ဗျာဒိတ်ကျမ်းမှာဖော်ပြထားတဲ့ မဟာဗာဗုလုန်ဆိုတာက ဘုရားသခင် လက်မခံတဲ့ မှားယွင်းတဲ့ကမ္ဘာ့ဘာသာရေးအစုအဖွဲ့ကို ရည်ညွှန်းတာ ဖြစ်တယ်။ a (ဗျာဒိတ် ၁၄:၈; ၁၇:၅; ၁၈:၂၁) ကမ္ဘာ့ဘာသာရေးတွေဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခုမတူကြဘူးဆိုပေမဲ့ စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါကို လူတွေဝတ်မပြုအောင် လုပ်ဆောင်တဲ့နေရာမှာတော့ တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်းဆိုသလို တူကြတယ်။​—တရားဟောရာ ၄:၃၅။

မဟာဗာဗုလုန်ကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်တဲ့ အချက်များ

1.  ၁။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ တင်စားချက်တစ်ခု ဖြစ်တယ်။ “မဟာဗာဗုလုန်ဟူ၍ လျှို့ဝှက်နက်နဲသည့်အမည်” ရှိတဲ့ “ပြည့်တန်ဆာကြီး၊” “မိန်းမတစ်ဦး” အကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာမှာ ဖော်ပြထားတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၃၊ ၅) ဗျာဒိတ်ကျမ်းဟာ “အမှတ်သင်္ကေတများ” နဲ့ဖော်ပြထားတာကြောင့် မဟာဗာဗုလုန်ဆိုတာ တကယ့်အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ပြောနေတာမဟုတ်ဘဲ တင်စားချက်ဖြစ်ရမယ်လို့ ကောက်ချက်ချတာ သင့်တော်ပါတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁:၁) ဒါ့အပြင် မဟာဗာဗုလုန်ဟာ “လူစုများ၊ လူအုပ်များ၊ လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ” ကို တင်စားတဲ့ “ရေများပေါ်ထိုင်” တယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၁၅) တကယ့်အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဟာ အဲဒီလိုမလုပ်နိုင်ဘူး။

2.  ၂။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်မှုကို ပုံဆောင်တယ်။ မဟာဗာဗုလုန်ကို “မြေကြီးပေါ်မှ ဘုရင်များကို အုပ်စိုးသောနိုင်ငံရှိသည့် မြို့ကြီး” ဆိုပြီး ခေါ်ဆိုထားတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၈) ဒါကြောင့် သူဟာ ကမ္ဘာချီအတိုင်းအတာအထိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်ပြီး ဩဇာညောင်းတယ်။

3.  ၃။ မဟာဗာဗုလုန်က နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့မဆိုင်ဘဲ ဘာသာရေးနဲ့ဆိုင်တယ်။ ရှေးခေတ်ဗာဗုလုန်ဟာ “နတ်ဝိဇ္ဇာအတတ်နှင့် ပြုစားသောအတတ်” လိုက်စားတဲ့နေရာမှာ နာမည်ကြီးတဲ့မြို့ ဖြစ်တယ်။ (ဟေရှာယ ၄၇:၁၊ ၁၂၊ ၁၃; ယေရမိ ၅၀:၁၊ ၂၊ ၃၈) ပြောရမယ်ဆိုရင် အဲဒီမြို့မှာ စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါရွံမုန်းတဲ့ အယူမှားဘာသာရေးအကျင့်အကြံတွေကို ပြုကျင့်ခဲ့ကြတယ်။ (ကမ္ဘာဦး ၁၀:၈၊ ၉; ၁၁:၂–၄၊ ၈) ဗာဗုလုန်ဘုရင်တွေဟာ သိပ်မောက်မာပြီး ယေဟောဝါဘုရားနဲ့ စစ်မှန်တဲ့ဝတ်ပြုရေးကို မထီလေးစားလုပ်ကြတယ်။ (ဟေရှာယ ၁၄:၄၊ ၁၃၊ ၁၄; ဒံယေလ ၅:၂–၄၊ ၂၃) အဲဒီလိုပဲ၊ မဟာဗာဗုလုန်လည်း “နတ်ဆိုးပညာလိုက်စား” တဲ့နေရာမှာ နာမည်ကြီးတယ်။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ဒီအချက်က ဖော်ပြနေတယ်။​—ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၃။

    မဟာဗာဗုလုန် ဖျက်ဆီးခံရတဲ့အခါ “မြေကြီးဘုရင်တို့” ဝမ်းနည်းပူဆွေးကြတယ်လို့ ဖော်ပြတဲ့အတွက် မဟာဗာဗုလုန်ဟာ နိုင်ငံရေးကို ရည်ညွှန်းတာ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၂; ၁၈:၉) “မြေကြီးပေါ်မှ နယ်လှည့်ကုန်သည်များ” နဲ့ သူ့ကိုခွဲခြားဖော်ပြထားလို့ စီးပွားရေးနယ်ပယ်လည်း မဖြစ်နိုင်ပြန်ဘူး။​—ဗျာဒိတ် ၁၈:၁၁၊ ၁၅။

