Skip to content

Ino “Baalumi Basongo Botatwe” Bakali Bani? Sena Bakaitobela “Nyenyeezi” Yaku Betelehemu?

Ino “Baalumi Basongo Botatwe” Bakali Bani? Sena Bakaitobela “Nyenyeezi” Yaku Betelehemu?

Bwiinguzi bwamu Bbaibbele

 Aciindi ca Kkilisimasi, bantu banji balaamba kujatikizya “baalumi basongo botatwe” naa “bami botatwe” ibakaunka kuyoobona Jesu naakazyalwa. Pele Bbaibbele talibapandululi boobo pe. (Matayo 2:1) Muciindi caboobo, mulembi wamakani mabotu Matayo wakabelesya bbala lya Chigiliki lyakuti ma’goi kupandulula baabo ibakaswaya Jesu. Ibbala eeli lyaamba basyaazibwene mukupandululula bweende bwanyenyeezi alimwi amicito yamizimo. a

 Ino “baalumi basongo” bakali bongaye?

 Bbaibbele talyaambi naa bakali bongaye, alimwi kuli mizeezo iindene-indene kujatikizya mweelwe wabaalumi basongo aaba. Kweelana abbuku lyakuti Encyclopedia Britannica, bantu banji bakkala ku Asia basyoma kuti baalumi basongo bakali 12, pele bantu banji baku Europe aku America basyoma kuti bakali botatwe, ambweni akaambo kakuti Bbaibbele lyaamba kuti kwakali zipego zyotatwe nkokuti, ‘ngolida, tununkilizyo twiitwa kuti libano, amuro’ (Matayo 2:11) izyakapegwa muvwanda.”

 Sena “baalumi basongo” bakali bami?

 Nokuba kuti ciindi ca Kkilisimas basikuswaya batondezyegwa kuti bakali bami, kunyina Bbaibbele mpolibaamba kuti bakali bami. Bbuku lyakuti Encyclopedia Britannica lyaamba kuti nokwakainda myaka minji kuzwa Jesu naakazyalwa, bantu bakayungizya twaambo kumakani aakuzyalwa kwa Jesu, alimwi bantu banji bakatalika kwaamba kuti baalumi aabo bakali bami.

 Ino “baalumi basongo” bakali bani mazina?

 Bbaibbele kunyina mpolyaamba mazina aabasikupandulula bweende bwanyenyeezi. Bbuku lyakuti The International Standard Bible Encyclopedia, lyaamba kuti twaano twakaindi twaamba kuti mazina aabo bakali ba Gaspar, Melchior a Balthasar.

 Ino ndilili “baalumi basongo” nobakamuswaya Jesu?

 Ambweni basikupandulula bweende bwanyenyeezi bakaswaya Jesu kakwiindide myezi kuzwa naakazyalwa. Twaamba boobo nkaambo Mwami Heroda, iwakali kuyanda kujaya Jesu, wakalailila kuti bana basankwa ibakajisi myaka yobilo kuyaansi bajaigwe. Wakaamba myaka eeyo kweelana amakani ngobakamwaambila basikupandulula bweende bwanyenyeezi.—Matayo 2:16.

 Basikupandulula bweende bwanyenyeezi tiibakaswaya Jesu busiku mbwaakazyalwa. Bbaibbele lyaamba kuti: “Nobakanjila muŋanda bakamubona mwana kali a Mariya banyina.” (Matayo 2:11) Eeci citondezya buyo kuti aciindi eeci mukwasyi ooyu wakali kukkala muŋanda, akuti Jesu tanaakacili muvwanda mucilido cabanyama.—Luka 2:16.

 Sena Leza ngowakabasololela “baalumi basongo” kutobela “nyenyeezi” yaku Betelehemu?

 Bantu bamwi basyoma kuti Leza ngowakatuma nyenyeezi njobaita kuti nyenyeezi yaku Betelehemu kuti isololele basikupandulula bweende bwanyenyeezi kuli Jesu. Atulange-lange aaya ncaatakonzyi kuba masimpe.

  •   Eeco icakali kulibonya mbuli nyenyeezi cakasaanguna kubasololela ku Jerusalemu. Bbaibbele lyaamba kuti: “Basikupandulula bweende bwanyenyeezi ibazwa Kujwe bakaboola ku Jerusalemu akubuzya kuti: ‘Uli kuli ooyo wakazyalwa kali mwami waba Juda? Nkaambo twakabona nyenyeezi yakwe notwakali Kujwe, aboobo twaboola kuzoomufwugamina.’”—Matayo 2:1, 2.

  •   Mwami Heroda nguwakasaanguna kubasololela ku Betelehemu, kutali “nyenyeezi.” Naakamvwa kuti kwazyalwa “mwami waba Juda,” Heroda wakabuzya-buzya nkwaakali kuyoozyalilwa Kristo iwakasyomezyegwa. (Matayo 2:3-6) Naakazyiba kuti nku Betelehemu, wakaambila basikupandulula nyenyeezi kuti baunke nkuko, bakamuyandaule mwana, mpoonya akupiluka kuzoomwaambila.

     Aawa ndendilyo baalumi nobakaunka ku Betelehemu. Bbaibbele lyaamba kuti: “Nobakamana kumuswiilila mwami, bakazumanana mulweendo lwabo, eelyo nyenyeezi njobakabona nobakali Kujwe yakaunka kumbele lyabo kusikila yaakwiima aawo mpaakabede mwana.”—Matayo 2:9.

  •   Bantu nobakabona “nyenyeezi,” zintu izyakatalika kucitika zyakali kubikka buumi bwa Jesu muntenda alimwi zyakapa kuti bana batajisi mulandu bajaigwe. Basikupandulula bweende bwanyenyeezi nobakazwa mu Betelehemu, Leza wakabacenjezya kuti batapiluki kuli Heroda.—Matayo 2:12

 Ino Heroda wakacita buti? Bbaibbele lyaamba kuti: “Heroda naakabona kuti weenwa abasikupandulula bweende bwanyenyeezi, wakakalala kapati, mpoonya wakalailila kuti bana basankwa boonse mu Betelehemu amuzyooko zyanguwo zyoonse ibajisi myaka yakuzyalwa yobilo akuyaansi bajaigwe kweelana aciindi basikupandulula bweende bwanyenyeezi ncobakamwaambilide kuti noyakalibonya nyenyeezi.” (Matayo 2:16) Leza naatakapa kuti cintu cibyaabi boobo cicitike.—Jobu 34:10.

a Syaazibwene umwi mumakani aakaindi mu Giriki uutegwa Herodotus wamumwaanda wasanu B.C.E., wakaamba kuti basikupandulula bweende bwanyenyeezi alimwi amaloto bamumazuba ngaakali kupona bakali kuzwa mumusyobo wabana Midiyani (Persia).