1-3. (a) Baa hala a yé jam li ntomb inyu Ester i kôôge bebee ni yééne i ane i nlôm? (b) Lelaa kiñe a nleege Ester?

ESTER a yé kôôge bebee ni yééne i ane, ñem wé u mbép ni ngui. Mbok yosôna i yé nwee kayéle a nok makôô mé kiki ma nke munu isi, yak kiki mambot mé ma nwagha. A gwé bé ngéda i béñge bilama bi ndap kiñe, mbiñ i ngok i i yé mu, to nyôl u u yé mboñok ni mabam ma e sidar, ma ma nlôl letee ni Lébanôn. Mahoñol mé momasô ma yé mbogok yak mut a yii i yééne i ane. Niñ i Ester i yé i moo ma mut nu.

² Kiñe a nun Ester kiki a nkôôge nye bebee. I mbus, a nand nye ntoñgo wé, hala a nkobla le Ester a’ wo bé. Ni liboñok lini, kiñe a ñunda le a nwéhél nye to hala kiki a nlo i bisu gwé ibabé le a naña nye. Kiki a mpam bebee ni yééne i ane, Ester a nsambal woo, a tihba lisuk li ntoñgo u kiñe lôñni ñem u mayéga.​—Ester 5:1, 2.

³ Hiki yom i Kiñe Ahasuérus i ñunda le a gwé lipémba ni lingwañ. I nene le mambot ma bikiñe bi Lôk Persia ha ngéda i, ma bé hee mbôgôl ni mbôgôl didun di dolar. Ndi Ester a nyimbe le nlôm a mbéñge nye ni mis malam; a ngwés yaga nye wé ntén. A nkal Ester le: “A kiñemuda le Ester, u mbat kii? U nyagal ki kii? Ngo to i ba yaa pes ane yada, y’a tina we!”​—Ester 5:3.

4. Imbe ndutu Ester a nke boma?

⁴ Ester a ñunda le a gwé hémle i ngui ni makénd. A mban ñem, a loo i bisu bi kiñe inyu sôñ litén jé le li tjiba bañ. Ipam nano, mam ma yé tagbe loñge, ndi ndutu i ngi yii i bisu. A nlama kwés ini kiñe i ngôgôp nkaa le ntipék wé nu a mbôdôl ñem a nlugha nye le a tjé litén li Ester jolisô. Lelaa a’ bôdôl nkwel? Kii hémle yé i niiga bés?

5, 6. (a) Lelaa Ester a noñ yom i yé ntilga i kaat Ñañal 3:1, 7? (b) Inyuki di nla kal le Ester a nkwélés nlôm ni pék?

⁵ Baa Ester a nlama yelene kiñe jam li, i bisu bi bôt bobasô? Ibale a mboñ hala, kiñe a nla wo nyuu. Hala a nla ki ti Haman pôla i tañ bisoman bi. Kii a nlama ni boñ? Mbôgôl ni mbôgôl ñwii i bisu bi ngéda, kiñe Salômô a tila le: “Hiki jam li gwé wé ntéak ngéda, . . . ngéda i mom nwee, ni ngéda i pot.” (Ñañal 3:1, 7) Di nla hégda le mut hémle le Mardôkai a bi lama niiga ngond yé ngwalakbel nya matiñ i. I nene le Ester a bi tibil nok nseñ u yé i pohol “ngéda i pot.”

⁶ Ester a nkal kiñe le: “Ibale hala a nlémél kiñe, wee kiñe ni Haman ba loo len i dina me nkôôbana kiñe.” (Ester 5:4) Kiñe a neebe, a ti Haman oda le a tôl bañ. Baa u ntehe lelaa Ester a mpot ni pék? A nyidis nlôm i mis ma bôt, a pohol ki loñge homa inyu toñle nye nduña yé.​—Añ Bingéngén 10:19.

7, 8. (a) Lelaa Ester a nkôôba dina jé li bisu? (b) Kii Ester a mbem inyu pôdôs kiñe?

 ⁷ Ibabé pééna, Ester a ntibil kôôba i dina li, a nlamb bijek nlôm a nlôôha gwés. A nkôôba yak loñge wai le ngéda bakén bé ba nyo yo, ba kahal nwemla. (Tjémbi 104:15) Ahasuérus a ntégbaha loñge ngéda ngandak. Mbus ha, a témb a bat Ester yom a nyéñ. Baa ngéda i nkola le a pot?

