1-2. a) A ku li mani Eunisi naswona hi swini swikarhatu leswi a nga kumana na swona swaku a djondzisa n’wana wa yena ku tiva Yehovha na Yesu? b) Tlhamusela mufoto wa pajina la ku sungula.

 HAMBILESWI Bibele li kalaka li nga hi byeli nchumu hi ku tsakamisiwa ka Timotiyu, hi nga pimisa hi ndlela leyi mamana wa yena Eunisi a nga tsakisa xiswona nkama lowu yena a nga tsakamisiwa. (Swi. 23:25) Pimisa hi ndlela leyi a nga titwa hi yona nkama Timotiyu a nga nghena ka mati, na a hlekela Loidi vhovho wa Timotiyu, na a mu barasarile. Nkama ku yentxekaka leswo, lweyi a a pfuna Timotiyu swaku a tsakamisiwa a vhela a mu peta ka mati. Se Eunisi a sungula ku rila hi ku tsaka, loko a vona n’wana wa yena a humesiwa matini. Phela Eunisi a a tsakile hikusa a a swi kotile ku pfuna n’wana wa yena ku djondza hi Yehovha na Yesu ni ku tlhela a va rhandza. Kambe hi swini swikarhatu leswi a nga kumana na swona nkama na a djondzisa Timotiyu?

² Timotiyu a kulisiwe ka munti lowu vapsali va yena a va nga li ka wukhongeli la lin’we. Papayi wa yena a a li Mugriki, kambe mamana ni vhovho wa yena a va li Vayuda. (Mint. 16:1) Nkama mamana ni vhovho wa yena va nga va Vakreste, Timotiyu a a li mutsongo, kambe papayi wa yena a nga zanga a va Mukreste. Se Timotiyu a a ta langa wukhongeli lini la kona? Swi nga yentxeka se a a ni ntanga leyi a yi mu pfumelela ku yentxa swiboho hi yexe. Se, a a ta langa wukhongeli la papayi wa yena kumbe a a ta landzela wukhongeli la Vayuda leli a a djondzisiwe lona ku sukela a ha li mutsongo? Kumbe a a ta kombisa lipfumelo ka tidjondzo ta Yesu Kreste a tlhela a va mulandzeli wa yena?

3. Hi ku ya hi Swivuriso 1:8, 9, Yehovha a yi vonisa ku yini minzamu leyi vamamana va yi yentxaka swaku va pfuna vana va vona ku tiyisa wunghanu la vona na Yehovha?

³ Ku fana na Eunisi, vamamana va vanyingi lava nga Vakreste va yi rhandza mindjangu ya vona. Funtshi leswi va swi lavaka i ku  pfuna vana va vona swaku va kulisa wunghanu la vona na Yehovha naswona Yehovha a yi nyika lisima minzamu leyi va yi yentxaka. (Lerha Swivuriso 1:8, 9.) Yehovha a tama a pfuna vamamana lava nga Vakreste swaku va djondzisa vana va vona ku mu rhandza ni ku mu tirhela.

4. Hi swini swikarhatu leswi vamamana va kumanaka na swona namuntlha?

⁴ Vamamana namuntlha, va vilela va tlhela va tivutisa swaku vana va vona va ta langa ku tirhela Yehovha ku fana na Timotiyu kumbe ihim. Vona va vilela hikusa misava ya Sathana yi xengetela vana va vona ku yentxa swa ku biha. (1 Ped. 5:8) Naswona vamamana va vanyingi va kumana ni xikarhatu xa ku kulisa vana na va li voxe kumbe ku va kulisa na va ni nuna lweyi a kalaka a nga tirheli Yehovha. Hi xikombiso, makwerhu lweyi a vitaniwaka Christine * a li: “Nuna wa mina i papayi wa kahle naswona a wu rhandza hintamu ndjangu wa hina. Kambe a a nga swi lavi swaku vana va hina va va Timboni ta Yehovha. Ni vavisekile naswona ni hete malembe ya manyingi na ni rila, ni tlhela ni tivutisa swaku a swi ta kotekisa ku yini swaku vana va hina va tirhela Yehovha.”

5. Hi ta djondza yini ka nhlokomhaka leyi?

⁵ Loko u li mamana lweyi a nga Mukreste, u nga swi kota ku djondzisa vana va wena hi Yehovha ku fana na Eunisi. Ka nhlokomhaka leyi, hi ta djondza swaku u nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa Eunisi loko u djondzisa vana hi leswi u swi vulaka ni leswi u swi yentxaka. Hi ta tlhela hi vona swaku Yehovha a nga ku pfunisa ku yini.