4.  ၄။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ မှားယွင်းတဲ့ဘာသာဖြစ်တယ်။ မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားက စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါကိုဝတ်ပြုဖို့ လူတွေကို သွန်သင်ပေးမယ့်အစား တခြားဘုရားတွေကို ဝတ်ပြုဖို့ သွန်သင်ပေးတယ်။ အဲဒီလိုလုပ်တာကို “သူတို့ရဲ့ဘုရားတွေနဲ့ ပြည့်တန်ဆာလုပ်” တယ်ဆိုပြီး ကျမ်းစာမှာ ဖော်ပြထားတယ်။ (ဝတ်ပြုရာ ၂၀:၆; ထွက်မြောက်ရာ ၃၄:၁၅၊ ၁၆၊ ကဘ) သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူ၊ လူသေရင် ဝိညာဉ်မသေဘူးစတဲ့ ယုံကြည်ချက်တွေနဲ့ ဝတ်ပြုရေးမှာ ရုပ်တုအသုံးပြုခြင်းစတဲ့ အကျင့်အကြံတွေဟာ ရှေးခေတ်ဗာဗုလုန်ကနေ ဆင်းသက်လာတာဖြစ်ပြီး မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားမှာလည်း အဲဒီယုံကြည်ချက်၊ အကျင့်အကြံတွေကို မြင်တွေ့နေရတုန်းပဲ။ အဲဒီဘာသာတရားတွေမှာ ဝတ်ပြုရေးနဲ့ လောကတပ်မက်စိတ်ဟာ ရောထွေးနေတယ်။ မှားယွင်းတဲ့ဝတ်ပြုရေးမှာ ပါဝင်တာက ဘုရားသခင်အပေါ် သစ္စာမဲ့ရာကျလို့ ကိုယ်တော်ရဲ့ ရန်သူပဲ။​—ယာကုပ် ၄:၄။

    မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားတွေရဲ့ စည်းစိမ်ချမ်းသာနဲ့ အဆောင်အယောင်တွေဟာ “ခရမ်းရောင်အထည်နှင့် နီမြန်းသောအထည်များကို ဝတ်ဆင်လျက် ရွှေ၊ ကျောက်မျက်နှင့် ပုလဲတန်ဆာများကို ဆင်မြန်းထား” သူအဖြစ် ကျမ်းစာမှာ တင်စားဖော်ပြထားတဲ့ မဟာဗာဗုလုန်နဲ့ သိပ်လိုက်ဖက်တယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၄) မဟာဗာဗုလုန်ဟာ “မြေကြီးပေါ်ရှိ ရွံရှာဖွယ်ရာများ” ရဲ့ ဇာစ်မြစ်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် ဘုရားသခင်ကို ရှုတ်ချဂုဏ်ဖျက်နေတဲ့ သွန်သင်ချက်တွေ၊ လုပ်ရပ်တွေရဲ့ အဓိကတရားခံပဲ။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၅) မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားမှာရှိသူတွေဟာ မဟာဗာဗုလုန်ကို ထောက်ခံအားပေးနေတဲ့ “လူစုများ၊ လူအုပ်များ၊ လူမျိုးများနှင့် ဘာသာစကားများ” ဖြစ်တယ်။​—ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၅။

 “မြေကြီးပေါ်မှာ အသတ်ခံရသောသူ” အားလုံးအတွက် မဟာဗာဗုလုန်မှာ တာဝန်ရှိတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၄) သမိုင်းကိုပြန်ကြည့်ရင် မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားက စစ်ပွဲတွေဖြစ်လာအောင် သွေးထိုးပေးရုံမက အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွေကို မီးထိုးယပ်ခတ်ပေးတဲ့အပြင် မေတ္တာရှင်ဘုရားသခင် ယေဟောဝါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အမှန်တရားကိုလည်း မသွန်သင်ပေးဘူး။ (၁ ယောဟန် ၄:၈) အဲဒီလိုမသွန်သင်ပေးတဲ့အတွက် လူ့သမိုင်းမှာ သွေးစွန်းမှုအများကြီး ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။ အဲဒီအချက်တွေကြောင့် ဘုရားသခင် နှစ်သက်လက်ခံမှုကို လိုချင်သူတွေဟာ “သူ၏အထဲမှထွက်” ရမယ်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် မှားယွင်းတဲ့ဘာသာကနေ ထွက်လာရမှာဖြစ်တယ်။​—ဗျာဒိတ် ၁၈:၄; ၂ ကောရိန္သု ၆:၁၄–၁၇။