Xionyoui kampa nesi tein kipia

Xionyoui kampa nesi tein kipia

¿Akoni kixejxeloj Biblia itech capítulos uan versículos?

¿Akoni kixejxeloj Biblia itech capítulos uan versículos?

XIONMONEMILI ke tejuatsin se tionmomachtijkauj Jesús akin nemi itech yekinika siglo uan nechikol kampa tionmosentilia kiselij se tajkuilol tein kititanik tatitanil Pablo. Keman tikonkaktok nejon tajkuilol tein kiixtajtoltijtokej, tikonkaki ke tatitanil Pablo miakpa ika tajtoua tajkuilolmej tein moajsij itech “Tajkuilolamatsin de Dios”, oso Escrituras Hebreas (2 Timoteo 3:15). Tejuatsin tionmonemilia: “Nikuelitaskia nikixtajtoltis nejon tajkuilol tein moijtoj”. Sayoj ke itech nejon tonalmej, se kiajsis se tajkuilol semi ouij katka. ¿Keyej?

AMO KIPIAYA CAPÍTULOS NION VERSÍCULOS

¿Keniuj katka “Tajkuilolamatsin de Dios” itech itonaluan Pablo? Nikan monextia se taixkopin: nesi se tajkuilol tein poui itech amatajkuilol Isaías tein kiajsikej ompa mar Muerto itech seki Amatajkuilolmej tein tetekuiniujtoyaj. Kemej tikonita, sayoj kipia tajkuilolmej uan amo kipia kampa moxejxelouaj. Uan amo kipia capítulos nion versículos kemej axkan tikuij.

Akin kijkuilojkej Biblia amo kixejxelojkej tein Dios kiniluiaya itech capítulos uan versículos. Sayoj kijkuilojkej nochi uan ijkon maj oksekin kitamiixtajtoltianij uan amo sayoj seki tajkuilolmej. ¿Melauj ke no tiknekij tiktamiixtajtoltiskej se tajkuilol tein techtitanilia se akin tiktasojtaj? Kemaj, uan amo sayoj seki tajkuilolmej.

Katka se kuejmol maj tajkuilolmej amo xexeliujtonij itech capítulos uan versículos. Pablo sayoj kijtouaya “ijkuiliutok tech in Tajtoltsin de Dios ijkuin” oso “ne uejkautanauatijke Isaias no kijtoko ijkuin” keman ika tajtouaya okseki tajkuilolmej (Romanos 3:10; 9:29). Uan nejin tajkuilolmej semi ouij yeskia maj se kinajsi, sayoj uelia komo tel kuali se kiixmatia “Tajkuilolamatsin de Dios”.

Uan no, nejon “Tajkuilolamatsin de Dios” amo kipiaya sayoj se tamachtilis. Itamiampa yekinika siglo, kipiaya 66 amatajkuilolmej. Yejua ika, itech totonaluan, akin kiixtajtoltiaj Biblia motasojkamatij maj xejxeliujto ika capítulos uan versículos tein kinpaleuia maj kiajsikan tajkuilol tein kitemouaj, kemej tel miak tajkuilolmej tein Pablo ika tajtoj.

Xa tionmotajtania: “¿Akoni kitalilij Biblia capítulos uan versículos?”.

¿AKONI KITALILIJ CAPÍTULOS?

Moijtoua ke se tiopixkat kayot Inglaterra akin motokaytia Stephen Langton kichiuak maj Biblia moxejxelo itech capítulos, satepan yejua mochiuak se ueyi tiopixkat itech xolal Canterbury. Yejua kixejxeloj Biblia ipeujyan siglo trece, keman tamachtiaya itech se ueyi kaltamachtiloyan itech xolal París.

Achto, akin momachtiayaj ika Biblia kichiujkaj miak taman tein ika kixejxeloskej itech seki oloch tajkuilolmej oso capítulos, porin kinekiaj maj okachi amo ouij tekisa se kitemos tajkuilolmej. Xionmonemili keniuj tel amo ouij yeskia maj se kitemo se tajkuilol itech sayoj se capítulo, uan amo itech nochi se amatajkuilol, kemej amatajkuilol Isaías, tein kipia 66 capítulos.