6. Hi ku ya hi 2 Timotiyu 3:14, 15, impsini leswi nga pfuna Timotiyu leswaku a va Mukreste?

⁶ Mamana wa Timotiyu a yentxe hinkwaswu leswi a a swi kota swaku a mu djondzisa “matsalwa ya ku kwetsima” ku sukela na a ha li mutsongo hi ku ya hi matwisiselo lawa Vayuda a va li na wona. Hambileswi a a nga tivi nchumu hi Yesu Kreste, a tirhise Matsalwa swaku a pfuna Timotiyu swaku a va Mulandzeli wa Kreste. Kambe loko se a li jovhem, a swi li ka yena ku langa ku va Mukreste. Phela swa tikomba swaku Timotiyu a ‘tlhamuseliwe kahle a za a kholwa swaku leswi a nga swi djondza i ntiyiso’ lowu taka hi ka Kreste, hileswi mamana wa yena a nga yentxa minzamu swaku a mu pfuna. (Lerha 2 Timotiyu 3:14, 15.) Eunisi a a tsake hintamu hileswi a a djondzise n’wana wa yena hi Yehovha hambileswi a swi lava minzamu. Vito la Eunisi li vuya hi ka rito leli vulaka swaku “ku hlula.” Naswona leswi a nga swi kota ku pfuna n’wana wa yena swaku a tirhela Yehovha, swi vula swaku hikakunene a hlulile naswona a swi kotile ku hlula swikarhatu swaku a pfuna n’wana wa yena swaku a tirhela Yehovha.

7. Eunisi a a ta mu pfunisa ku yini n’wana wa yena ku tama a va Mukreste wa kahle loko se a tsakamisiwile?

⁷ Ku tsakamisiwa ku ve xiboho xa lisima lexi Timotiyu a nga xi yentxa ka wutomi la yena. Kambe mamana wa yena a a tama a vilela hi swaku a a ta yentxa yini loko se a tsakamisiwile. Eunisi a a tivutisa swaku n’wana wa yena a a ta li tirhisisa ku yini wutomi la yena. A a ta va ni vanghanu lava kalaka va nga li kahle, lava a va ta mu xengetela ku yentxa swilo swa ku biha? A a ta ya xikola Atena swaku a djondzisiwa tidjondzo ta filozofiya? A a ta tirhisa nkama, matimba ni wujovhem la yena swaku a lwela ku ganya? Eunisi a a nga ta mu yentxela swiboho Timotiyu, kambe a a ta mu pfunisa ku yini swaku a tiyentxela swiboho swa kahle? A a ta tama a mu djondzisa ku rhandza Yehovha ni ku khensa Yehovha na Yesu hi hinkwaswu leswi va nga mu yentxela, yena ni ndjangu wa yena. Vapsali lava va tirhelaka Yehovha na va li voxe, a hi vona ntsena va kumanaka ni swikarhatu swa ku pfuna vana va vona ku rhandza Yehovha. Na vona lava va nga  chada ni lava tirhelaka Yehovha swa va karhatela ku pfuna vana va vona ku tirhela Yehovha ni ku va lava tshembekaka ka yena. Se, vapsali va nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa Eunisi?

8. Loko u li mamana, u nga mu pfunisa ku yini nuna wa wena lweyi a nga Mboni swaku mi djondzisa vana va n’wina?

⁸ Djondza Bibele ni vana va wena. Loko u li mamana naswona u chade ni munhu lweyi a nga Mboni, Yehovha a lava swaku u mu pfuna ku djondzisa vana va n’wina. Swin’wana leswi u nga swi yentxaka swaku u mu pfuna i ku seketela Wugandzeli la Ndjangu. U nga yentxa leswo, hi ku vulavula kahle hi lunghiselelo leli naswona u pimisa hi swilo leswi u nga swi yentxaka swaku vana va vulavula hi ku chunseka va tlhela va wu tsakela nkama lowu. U nga ha pfuna nuna wa wena hi mavonelo ya leswi mi nga swi yentxaka ka wugandzeli la n’wina. Naswona loko swi laveka swaku vana va n’wina va va ni djondzo ya Bibele hi ku tirhisa buku leli nge: Tikhorisi Hi Wutomi La Ku Kala Li Nga Heli, u nga ha pfuna nuna wa wena swaku djondzo yoleyo yi famba nkama ni nkama.

