Skip to content

Skip to table of contents

KUBUZYA-BUZYA | FAN YU

Sikupanga Mapulogilamu Aamu Kkompyuta Ulapandulula Mbwaakatalika Kusyoma Muli Leza

Sikupanga Mapulogilamu Aamu Kkompyuta Ulapandulula Mbwaakatalika Kusyoma Muli Leza

BA DR. FAN YU bakatalika mulimo wabo kabali basikuvwuntauzya banamba acikolo citegwa China Institute of Atomic Energy, munsi-munsi adolopo lya Beijing. Aciindi eeco tiibakali kusyoma kuti Leza nkwali aboobo bakali kusyoma munjiisyo yakusanduka kwazintu. Pele lino ba Dr. Yu basyoma kuti buumi bwakalengwa buya a Leza. Balembi ba Sinsimuka! bakababuzya kujatikizya lusyomo lwabo.

Amutwaambile kujatikizya buumi bwanu.

Ndakazyalwa mu 1959 mudolopo lya Fuzhou, mucooko ca Jiangxi mucisi ca China. Ciindi nondakajisi myaka iili lusele, kwakali mapenzi mucisi akaambo kamanyongwe aakaliko mucisi (Cultural Revolution). Bataata ibakali kubeleka mulimo wakuyaka alimwi akubamba migwagwa, bakaambilwa kubamba njanji munkanda iyakali kulamfwu kapati. Kwamyaka minji bakali kutuswaya buyo ciindi comwe amwaka. Aciindi eeco ndakali kukkala abamaama ibakali bayi acikolo cimwi. Twakali kukkala acikolo mpeena aawo mpobakali kuyiisya. Mu 1970, twakalongela ku Liufang, kumunzi kwalo bantu nkobakali bacete mucooko ca Linchuan, acakulya nkocakali kukatazya kapati.

Ino bamukwasyi wanu bakali kusyoma nzi?

Bataata tiibakali kubuyanda bukombi naa mapolitikisi. Bamaama bakali ba Budda. Kucikolo, ndakayiisyigwa kuti buumi bwakaba akaambo kakusanduka kwazintu, alimwi ndakacisyoma ncobakali kwaamba bamayi.

Nkaambo nzi ncomwakazikkomanina namba?

Ndakazikkomanina namba nkaambo ziyanda kuvwuntauzya kubelesya nzila zimwi. Mbwaakafwida buyo mweendelezi wamanyogwe (revolution) Mao Tse-tung mu 1976, ndakaunka kuyunivesiti. Ndakasala kuti kandiiya namba. Nondakaba acipepa caatala icitondezya kuti ndazwidilila (master’s degree), mulimo wangu wakusaanguna wakali kubikkilizya akuvwuntauzya kubelesya namba mukubamba ma nuclear reactors.

Ino ncinzi icakamukwelelezya kujatikizya Bbaibbele?

Mu 1987, ndakaunka ku United States kuyakwiiya kutegwa ndikabe alwiiyo lwaatala kapati (doctorate studies) ku Texas A&M University. Ndakalizyi kuti, ku America bantu banji balasyoma muli Leza alimwi balalibala Bbaibbele. Alimwi ndakazikumvwa kuti, Bbaibbele lilijisi busongo bunji bugwasya, aboobo ndakayeeya kuti ndilibale.

Njiisyo zyamu Bbaibbele zyakali kulimvwisya kuti zilagwasya. Pele ndakajana kuti zibeela zimwi zilakatazya kumvwa aboobo ndakacileka kulibala.

Ino luyandisisyo lwanu lwamu Bbaibbele lwakatalika buti alimwi?

Makani aajatikizya Mulengi akali meenzu kulindime, aboobo ndakayanda kuti ndilivwuntauzyile kujatikizya makani aaya

Mu 1990, Kamboni wa Jehova umwi wakandiswaya aŋanda yangu akunditondezya ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya buumi bubotu bwabantu kumbele. Wakabamba bubambe bwakuti banabukwetene bobilo kababoola kundiyiisya Bbaibbele. Mukuya kwaciindi, bakaintu bangu ba Liping, balo ibakali kuyiisya ciiyo ca physics kucikolo mucisi ca China abalo ibatakali kusyoma kuti Leza nkwali, bakatalika kwiiya Bbaibbele abalo. Twakaiya ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya buumi mbobwakatalika. Makani aajatikizya Mulengi akali meenzu kulindime, aboobo ndakayanda kuti ndilivwuntauzyile kujatikizya makani aaya.

