လံာ်စီဆှံ ဆီတလဲပတၢ်အိၣ်မူ
ယတအဲၣ်ဒိးသံဘၣ်
-
အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အနံၣ်– ၁၉၆၄
-
ထံကီၢ်လၢ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်– ကီၢ်အဲကလံး
-
အဂ့ၢ်အကျိၤ– မိၢ်သးစၢ်လၢ အလူၤဘၣ်အသး
ယတၢ်အိၣ်မူလၢညါ
ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဖါဒ့ထၢၤ လီၢ်ကဝီၤလၢပှၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါ လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်လိဒိၣ် ကီၢ်အဲကလံးအပူၤလီၤ. ယအိၣ်ဒီးယမိၢ် ဒီးယနီသၢဂၤလီၤ. ပပါန့ၣ်မ့ၢ်ပှၤအီသံးဖိအဃိ အဝဲလီၤမၢ်တဘျီဘျီ, ဟဲက့ၤအိၣ်လၢဟံၣ်တဘျီဘျီန့ၣ်လီၤ.
ဖဲယနီၢ်ဆံးဒံးအခါ ယမိၢ်သိၣ်လိယၤ လၢယကဃ့ထုကဖၣ်တၢ် ကိးနၤဒဲးလီၤ. ယအိၣ်ဒီးလံာ်စီဆှံ ဆံးဆံးဖိတဘ့ၣ် လၢအိၣ်ဒၣ်ထဲ လံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ တကတြူၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးလံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤန့ၣ် ယက့ၤမၤက့ၤအီၤလၢ တၢ်သးဝံၣ် ဒီးယသးဝံၣ်အီၤလီၤ. ဘၣ်တဘျီ ဖဲယဖးလံာ်လၢအဂၤတဘ့ၣ်အခါ ယထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကတိၤလၢ အိၣ်တ့ၢ်လၢယသးပူၤလီၤ– “မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤလၢ ခဲမုၢ်ဆ့ၣ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်.” ခီဖျိလၢ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်အံၤအဃိ ဖဲမုၢ်နၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယမံတန့ၢ်ဘၣ်ဒီး ယဆိကမိၣ်ထဲ တၢ်အိၣ်မူခါဆူညါအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ‘တၢ်အိၣ်မူအတၢ်တိာ်ပာ် ကဘၣ်အိၣ်လီၤသၢၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဘၣ်ဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လဲၣ်,’ ယတအဲၣ်ဒိးသံဘၣ်.
ယအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. ယဂုာ်ကျဲးစၢးတဲတၢ်ဒီးပှၤသံ, ယလဲၤဒီးယသကိးလၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်ဒီး ယကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢ အလီၤသးကနိးဒီးလီၤပျံၤလီၤဖုးတဖၣ်လီၤ.
ဖဲယသးအိၣ် အနံၣ်တဆံအခါ ယတၢ်အိၣ်မူလဲၤတပျာ်တစဲးဖိလံ. ယစးထီၣ်အီမီာ် ဒီးစွဲယၤချ့မးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် လၢခံ ယစးထီၣ်အီညါဖီစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးဖဲယအိၣ် ၁၁ နံၣ်အခါယအီကွၢ်သံးလီၤ. ယအီတဝံၣ်ဘၣ် သနာ်က့ ယမူၤန့ၣ်မုာ်ဘၣ်ယၤဒိၣ်မးအဃိ ယအီလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယသးဝံၣ်တၢ်ဒီး ဂဲၤကလံၣ် မုာ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ယမ့ၢ်ချုးန့ၣ် ယလဲၤမၤဖၤထံၤ (parties) ဒီးယလဲၤလၢ မုၢ်နၤခီတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအကျး (nightclubs) လီၤ. လၢမုၢ်နၤခီန့ၣ် ယဟးထီၣ်ခူသူၣ်လၢ ဟံၣ်ပူၤ ဒီးတချုးမုၢ်ဝါထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယဟဲက့ၤနုာ်လီၤခူသူၣ်လၢ ဟံၣ်ပူၤလီၤ. ယမၤဒ်အံၤအဃိ လၢခံတနံၤ ယလီၤဘှံးဒီးယထီၣ်ကၠိတကဲလၢၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ညီနုၢ်ယစံၣ်ကၠိ, ဒီးယမ့ၢ်လဲၤထီၣ်ကၠိန့ၣ် ယအီသံးလၢကၠိထီဘိလီၤ.
