MBUBWENYA mbuli nkumba-kumba zitegwa barnacles, nkumba-kumba eezyi zitegwa marine mussel zilanamatila kumabwe, kuzisamu, naa kubwato. Nokuba boobo, mukwiindana ankumba-kumba zitegwa barnacles zyalo izinamatila buyo atala aacintu, inkumba-kumba zitegwa marine mussel zyalo zilakonzya kunamatila kucintu kwiinda mukubelesya tumaulu ooto tuboneka mbuli tutambo akulengelela. Nokuba kuti kucita boobu kupa kuti nkumba-kumba eeyi kaicikonzya kweendeenda kutegwa ijane cakulya, tumaulu ootu ituli mbuli tutambo kuboneka kuti tatuli tuyumu kapati aboobo tatucikonzyi kuliyumya kumayuwe aamulwizi. Pele ino tumaulu ootu tucikonzya buti kunamatila kucintu kutegwa nkumba-kumba eeyi itatolwi amaanzi aamulwizi?

Amulange-lange cicitika: Tumaulu ootu tuli mbuli tutambo ntuyumu nkotuli kumamanino pesi kulubazu lumwi ntuteteete cakuti tulakonzya kulandamuka. Basikuvwuntauzya bajana kuti kuyuma kwansaizi kwatumaulu ootu ituli mbuli tutambo nkotuli kumamanino kulubazu lumwi alimwi akuteteeta kwansaizi kwantuto kulubazu lumbi kulagwasya kapati kuti katucikonzya kunamatila kuzintu. Aboobo, tumaulu ootu tuli mbuli tutambo tulakonzya kunamatila kapati nokuba kuti twakwelwa canguzu kumaanzi aamulwizi.

Syaazibwene wazina lya Guy Genin, wakaamba kuti zintu eezyi nzyobakajana mubuvwuntauzi oobu “zilagambya kapati,” alimwi wakayungizya kwaamba kuti: “Mboipangidwe munzila iigambya nkumba-kumba eeyi kuyeeme akweendelana kubotu kuliko akati kacibeela citeteete alimwi acibeela ciyumu.” Basayaansi basyoma kuti mbotupangidwe tumaulu ootu ituli mbuli tutambo tulakonzya kubelesyegwa munzila zisiyene-siyene mbuli kunamatizya cintu kubwaanda alimwi akuzintu zili kunsi aamaanzi, kuswaanganya nsinga kuzifwuwa, alimwi akujala zilonda zyakwaandulwa. Syaazibwene waku University of California in Santa Barbara, U.S.A., wazina lya J. Herbert Waite wakaamba kuti: “Zintu nzyotukonzya kwiiya kuzwa kuzilenge mumakani aaya aakunamatila kuzintu, nzinji kapati.”

Ino muyeeya buti? Sena tumaulu tuli mbuli tutambo twankumba-kumba yamulwizi iitegwa Marine Mussel twakaba akaambo kakusanduka kwazintu naa twakalengwa buya?