Ino mbuti mbomwakacita oobo?

Mbondakali syaazibwene mumakani aanamba, ndakayiisyigwa kuzyiba zintu mbozikonzya kucitika. Alimwi ndakaiya kuti, kutegwa buumi bulitalikile buyo, nkokuti ma protein akaliko kale. Aboobo ndakasola kuyeeya protein mboikonzya kubako kakunyina nzila iimwi yeendelezyegwa acintu cimwi. Ma protein azyibidwe kuti ali akati kama molecule aakatazya kumvwisya kapati, alimwi maseelo alakonzya kuba ama protein aaindene-indene manji akweendelana munzila zigaminide. Ndakatalika kuyeeya mbuli bamwi mbobakali kuyeeya kuti kupangika kwama protein kakunyina mulengi takukonzyeki pe! Tandinabalide makani aali woonse aamba zyanjiisyo yakusanduka kwazintu aakandisika amoyo kujatikizya ma molecule aaya aakatazya kumvwisya aacintu cipona mbwaakonzya kulipanga kutegwa abe cibeela ciyandika kapati cacintu eeco. Kulindime zyoonse eezyi zyakali kutondezya buyo kuti kuli Mulengi.

Ino ncinzi icakamupa kusyoma kuti Bbaibbele lyakazwa kuli Leza?

Nondakali kuyaabwiiya a Bakamboni ba Jehova, ndakaiya kuti Bbaibbele lilijisi businsimi bunji bwalo ibwakazuzikizyigwa kale. Alimwi ndakatalika kubona bubotu buliko mukutobela njiisyo zyamu Bbaibbele. Ndakali kulibuzya kuti, ‘Ino mbuti balembi ba Bbaibbele ibakali kupona zyuulu zyamyaka izyainda mbobakali kukonzya kulemba busongo bwalo ibwazumanana kugwasya mazuba aano?’ Asyoonto-syoonto, ndakatalika kusyoma kuti Bbaibbele ndi Jwi lya Leza.

Ino ncinzi icapa kuti muzumanane kusyoma kuti kuli Mulengi?

Ciindi nondiyeeya zintu zinji iziliko mububumbo, cindipa buyo kusyoma kuti kuli Mulengi. Calino, ndilapanga mapulogilamu aamukkompyuta, alimwi kanji-kanji ndilagambwa kubona bongo bwesu mbobubeleka kwiinda mapulogilamu aamakkompyuta. Mucikozyanyo, cilagambya kapati kubona bongo bwesu mbobucikonzya kuzyiba jwi lyamuntu. Kakunyina abuyumuyumu, bunji bwesu tulakonzya kumvwisya jwi, nokuba kuti inga kalijisi mabala aatamaninide, kuseka, kukola, kwaangatila, mbolimvwika jwi, kuvwiilila, zisabila, naa kunyongana kwafooni. Mulakonzya kuyeeya kuti eeci tacigambyi. Pele eeci ciliindene ambobazyi aabo ibapanga mapulogilamu aamukkompyuta. Bongo bwamuntu bulayiinda kulamfwu noiba pulogilamu yamukkompyuta iisyomwa kuti ilakonzya kuzyiba jwi.

Mukwiimpana abunji bwamakkompyuta aasumpukide kapati, bongo bwesu bulakonzya kuzyiba mbwalimvwa muntu, kuzyiba mbolimvwika jwi, akuzyiba baambi kwiinda mumajwi aabo. Ibapanga mapulogilamu aamukkompyuta balavwuntauzya makkompyuta mbwaakonzya kwiiya bongo bwamuntu kutegwa kaazyiba jwi. Ndili masimpe kuti kwiinda mukucita boobo bali mukwiiya milimo ya Leza.