9. I yini leswi nga pfunaka mamana lweyi a nga ni nuna wa ku kala a nga li Mboni?

⁹ Vamamana van’wana swi lava va djondzisa vana va vona Bibele hi voxe, hileswi va kalaka va nga na vanuna kumbe hileswi vanuna va vona va kalaka va nga li Timboni. Loko ku li swaku swoleswo swa ku yentxekela, u nga vileli hikusa Yehovha a ta ku pfuna. Ma tirhisi kahle mavhidiyo ni mabuku lawa Yehovha a ku nyikaka wona hi ku tirhisa nhlengeletanu swaku u djondzisa vana va wena. Swi ngo yini u vutisa vapsali van’wana swaku u nga ma tirhisisa ku yini mavhidiyo ni mabuku wolawo ka wugandzeli la n’wina la ndjangu? * (Swi. 11:14) Yehovha a nga ku pfuna swaku u bulisana kahle ni vana va wena. Se, khongela ka yena u kombela swaku a ku pfuna ku tiva ku bula na vona ni ku tiva leswi va swi pimisaka. (Swi. 20:5) Swivutiso swa ku fana ni leswi nge ‘hi swini swikarhatu leswi u kumanaka na swona xikola?’ swi nga ku pfuna ku sungula mabulu na vona ni ku tiva swin’wana hi vona.

10. Hi tini tindlela tin’wana leti u nga ti tirhisaka swaku u pfuna vana va wena ku djondza hi Yehovha?

¹⁰ Lavetela tindlela ta ku djondzisa vana va wena hi Yehovha. Bula ni vana va wena hi Yehovha ni swilo swa swinene leswi a nga ku yentxela swona. (Det. 6:6, 7; Esa. 63:7) Leswo i swa lisima, ngopfungopfu loko u ni nkama wa wutsongo lowu u djondzaka na vona kaya. Christine, lweyi se hi nga hi yena a li: “A ni ni nkama wa wutsongo swaku ni djondzisa vana va mina hi Yehovha. Hi mhaka leyo, a ni tirhisa nkama wun’wana ni wun’wana lowu a ni li na wona swaku ni va djondzisa. Hi xikombiso, loko hi tshuka hi famba hi djikadjika kumbe hi khwela xibotana hi tlhela hi fambafamba praya, a ni tirhisa nkama wolowo swaku ni bula ni vana va mina hi swilo leswi Yehovha a nga swi yentxa ni swilo swin’wana leswi a swi ta va pfuna ku tiyisa wunghanu la vona na Yehovha. Loko va ye va kula, ni va pfune swaku va djondza Bibele hi voxe.” Swin’wana leswi u nga swi yentxaka i ku vulavula kahle hi nhlengeletanu ya Yehovha ni vamakwerhu. U nga tshameli ku solasola madoda. Leswo swi ta pfuna vana va wena ku kala va nga tshiki ku kombela ku pfuniwa hi madoda loko swi laveka.

11. Hi ku ya hi Yakobo 3:18, hi mhaka muni swi li swa lisima ku yentxa swaku kaya ku va ni ku rhula?

¹¹ Lwela swaku kaya ku va ni ku rhula. Minkama hinkwayu, u fanele u komba nuna ni vana va wena swaku wa va rhandza. Vulavula ni nuna wa wena hi xihlonipho u tlhela u djondzisa vana va wena swaku va hlonipha papayi wa  vona. Loko u yentxa leswo, akaya ku ta va ni ku rhula naswona swi ta yentxa swaku swi vevukela vana va wena ku djondza hi Yehovha. (Lerha Yakobo 3:18.) Pimisa hi xikombiso xa Jozsef, lweyi a nga mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka aRomania. Nkama na a li mutsongo, papayi wa yena a a va karhatisela wutomi hileswi a a nga swi lavi swaku vana va yena va tirhela Yehovha. Jozsef a li: “Minkama hinkwayu mamana a zama swaku akaya ku va ni ku rhula. Loko papayi a ya a kombisa mona, mamana a a ya a kombisa wunene. Naswona loko minkama yin’wana a vona swaku a hi nga mu yingisi kumbe ku mu hlonipha papayi, a a bula na hina hi buku la Vaefeza 6:1-3, a tlhela a vulavula hi wumunhu la linene leli papayi a a li na lona ni ku hi pfuna ku twisisa swaku hi mhaka muni hi fanele hi mu hlonipha. Phela leswo swi yentxe swaku hi hanya hi ku rhula.”

