ti ili ti Dios.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Ania dagiti aramid ti kinalinteg nga intungpal ni Samuel, ken ania dagiti galad a nakatulong kenkuana tapno maaramidna dayta?

¹² Kalpasan ti adu a siglo, dinakamat ni apostol Pablo ni Samuel kas maysa kadagiti matalek nga ukom ken mammadto a nagaramid iti kinalinteg. (Heb. 11:32, 33) Adu ti naitulong ni Samuel tapno maaramid ti naimbag iti imatang ti Dios. Nagtultuloy a nagaramid iti kinalinteg ta siaanus nga inurayna ni Jehova, ken simamatalek nga intungpalna ti trabahona iti laksid ti adu a pakaupayan. Impakitana met ti kinamanagyamanna. Kalpasan ti panagballigina idiay Mizpa, nagpaibangon ni Samuel iti monumento kas pakalaglagipan ti panangtulong ni Jehova iti ilina.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Ania dagiti galad a kasapulan tapno matuladtayo ni Samuel? (b) Panagkunam, kaano ti kasayaatan a panangpatanortayo kadagiti galad ni Samuel?

¹³ Kayatmo kadi ti agaramid iti kinalinteg? Ngarud, tuladem ti kinaanus, kinapakumbaba, ken kinamanagyaman ni Samuel. (Basaem  ti 1 Pedro 5:6.) Siasino kadatayo ti saan a makasapul kadagita a galad? Naimbag laengen ta napatanor ken imparangarang ni Samuel dagita a kababalin idi ubing pay, ta idi lakayen naipasango iti nakarkaro a pakaupayan.

14, 15. (a) Ania a nakaro a pannakaupay ti napasaran ni Samuel idi ‘lakayen’? (b) Napanuynoy kadi nga ama ni Samuel a kas ken Eli? Ilawlawag.

¹⁴ ‘Lakayen’ ni Samuel idi sumaruno a nadakamat. Adulto idin ti dua nga annakna, da Joel ken Abias, ket intalekna kadakuada ti responsabilidad a tumulong iti trabahona kas ukom. Ngem nakalkaldaang ta saan a natungpal ti ninamnamana kadakuada. Nupay napudno ken nalinteg ni Samuel, inaramat dagiti annakna ti saadda iti naagum a pamay-an, binallikugda ti hustisia, ken immawatda iti pasuksok.—1 Sam. 8:1-3.

¹⁵ Naminsan, kinuna dagiti lallakay ti Israel iti lakayen a mammadto: “Dagiti bukodmo nga annak saanda a nagna iti daldalanmo.” (1 Sam. 8:4, 5) Ammo kadi ni Samuel daytoy a parikut? Saanen a nadakamat dayta iti salaysay. Ngem ni Samuel ket saan a kas ken Eli a napanuynoy nga ama. Ni Jehova tinubngar ken dinusana ni Eli gapu  ta saanna nga inlinteg dagiti nadangkes nga annakna ken ad-adda nga indayawna ida ngem iti Dios. (1 Sam. 2:27-29) Awan ti kasta a biddut a nakita ni Jehova ken Samuel.

16. Ania a saem ti mapaspasaran ti nagannak dagiti rebelioso nga annak, ken kasano a maliwliwa ken makasursuro dagiti nagannak iti ulidan ni Samuel?

¹⁶ Saanen a naisalaysay ti maipapan iti nakaro a bain, panagdanag, wenno pannakaupay ni Samuel idi naammuanna ti dakes a kababalin dagiti annakna. Ngem maawatan ti adu a nagannak ti narikna ni Samuel. Iti daytoy narikut a panawen, adu nga annak ti nasukir iti nagannakda ken saanda a mangipangpangag iti disiplina. (Basaem ti 2 Timoteo 3:1-5.) Dagiti nagannak nga agpaspasar iti kasta a saem mabalin a maliwliwa ken makasursuroda iti ulidan ni Samuel. Saanna nga impalubos a maisin ti kinalintegna gapu laeng iti di kinamatalek dagiti annakna. Laglagipem koma nga uray saan nga immukuok ti sasao ken disiplina iti puso dagiti annak, malaglagipdanto latta ti nasayaat nga ulidan dagiti nagannakda. Ngem kanayon nga adda gundaway dagiti nagannak a mangparagsak iti Amada a ni Jehova—kas iti inaramid ni Samuel.

17. Ania ti kiniddaw dagiti lallakay iti Israel ken Samuel, ken ania ti reaksionna?

¹⁷ Mabalin a saan a nabigbig dagiti annak ni Samuel ti nakaro nga epekto ti kinaagumda. Idi agangay, dagiti lallakay ti Israel kinunada ken Samuel: “Ita mangdutokka maipaay kadakami iti ari a mangukom kadakami a kas iti amin a nasnasion.” Ipasimudaag kadi dayta a kiddaw a laklaksidenda ni Samuel? Kinapudnona, nabayagen nga agserserbi ni Samuel kas maysa nga ukom a pannakabagi ni Jehova iti Israel. Ngem kalikagumanda itan ti maysa nga ari kas ukom, imbes a maysa laeng a mammadto a kas ken Samuel. Kayat met dagiti Israelita ti maaddaan iti ari, kas dagiti nasion iti aglikmutda. Ania ti reaksion ni Samuel? Mabasatayo a ti “banag dakes” iti imatang ni Samuel.—1 Sam. 8:5, 6.

