Kasano a nangrugi dagiti sinagoga?

TI SAO a “sinagoga” ket nagtaud iti Griego a sao a kaipapananna ti “gimong” wenno “panagtataripnong.” Umiso dayta nga awag ta sipud idi un-unana, ditoy nga agtitipon dagiti Judio iti maysa a komunidad tapno agsursuro ken agdaydayawda. Awan ti nalawag a pannakatukoy dagiti sinagoga iti Hebreo a Kasuratan, ngem nalawag iti Kristiano a Griego a Kasuratan a maus-usaren dagita a lugar a pagtataripnongan idi umuna a siglo C.E.

Patien ti kaaduan nga eskolar a nangrugi dagiti sinagoga bayat ti pannakaadipen dagiti Judio idiay Babilonia. Kuna ti Encyclopaedia Judaica: “Gapu ta dagiti Destiero ket adayoda iti Templo ken addada iti sabali a daga, nariknada a kasapulanda ti maliwliwa gapu iti rigatda. Isu a masansan nga agtataripnongda, nalabit iti Sabbath, sa basaenda ti Kasuratan.” Idi nawayawayaanen dagiti Judio, agparang nga intultuloyda ti agtataripnong tapno agkararag ken agbasada iti Kasuratan, sa nangibangonda kadagiti sinagoga iti sadinoman a nagnaedanda.

Idi umuna a siglo C.E., dagiti ngarud sinagoga ti sentro ti narelihiosuan nga aktibidad ken panaglalangen dagiti Judio iti nadumaduma a paset ti Mediteraneo, iti intero a Middle East, ken iti Israel. “[Ti sinagoga] ti lugar a pagadalan, pakaaramidan dagiti sagrado a pannangan, pakadenggan dagiti kaso, pakaideposituan dagiti pondo ti komunidad, paggigimongan, ken pakaaramidan dagiti napolitikaan a miting,” kuna ni Propesor Lee Levine iti The Hebrew University of Jerusalem. Innayonna: “Siempre, ti kapatgan a maar-aramid kadagita ket ti panagdaydayaw.” Dayta ngarud ti makagapu a masansan a napan ni Jesus kadagiti sinagoga. (Mar. 1:21; 6:2; Luc. 4:16) Sadiay nga insuro ken pinaregtana dagiti presente. Idi naipasdeken ti kongregasion Kristiano, namin-adu met a nangasaba ni apostol Pablo kadagiti sinagoga. Kaykayat dagidiay interesado iti naespirituan a bambanag ti mapan iti sinagoga, isu a no sumangpet idi ni Pablo iti maysa a siudad, kaaduanna nga umuna a mapan iti sinagoga tapno mangasaba sadiay.​—Ara. 17:1, 2; 18:4.