12. Hi ku ya hi 2 Timotiyu 1:5, xikombiso xa Eunisi xi mu pfunise ku yini Timotiyu?

¹² Lerha 2 Timotiyu 1:5. Eunisi a ve xikombiso xa xinene ka Timotiyu. A nga ha va a mu djondzise swaku lipfumelo la ntiyiso li kombisiwa hi mintirho. (Yak. 2:26) Timotiyu a swi vonile swaku leswi mamana wa yena a a swi yentxa a swi kombisa swaku a mu rhandza hintamu Yehovha. A tlhele a vona swaku leswi mamana wa yena a a tirhela Yehovha a swi mu yentxa a tsaka. Se, xikombiso xa Eunisi xi mu pfunise ku yini Timotiyu? Mupostolo Pawulo a hlaye swaku Timotiyu a a ni lipfumelo la ku tiya ku fana ni mamana wa yena. Leswo a swi yo tiyentxekela. Timotiyu a vone xikombiso xa xinene xa mamana wa yena a tlhela a xi tekelela. Na vona vamamana vavanyingi va swi kotile ku pfuna mindjangu ya vona ku tirhela Yehovha ‘na va nga zanga va vula nchumu.’ (1 Ped. 3:1, 2) Se loko u li mamana u nga swi kotisa ku yini ku yentxa leswo?

13. Hi mhaka muni mamana a fanele a swi nyika lisima ku tiyisa wunghanu la yena na Yehovha?

¹³ Ku tiyisa wunghanu la wena na Yehovha swi fanele swi va swa lisima ku tlula hinkwaswu. (Det. 6:5, 6) Ku fana ni vamamana van’wana, u yentxa minzamu ya yinyingi swaku u hlayisa vana va wena. Hi xikombiso, u tirhisa nkama ni male ya wena, funtshi minkama yin’wanyana ni ku yetlela a wu yetleli swaku u nyika vana va wena leswi lavekaka. Kambe a wu fanelanga u tshika swilo leswo swi ku sivela ku tiyisa wunghanu la wena na Yehovha. Minkama hinkwayu, tinyiki nkama wa ku khongela, wa ku va ni djondzo ya Bibele ni wa ku ya mintlhanganwini. Loko u yentxa leswo u ta tiyisa wunghanu la wena na Yehovha u tlhela u va xikombiso xa xinene ka ndjangu wa wena ni ka vanhu van’wana.

14-15. U djondza yini ka xikombiso xa Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Vona xikombiso xa majovhem lawa ma nga djondza hi Yehovha hi mhaka xikombiso xa xinene xa vamamana va wona. Leanne n’wana makwerhu Christine a te: “A hi nga djondzi Bibele loko papayi a li kaya, kambe mamana a a nga tshiki ku ya mintlhanganwini. Hambileswi a hi nga na wutivi la linyingi hi Bibele, leswi mamana a a swi yentxa swi hi pfune ku va ni lipfumelo la ku tiya. Naswona swi hi pfune ku vona swaku leswi Timboni ta Yehovha a ti swi djondzisa a ku li ntiyiso, hambileswi a hi nge se sungula ku ya mintlhanganwini.”

¹⁵ Maria lweyi papayi wa yena a a hlupha ndjangu wa yena hi mhaka ya ku ya mintlhanganwini a li: “Mamana wa mina i munhu wa ku a nga chavi nchumu. A nkama na ni li mutsongo, a ni yala ku yentxa swilo hi ku chava leswi van’wana a va ta swi vula hi mina. Kambe ku vona ndlela leyi Yehovha a a li wa lisima hi yona ka mamana, swi ni pfunile ku tama ni tirhela Yehovha na ni nga chavi vanhu.” João lweyi papayi wa yena a a tsimbisa swaku ndjangu wa yena wu bula hi  Yehovha kumbe hi Bibele akaya a li: “Swi nga yentxeka leswi nga ni pfuna i ku vona swaku mamana a a yentxa hinkwaswu leswi a a swi kota swaku a tsakisa Yehovha, hambileswi papayi a a nga swi lavi.”