18. Nupay impalgakna ti nadagsen a basol ti Israel, ania ti imbaga ni Jehova a makaliwliwa ken Samuel?

¹⁸ Paliiwenyo ti sungbat ni Jehova idi inkararag dayta ni Samuel: “Umimdengka iti timek dagiti umili maipapan iti isuamin a sawenda kenka; ta saan a sika ti linaksidda, no di ket siak ti linaksidda iti panagarik kadakuada.” Makaliwliwa dayta ken Samuel, ngem makainsulto iti Mannakabalin-amin a Dios. Binilin ni Jehova ti mammadto a pakdaaranna dagiti Israelita maipapan iti supapak ti kaadda ti natauan nga ari. Idi simmungbat ni Samuel, impettengda: “Saan, no di ket maysa nga ari ti agturayto kadakami.” Gapu ta natulnog ni Samuel iti Diosna, dinutokanna ti ari a pinili ni Jehova.—1 Sam. 8:7-19.

19, 20. (a) Kasano a nagtulnog ni Samuel iti bilin ni Jehova a mangdutok ken Saul kas ari ti Israel? (b) Kasano a nagtultuloy a tinulongan ni Samuel ti ili ni Jehova?

 ¹⁹ Ngem napilitan kadi a nagtulnog ni Samuel? Nagsakit kadi ti nakemna? Mabalin a kasta ti reaksion ti kaaduan a tattao no maipasangoda iti kasta a kasasaad, ngem saan ken Samuel. Dinutokanna ni Saul ken binigbigna a pinili dayta ni Jehova. Inagkanna ni Saul kas panangipakitana iti panangawat ken panagpasakupna iti kabbaro nga ari. Ket kinunana kadagiti umili: “Nakitayo kadi daydiay pinili ni Jehova, nga awan ti kas kenkuana iti amin nga umili?”—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Saan a dagiti pakapilawan ti kinita ni Samuel, no di ket dagiti nasayaat a kababalin ti lalaki a pinili ni Jehova. Tinaginayonna ti kinatarnawna iti Dios ket saan a nagpaimpluensia kadagiti tattao a nalaka nga agbaliw ti panunotda. (1 Sam. 12:1-4) Simamatalek met nga inaramidna ti annongenna, a binalakadanna dagiti adipen ti Dios maipapan iti naespirituan a peggad a sangsanguenda ket pinaregtana ida nga agmatalek ken Jehova. Immukuok iti pusoda ti balakad ni Samuel, ket impakaasida nga ikararaganna ida. Kastoy ti nagsayaat a sungbatna: “Narigat a pagarupen, iti biangko, nga agbasolak maikaniwas ken Jehova babaen ti panagsardengko nga agkararag maigapu kadakayo; ket masapul nga isurokayo iti naimbag ken umiso a dalan.”—1 Sam. 12:21-24.

21. Kasano a makatulong ti ulidan ni Samuel no makariknaka iti pannakaupay gapu ta adda sabali a naikkan iti pribilehio?

²¹ Napadasam kadin ti naupay gapu ta sabali ti napili para iti maysa a saad wenno pribilehio? Nagsayaat a palagip kadatayo ti ulidan ni Samuel a saantayo koma nga ipalubos nga agtubo iti pusotayo ti imon ken sakit ti nakem. (Basaem ti Proverbio 14:30.) Adu ti ipaay ti Dios a makagunggona a trabaho para iti tunggal matalek nga adipenna.

22. Ania dagiti nasayaat a galad a nakita ni Samuel ken Saul idi damo?

²² Umiso ti inaramid ni Samuel a panangkita iti nasayaat a galad ni Saul ta naisangsangayan daytoy a lalaki. Natayag ken nataer ni Saul. Natured ken nalaing ngem naemma ken napakumbaba idi  damo. (1 Sam. 10:22, 23, 27) Malaksid kadagita, adda pay napateg a sagutna—ti wayawayana nga agpili. (Deut. 30:19) Nasayaat kadi ti panangaramatna iti dayta?