မ့ၢ်လၢယလူၤဘၣ်ယသးအဃိ ယထီၣ်ကၠိအလီၢ်ခံကတၢၢ်တနံၣ်န့ၣ် ယဒိးစဲးယန့ၢ်အမးတဂ့ၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယမိၢ်အသးလၢာ်ယၤ ဒီးသးပှံၢ်ထီၣ်ယၤဒိၣ်မးလီၤ. ယၤဒီးယမိၢ် ပတဲအါလိာ်သးအဃိ ယစံၣ်လီၤလၢဟံၣ်ပူၤလီၤ. လၢခံယလဲၤအိၣ်ဒီး ယတၢ်အဲၣ်တီ ထိနံၤ လၢအမ့ၢ်ဝဲ ရဲၣ်စထၤဖရံၣ်အဲ(န်) (Rastafarian) အပှၤကရၢဖိတဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပှၤအမၢးတဂၤ ဒီးပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤမၤတၢ်အၢတၢ်သီအကျါ ဒီးဆါဝဲ ကသံၣ်မူၤဘှီးတဖၣ်လီၤ. လၢခံယဒၢထီၣ် ဒီးဖဲယသးအိၣ် ၁၆ နံၣ်အခါ ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖိခွါတဂၤလီၤ.
လံာ်စီဆှံ ဆီတလဲယတၢ်အိၣ်မူဒ်လဲၣ်
လၢခံ ယလဲၤအိၣ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၣ်လၢ ပှၤပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ မိၢ်လၢအိၣ်ဒီးအဖိလၢ တဖျီဘၣ်အသးဒံးဘၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အဆိကတၢၢ်တဘျီလီၤ. ပိာ်မုၣ်ခံဂၤလၢအမ့ၢ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးန့ၣ် ဟဲဟးအိၣ်သကိးဝဲ မိၢ်သးစၢ်တဖၣ်အံၤ ထီဘိလီၤ. ဘၣ်တနံၤ ယလဲၤနုာ်လီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အကျါလီၤ. ယတၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲယအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အတၢ်ကမၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤအပူၤ အဝဲသ့ၣ် စံးဆၢက့ၤဝဲ ယတၢ်သံကွၢ်ကိးဖျၢၣ်ဒဲးလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အသးဂ့ၤဒီး အသးစူၤအဃိ ထုးန့ၢ်ယသးဒိၣ်မးလီၤ. အဃိ ယစးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံဒီး အဝဲသ့ၣ်လီၤ.
တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ယမၤလိဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ လၢအဆီတလဲယတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ ယနီၢ်ဆံးခါ ယပျံၤလၢယကသံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤယသ့ၣ်ညါထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သိၣ်လိဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၅:၂၈, ၂၉) တကးဒံးဘၣ် ယမၤလိဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယွၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ယၤ နီၢ်နီၢ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၅:၇) လီၤဆီဒၣ်တၢ် ယံးရမံယၤ ၂၉:၁၁ စံးဝဲလၢ– “ယသ့ၣ်ညါတၢ်ကူၣ်လၢ ယကူၣ်ထီၣ်လၢသုဂီၢ်, ယွၤစံးဝဲဒၣ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး, ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အၢတမ့ၢ်ဘၣ်, ဒ်သိးယကဟ့ၣ်သုကတၢၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်လီၤ.” လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ဘၣ်ယသးဒိၣ်မးလီၤ. ယစးထီၣ်နာ်လၢ ယအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၂၉.
ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်အဲၣ်လၢယဖီခိၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လီၤ. ဖဲယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ အဝဲသ့ၣ်ကဟုကယာ်ယၤဒီး တူၢ်လိာ်မုာ်ယၤလီၤ.—အဝဲသ့ၣ်အသးဂ့ၤဒိၣ်မးလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅) ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ ယလဲၤလၢသရိာ်အခါ ပှၤတရ့ဒီးယၤဒ်အံၤ နီတဂၤဘၣ်. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် သ့ၣ်ညါယတၢ်အိၣ်သးသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်လိာ်မုာ်ယၤ ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ယၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်, ကဟုကယာ်ယၤဒီး သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ယၤ တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤယၤ စ့ၢ်ကီးလီၤ. ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်ဘၣ်ဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိဖးဒိၣ်တဒူၣ်လၢ အပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢယမၤလိလံာ်စီဆှံအဃိ ယနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်လၢ ယကဘၣ်ဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူဒ်သိးယမၤ တၢ်ဘၣ်ယွၤအသးကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယကဒုၣ်မီာ်န့ၣ် တညီလၢယဂီၢ်ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ တၢ်သးဝံၣ်တနီၤနီၤန့ၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ယၤလၢ ယကအီညါဖီလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယတဒိကနၣ် တၢ်သးဝံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလၢၤဘၣ်. ဒီးယတအဲၣ်ဒိး အီမူၤသံးလၢၤဘၣ်အဃိ ယတလဲၤလၢ ဖၤထံၤ ဒီးမုၢ်နၤခီ တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအကျးလၢၤဘၣ်. ယရ့က့ၤထဲပှၤလၢ အကမၤစၢၤယၤ ဒ်သိးယတၢ်အိၣ်မူ ကဂ့ၤထီၣ်အဂီၢ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၁၃:၂၀.
ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ထိနံၤ စ့ၢ်ကီးမၤလိလံာ်စီဆှံဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးသ့ၣ်တဖၣ် စံးဆၢအတၢ်သံကွၢ် လၢလံာ်စီဆှံပူၤအဃိ အဝဲနာ်ဝဲလၢ တၢ်လၢအမၤလိဝဲတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. အတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲဖးဒိၣ်ညါ– အတရ့ဒီး အသကိးလၢ အမၢးတဖၣ်လၢၤဘၣ်, အဝဲတဆါကသံၣ်မူၤဘှီး ဒီးတအီညါဖီလၢၤဘၣ်. ဒ်သိးပကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသးအဂီၢ် ပဆီတလဲပလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအတဂ့ၤ ဒီး ဖဲ ၁၉၈၂ နံၣ်န့ၣ် ယၤဒီးထိနံၤပဖျီပသးလီၤ.
“ခဲအံၤ ဖဲယမံနီၤလၢ မုၢ်နၤခီန့ၣ် ယတဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်သံအဂ့ၢ်လၢၤဘၣ်”
ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် လၢညါယလူၤဃုဖး တၢးထီခိးတၢ် ဒီးပၢၢ်ထီၣ် * လၢအအိၣ်ဒီး ပှၤဂၤအတၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူ ဒ်သိးဒီးယၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိအခါ ယန့ၢ်ဂံၢ်န့ၢ်ဘါဒိၣ်မး, ယသးဆူၣ်ထီၣ်, ယဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးယတဟ့ၣ်ၡူဘၣ်. ယဆဲးဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်သိးအသုတပာ်တ့ၢ်ယၤတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ယၤဒီးထိနံၤ ပဒိးဘျၢထံ ဖဲ ၁၉၈၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးအဖှိၣ်ဒ်လဲၣ်
ယကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတံၤသကိးအဃိ ယတၢ်အိၣ်မူဂ့ၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ ယၤဒီးထိနံၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤထီဘိဒီး အဝဲကဟုကယာ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၅၅:၂၂.
ယမၤစၢၤဘၣ် ယဖိမုၣ်ဒီးဖိခွါလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ယထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဒီး သ့ၣ်ညါယွၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
ခဲအံၤ ဖဲယမံနီၤလၢ မုၢ်နၤခီန့ၣ် ယတဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်သံအဂ့ၢ်လၢၤဘၣ်. ယၤဒီးထိနံၤ ပလဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအဝဲသ့ၣ် ကိးနွံဒဲးလီၤ. ပမၤသကိးတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒီး သိၣ်လိပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်နာ် ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မူအထူအယိာ်သ့ဝဲလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 19 ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ထုးထီၣ်ရၤလီၤဝဲ.
You May Also Like
ဘၣ်ဃးဒီးပှၤ
ဘၣ်မနုၤအဃိ ဘၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံလဲၣ်—အထီ
လံာ်စီဆှံမၤစၢၤ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်သံကွၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်အံၤအတၢ်စံးဆၢလီၤ
တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်လၢ အတၢ်စံးဆၢအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤ
ပတၢ်အိၣ်မူ ကပှဲၤဒီးတၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်
ဘၣ်ဃးဒီး ‘ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်အိၣ်မူ အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်’ န့ၣ်မ့ၢ်နဆိကမိၣ်ဘၣ် တဘျီဘျီဧါ. ဖးကွၢ် လံာ်စီဆှံအတၢ်စံးဆၢ လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ.
