MANMANO nga ikan ti makaala iti atensiontayo a kas iti pamay-an ti clown fish. Mabalin a magusgustuantayo ti napintas a kolorda a mangipalagip iti maysa a clown. Wenno mabalin a masmasdaawtayo iti naidumduma a pilienna a pagbalayan—kadagiti makasilud a gamat ti maysa a sea anemone. Di ngarud pakasdaawan a ti sabali a nagan ti clown fish ket anemonefish.

Kas iti adu nga artista ti Hollywood, “kaykayat” dagiti clown fish ti maretrato. Kaaduanna a manamnama dagiti bumabatok ken agis-isnorkel nga “ag-pose” dagiti clown fish tapno agparetrato. Manmanoda ngamin nga umadayo iti balayda ken saanda unay a managbabain.

Ngem apay nga ekstraordinario dagiti clown fish? Gapu ta kasla saanda a mabuteng iti peligro. Ti panagyanda kadagiti nagita a gamat ket kasla panagaramid iti balay iti pagumokan dagiti uleg. Ngem saan a mapagsina ti clown fish ken ti anemone a nagbalayanna. Apay a posible ken nagsayaat daytoy a karkarna a panaggayyem?

Kas iti kaaduan a nasayaat a panaggayyem, punnuan ti clown fish ken anemone ti pagkurkurangan ti maysa ken maysa.  Saan la a basta pagnam-ayan ti clown fish ti panagkaduada. Nagpateg dayta. Napaneknekan dagiti marine biologist a saan nga agbiag dagiti clown fish iti baybay no awan ti pagbalayanda nga anemone. Saanda a nalaing nga aglangoy ken nalakada la a biktimaen dagiti mabisin nga agkaan nga ikan no awan ti proteksion ti anemone. Ngem gapu ta agserbi ti anemone a balay ken natalged a pagtarayan dagiti clown fish no adda peligro, makapagbiagda iti agingga iti sangapulo a tawen.

Agserbi ti anemone a natalged a pagitlogan ken pagtaengan. Agitlog dagiti clown fish iti puon ti anemone a nagbalayanda, ken agpada a bantayan a naimbag dagita dagiti nagannakda. Di agbayag, makitan ti sangapamiliaan a clown fish nga aglanglangoy iti aglawlaw dayta nga anemone.

Ania ti maala ti anemone iti daytoy a panaggayyem? Agserbi dagiti clown fish kas guardia a mangabug kadagiti butterfly fish a makimpaborito kadagiti gamat ti anemone. Adda maysa a klase ti anemone a saan nga agbiag no awan ti agyan kenkuana a clown fish. Idi inikkat dagiti researcher dagiti clown fish, interamente a nagpukaw dagita nga anemone iti uneg la ti 24 nga oras. Agparang nga inibus ida dagiti butterfly fish.

Mabalin met nga ik-ikkan dagiti clown fish iti enerhia ti paggigiananda. Ti ammonium nga iruruar dagiti clown fish ti mangpapartak iti panagdakkel ti paggigiananda nga anemone. Ken bayat nga aglanglangoyda kadagiti gamat, tumultulongda tapno ti danum a nabaknang iti oksihena ket agrikus iti anemone.

Ti kudil dagiti clown fish ti mangprotprotektar kadakuada. Adda marabuteg a likido iti kudilda isu a saanda a masilud. Gapu iti dayta a naibalkut a kemikal, kasla ibilang ti anemone ti clown fish a kapadana nga anemone. Sigun iti maysa a marine biologist, ti clown fish ket “ikan nga agpampammarang nga anemone.”

Ipakita ti dadduma a panagadal a no agpili ti clown fish iti baro a pagbalayan, masapul a sursuruenna ti makibagay. Naobserbaran a no damona nga asitgan ti maysa nga anemone, “sagidsagidenna” dayta iti sumagmamano nga oras. Agparang a tumulong daytoy tapno maibagay ti clown fish ti iruarna a kemikal a mangbalkut kenkuana kas proteksion iti partikular a gita ti baro nga anemone. Mabalin a masilud bassit ti clown fish iti dayta a proseso. Ngem kalpasanna, aggayyemdanton.

Ti panagtinnulong ti kasta a nagduma a parsua ket mangted iti nagsayaat a pagtuladan iti panagtrabaho. No agtitinnulong dagiti tattao a nagduduma ti kultura ken nalikudanda, adu ken nagsayaat ti magapuananda. Kas iti clown fish, mabalin a kasapulan ti panawen tapno masursurom ti makibagay kadagiti katrabahuam, ngem sulit met ti resultana.