23. Ania a napateg a galad ti immuna a napukaw ni Saul, ken kasano a timmangsit?

²³ Nakalkaldaang ta no adda autoridad ti maysa a tao, mabalin a mapukawna ti kinaemmana. Idi agangay, mangrugin a tumangsit ni Saul. Pinilina a sukiren dagiti bilin ni Jehova nga inyallatiw kenkuana ni Samuel. Naminsan, di nakauray ni Saul ket indatonna ti sakripisio nga idaton koma ni Samuel. Tinubngar ni Samuel ken impadtona a saan nga agtalinaed ti kinaari iti pamilia ni Saul. Imbes a makasursuro koma iti dayta a disiplina, ad-adda pay a simmukir ni Saul.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Kasano a simmukir ni Saul iti bilin ni Jehova mainaig iti pannakigubatna kadagiti Amalekita? (b) Ania ti reaksion ni Saul iti pannubngar, ken ania ti pangngeddeng ni Jehova?

²⁴ Babaen ken Samuel, imbaga ni Jehova ken Saul a makigubat kadagiti Amalekita. Karaman kadagiti bilin ni Jehova ti pannakapapatay ti nadangkes nga arida a ni Agag. Ngem ni Saul saanna a pinatay ni Agag. Kasta met, innalana dagiti kasayaatan a samsam a kasapulan a madadael. Naiparangarang ti kasta unay a panagbalbaliw ni Saul idi kinorehir ni Samuel. Imbes a sipapakumbaba nga akseptarenna dayta, inkalinteganna ti bagina ken ti inaramidna ket pinabasolna dagiti umili. Idi pinadas ni Saul a tagilag-anen ti disiplina babaen ti panagrasonna nga idatonna ken Jehova ti sumagmamano a samsam, imbaga kenkuana ni Samuel: “Adtoy! Ti panagtulnog nasaysayaat ngem iti sakripisio.” Situtured a tinubngar ni Samuel ti ari ket impakaammona ti pangngeddeng ni Jehova: Maikkat ken Saul ti kinaari ket maited iti nasaysayaat a tao. *—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Apay a nagleddaang ni Samuel maigapu ken Saul, ken kasano a siaalumamay nga inlinteg ni Jehova ti propetana? (b) Ania ti nasursuro ni Samuel idi napan iti balay ni Jesse?

²⁵ Napalalo ti pannakaupay ni Samuel iti panagsukir ni Saul. Nagpatnag nga insangsangitna dayta ken Jehova. Nagledleddaang  pay ketdi gapu ken Saul. Napaay ni Samuel ta awan metten dagiti nasayaat a kualidad a nakitana idi ken Saul. Saanna payen a kayat a makita ni Saul. Ngem idi agangay, siaalumamay nga inlinteg ni Jehova ti panangmatmat ni Samuel a kunkunana: “Kasanonto kabayag ti panagleddaangmo gapu ken Saul, idinto ta siak, iti sabali a bangir, linaksidko nga agturay kas ari iti Israel? Punnuem ta saram iti lana ket mapanka. Ibaonkanto ken Jesse a Betlehemita, agsipud ta impaayak ti bagik iti maysa nga ari iti annakna.”—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ Uray saan nga agmatalek dagiti imperpekto a tattao, matungpal latta ti panggep ni Jehova. No adda saan nga agmatalek, mangbirok ni Jehova iti sabali a mangitungpal iti pagayatanna. Isu a saanen a nagleddaangan ni Samuel ti napasamak ken Saul. Imbilin ni Jehova a mapan ni Samuel iti pagtaengan ni Jesse idiay Betlehem, ket nakitana sadiay dagiti naguguapo nga annak ni Jesse. Ngem manipud iti inauna, impalagip ni Jehova ken Samuel a saan laeng a ti pisikal a langa ti kitaenna. (Basaem ti 1 Samuel 16:7.) Kamaudiananna, nakita ni Samuel ti pinili ni Jehova—ti inaudi nga anak a lalaki nga isu ni David!

27. (a) Ania ti nakatulong ken Samuel tapno agtultuloy a bumileg ti pammatina? (b) Ania ti masursurom iti ulidan ni Samuel?

²⁷ Iti maudi a tawtawen ti panagbiagna, ad-adda a nabigbig ni Samuel nga umiso ti pangngeddeng ni Jehova a ni David ti maisukat ken Saul. Addaan ni David iti nagsasayaat a galad a kas iti kinatured, kinatarnaw, natibker a pammati, ken kinasungdo. Nupay kasta, pinadas ni Saul a patayen ni David gapu iti imonna, ket nagapostata idi agangay. Ad-adda a bimmileg ti pammati ni Samuel idi dandanin matay. Napaneknekanna nga aniaman a pannakaupay ti mapasaran ti maysa, kabaelan ni Jehova a risuten dayta wenno pagbalinenna pay ketdi a bendision. Idi natayen ni Samuel, nakaibati iti nagsayaat a pakasaritaan a dandani agpaut iti sangagasut a tawen. Saan a pakasdaawan a nagleddaangan ti intero nga Israel ti ipapatay dayta a matalek a lalaki! Iti kaaldawantayo, nasayaat nga isaludsod dagiti agserserbi ken Jehova, ‘Tuladek ngata ti pammati ni Samuel?’