Sayoj ke nejon kichiuak maj onka se kuejmol: motelmachtianij kichiujkej miak taman kemej ueliskia moxejxelos Biblia, sayoj ke semi tatamamej katkaj. Kemej neskayot, amatajkuilol Marcos kixejxelojkaj itech 50 capítulos, amo itech 16 kemej axkan kipia. Itech itonaluan tiopixkat Langton, ompa París nemiaj sekin momachtianij akin ualeuayaj itech miak uejueyi altepemej uan kiuikayaj ininBiblia. Sayoj ke tamachtianij uan momachtianij taman kijtouayaj kampa moajsia se tajkuilol. ¿Keyej? Porin semi tataman katka kemej kixejxelojkaj tajkuilolmej.

Yejua ika Langton kiixtalij se yankuik taman kemej kixejxelos Biblia itech capítulos. Amatajkuilol The Book—A History of the Bible (Amatajkuilol. Tein mochiuak keman moijkuiloj Biblia), kijtoua ke ijkon kemej Langton kixejxeloj tajkuilolmej “kinyolnotsak taixtajtoltianij uan tajkuilouanij uan niman moteixmatiltij itech nochi Europa”. Tein kemej ne uejkauj Langton kixejxeloj Biblia no ijkon axkan mokui itech tel miak Biblias.

¿AKONI KITALILIJ VERSÍCULOS?

Trescientos xiujmej satepan, itech siglo dieciséis, Robert Estienne, se tajkuilojkej kayot Francia akin kichijchiuaya amaixmej uan semi motelixmati, kichiuak seki taman tein okachi tapaleuij. Yejua kinekia maj okachi miakej momachtianij Biblia, uan kiitak ke semi tapaleuiskia komo onkaya sayoj se taman kemej moxejxeloskia Biblia itech capítulos uan versículos.

Moajsiaj oksekin akin achto kinemilijkajya kixejxeloskej Biblia itech versículos. Kemej neskayot, tel miak xiujmej achto, seki tajkuilouanij kixejxelojkaj Biblia hebrea (oso Antiguo Testamento) sayoj itech versículos, amo itech capítulos. Ijkon kemej amo onkaya sayoj se taman kemej moxejxelouaya capítulos, amo no onkaya se taman kemej moxejxelouaya versículos.

Estienne kixejxeloj Nuevo Testamento (oso Escrituras Griegas Cristianas) ika yankuik tapoualmej kemej kipiaskia versículos uan no ijkon kichiuak itech Biblia Hebrea. Itech xiuit 1553 kiteixmatiltij yekinika Biblia itech tajtol francés ika capítulos uan versículos kemej axkan tikpiaj itech Biblia. Sekin taixmatinij kijtojkej ke ijkon kemej moxejxelojka Biblia itech versículos kichiuaya maj ouij se kiajsikamatini keniuj mouikaj tajkuilolmej uan amo moitaskia Biblia kemej sayoj se tajkuilol. Maski ijkon, miakej akin kikixtiayaj amaixmej itech teposmej niman kikixtijkej miak Biblias kemej kixejxelojka Estienne.

TEL TEPALEUIA KEMAN SE MOMACHTIA BIBLIA

Maski se kixejxelos Biblia itech capítulos uan versículos moita ke amo ouij, nejin taman kemej moxejxeloj kichiua maj sejse versículo kipia keniuj se kiajsis, kemej yeskia se amat kampa ixnesi kani se nemi. Capítulos uan versículos amo Dios kixejxeloj uan kemansa semi taman kemej moxejxeloua tajkuilolmej. Sayoj ke techpaleuia maj niman se kiajsi tajkuilolmej tein tikitaj ke motelnekij, ijkon kemej keman tiktapaluiaj seki tajkuilolmej itech se amat oso se amatajkuilol tein tiknekij tikelnamikiskej.

Maski semi tapaleuia kemej xejxeliujtok Biblia, tein okachi moneki yejua maj se kiajsikamati itamachtilisuan Dios tein yejuatsin kineki techiluis itech iTajtol. Amo sayoj xikonixtajtolti se versículo, ta xionmochikaua xikonixtajtolti miak versículos. Komo ijkon tikonchiua, okachi kuali tikonixmatis ‘Tajkuilolamatsin de Dios. Uan sayoj nijin Tajtoltsin de Dios uelis mitsonnextilis uan mitsonyekantiyas para tikonajsis ne nemakixtilis’ (2 Timoteo 3:15).