16. Loko u li mamana, xikombiso xa wena xi nga va pfunisa ku yini van’wana?

¹⁶ Vamamana khumbukani swaku xikombiso xa wena xi nga va pfuna van’wana. Xi nga va pfunisa ku yini? Vona swaku xikombiso xa Eunisi xi mu pfunise ku yini mupostolo Pawulo. Mupostolo Pawulo a vule swaku lipfumelo leli Timotiyu a a li na lona la ku kala wukanganyisi, hi leli Eunisi ‘a nga rhanga a va na lona.’ (2 Tim. 1:5) Swi nga yentxeka Pawulo a vone lipfumelo la Eunisi ni la Loidi ka khambi la ku sungula leli a nga ya pfuxela aLixtra ka liyendzo la yena la ku sungula. Naswona swi nga yentxeka a va pfunile swaku va va Vakreste. (Mint. 14:4-18) Pimisa hi leswi: Nkama Pawulo a nga tsalela karta Timotiyu loko se ku hundze 15 wa malembe, a a ha khumbuka lipfumelo la Eunisi leli a nga li kombisa hi mintirho, naswona a vule swaku i xikombiso xa xinene lexi a xi fanele xi tekeleliwa. Swa tikomba swaku xikombiso xa Eunisi xi mu pfunile mupostolo Pawulo ni Vakreste van’wana va nkama wolowo. Se, loko u li mamana lweyi a wundlaka vana na a li yexe kumbe nuna wa wena a nga tirheli Yehovha, u nga tiyiseka swaku xikombiso xa wena xi nga pfuna ndjangu wa wena ni van’wana.

17. U nga yentxa yini loko swi tikomba ingi n’wana wa wena a nga swi tsakeli ku tirhela Yehovha?

¹⁷ U nga yentxa yini loko swi tikomba ingi  n’wana wa wena a nga swi tsakeli ku tirhela Yehovha? Hambiloko u yentxe hinkwaswu swaku u mu djondzisa, khumbuka swaku, leswaku n’wana wa wena a sungula ku tirhela Yehovha swi lava nkama. Hi ku ya hi leswi swi kombisiwaka ka mufoto, loko u byala mbewu, u nga ha tivutisa leswaku swi ta koteka kuva mbewu yi kula yi tlhela yi humesa mihandzu. Hambileswi u kalaka u nga tiyiseki swaku mbewu yoleyo yi ta humesa mihandzu, u tama u cheletela mati leswaku swi koteka leswaku yi humesa mihandzu. (Marku 4:26-29) Hi ku fanana loko u li mamana, minkama yin’wana u nga ha tivutisa swaku minzamu leyi u yi yentxaka indjhe ya va pfuna vana va wena swaku va mu rhandza Yehovha. I ntiyiso swaku a wu nge va yentxeli swiboho vana va wena, kambe u nga tama u yentxa leswi u swi kotaka swaku u va djondzisa naswona loko u yentxa leswo u ta va u va pfuna swaku va kota ku va vanghanu va Yehovha. —  Swi. 22:6.

18. Yehovha a nga va pfunisa ku yini vana va wena swaku va va vanghanu va yena?

¹⁸ Ku sukela khale, Yehovha a pfuna majovhem swaku ma va vanghanu va yena. (Pis. 22:9, 10) Phela Yehovha a nga va pfuna vana va wena swaku va va vanghanu va yena loko va swi lava. (1 Kor. 3:6, 7) Hambiloko vana va wena va nga mu tirheli hi mbilu hinkwayu Yehovha, Yena a ta tama a va rhandza. (Pis. 11:4) Hambiloko va yentxa nchumu wa wutsongo lowu ‘kombisaka swaku va lava ku kuma wutomi la ku kala li nga heli,’ Yehovha a ta va pfuna swaku va va vanghanu va yena. (Mint. 13:48; 2 Tikro. 16:9) A nga ku pfuna swaku u hlaya leswi lavekaka hi nkama wa wunene, swaku u pfuna vana va wena. (Swi. 15:23) Kumbe a nga tirhisa makwerhu abandleni swaku a va pfuna ni ku va tiyisa. Naswona hambiloko se va kulile, Yehovha a nga va pfuna ku khumbuka swilo leswi u nga tshama u va djondzisa. (Yoh. 14:26) Loko u tama u djondzisa vana va wena hi leswi u swi vulaka ni leswi u swi yentxaka, Yehovha a ta ku hakela.

19. Hi mhaka muni u tiyiseka swaku Yehovha a ta ku yamukela?

¹⁹ Yehovha a ta tama a ku rhandza, ku nga na mhaka swaku hi swini swiboho leswi vana va wena va swi yentxaka. Yena wa ku rhandza hikusa na wena wa mu rhandza. Loko u li mamana lweyi a wundlaka vana na a li yexe, Yehovha a ku tshembisa swaku a ta va Papayi ka vana va wena naswona a ta ku vhikela. (Pis. 68:5) A wu swi tivi swaku vana va wena va ta langa ku mu tirhela kumbe ku kala va nga mu tirheli Yehovha. Kambe loko u tshemba swaku Yehovha a ta ku pfuna u tlhela u yentxa hinkwaswu leswi u swi kotaka, yena a ta ku yamukela.