MIAKEJ kimatij ke Jesús kikoujpampilojkej uan inajnakastan kinpilojkej ome takamej akin katkaj tachtekinij (Mat. 27:35-38). Biblia kijtoua ke keman Jesús momikilij, kitetsilojkej ika tasal uan kitalilijkej itech inakayo tein momattoyaj kintaliliskej judíos achto ke kintokaskej, uan kitalijkej itech se miketekoch (Mar. 15:42-46). Sayoj ke sekin amo kiyekneltokaj nejin tein kijtoua Biblia.

Seki motelmachtianij amo kineltokaj ke romanos kinkauaya maj kintokanij akin kinkoujpampilouayaj porin kichiujkaj tein amo kuali. Kinemiliaj ke xa kinchiuiliayaj okse taman. Se takat akin monotsa Ariel Sabar kijtoj itech amaix Smithsonian keyej ijkon kinemiliaj sekin. Kijkuiloj: “Kinpilouayaj itech cruz akin kichiuayaj tein semi amo kuali, yejua ika seki motelmachtianij kinemiliaj ke amo taixejekol maj romanos kinkauanij maj kintokanij”. Romanos kinekiaj maj semi mopinaujtianij akin kinkoujpampilouayaj. Yejua ika, ompa kinkauayaj para maj kinkuanij koujtajokuilimej. Uan xa satepan kinpantamotayaj kampa kinpantamotayaj okseki mikemej.

Sayoj ke tein kiajsinij, kinextia ke seki judíos akin kinkoujpampilojkaj kemaj kintokkej. Itech xiuit 1968, kampa kintokkej seki kalyetouanij kiajsikej iomiyouan se takat akin kikoujpampilojkaj ompa Jerusalén. Iomiyouan yetoyaj itech se kaxontsin kampa ipa kintaliayaj omimej. Ompa yetoya omit tein kipiaya ikotsko uan sotoya itech se kouit ika se clavo, tein ueyak katka 11,5 centímetros (4,5 pulgadas). Sabar kijtoua: “Nejon omit katka ikotsko se takat akin monotsaya Jehohanán, uan tapaleuij maj monexti ke Jesús xa kemaj kitokkej ijkon kemej moijtoua itech Evangelios”. Semi tapaleuia se kimatis nejin, porin “ikotsko Jehohanán tapaleuia maj monexti ke itech tonalmej keman nemia Jesús, romanos kikaujkej maj kitokakan se takat ijkon kemej momattoyaj judíos satepan ke kipilojkaj itech cruz”.

Nejon omit tein kiajsikej kichiuak maj tataman kinemilikan kemej pilkatoya Jesús. Sayoj ke monextia ke sekin akin kinkoujpampilouayaj kemaj kintokayaj, uan amo kinpantamotayaj kampa kinpantamotayaj okseki mikemej. Ijkon kemej moijtoua itech Biblia, Jesús kemaj kitokkej uan tein kiajsinij kiyeknextia ke ijkon mochiuak.

Jiova achtook kijtojka ke Jesús kitokaskiaj iniuan tominpianij uan amo akin ueli kitsakuilia maj mochiua tein yejuatsin kiixtalia (Is. 53:9; 55:11).