⁸ Ester a nyi le to! Ndi a naña kiñe bo Haman i dina li nyônôs iba, i kel i noñ. (Ester 5:7, 8) Ndi kii a ngi bemek inyu pot? U hôya bañ le mbén i bi pam le Ester ni litén jé ba nlama tjiba. Inyu hala nyen Ester a nyéñ loñge ngéda inyu pot, he la bé ngandak bôt i nwo. Jon a nhônba inyu kônde unda nlôm le a ngwés nye ngandak.

9. (a) Inyuki wongut i yé lem ilam kiyaga? (b) Lelaa di nla kôna wongut i Ester?

⁹ Wongut i yé lem ilam ngandak, ndi i ntôl bé. To hala kiki ñem u ségi nye le a pala pot, Ester a mbem loñge ngéda.  Ndémbél yé i yé nseñ ngandak inyu yés inyule bésbobasôna di ntehe ngitelepsép. Ibale di nsômbôl kwés mut ngomin nkaa le a kodol ngim jam, di nlama kôna Ester, di bana wongut kiki nye. Kaat Bingéngén 25:15 i nkal le: “Ni ngandak lima nyen ba ñôt ñane, yak hilémb hi mpot mayembe hi’a bôk hés.” Ibale di mbana wongut, di bem loñge ngéda, di pot ki ni ñemlima kiki Ester; d’a yémbél yak ngolba i nlet kiki hés. Baa Yéhôva, Djob li Ester, a nsayap pék ni wongut yé?

10, 11. (a) Kii imboñ le Haman a kañ su i ngéda a nyodi i dina li bisu? (b) Mambe maéba nwaa ni mawanda mé ba nti nye?

¹⁰ Wongut i Ester i mboñ le mam ma tagbe i nya i yé hélha. Haman a nyodi i dina li bisu, a bak “maséé, ñem u hagak ki” nye le kiñe bo nwaa ba nti nye nya lipém i. Ndi ngéda Haman a mpam i likôga li ndap kiñe, a ntehe Mardôkai, man  Lôk Yuda nu a ntjél ôôp i bisu gwé. Kiki pes jôm ni itan munu kaat ini i mbôk i niiga bés, Mardôkai a ntjél bé ôôp inyule a ngwés bé suhul nyemede isi ngomin, ndi kiññem yé lôñni maada mé malam ni Yéhôva mon ma nsôña nye i boñ hala. Ndi Haman a ntehe bañ nye, “a legda ni hiun.”​—Ester 5:9.

¹¹ Ngéda Haman a nkal nwaa lôñni mawanda mé jam li, ba nti nye maéba le a kôôba kék i gwé ntel u 22 méta, a bat ki kiñe kunde i péni Mardôkai mu. Hala a nlémél Haman ngandak. I nlélém ngéda, a nti oda le ba pala bôñha kék i.​—Ester 5:12-14.

12. (a) Kii i mboñ le kiñe a bat le ba éñél nye bikôntô bi loñ? (b) Limbe jam li ñéña mu?

¹² Ndi kiñe a nañal nkoda i u u. Bibel i nkal le: “Kiñe i la bé ke ’ilo i u u,” kayéle a ti oda le ba lona bikôntô bi loñ, ba añ ki gwo i bisu gwé. Mu kiki ba ñañ, yak jimb inyu nol Ahasuérus, li Mardôkai a bi yelel, li éña. Kiñe a ngi hoñlak jam li. Ba bi gwel i bôt ba bi jubul nye i jimb, ba nol bo. Ndi kii ba bi bôñôl Mardôkai nu a bi yelel i jimb li? Kiki kiñe a mbat mbadga i, ba timbhe nye le ba bi bôñôl bé nye yom yo ki yo.​—Añ Ester 6:1-3.

13, 14. (a) Lelaa mam ma mbôdôl ôbi inyu Haman? (b) Kii nwaa ni mawanda ma Haman ma nkal nye?

¹³ Kiki kiñe a nok hala, a unup. A nsômbôl yi bambe bôt ba ngomin ba yé ha bebee, ba ba nla hôla nye i kodol jam li. Loñge jam, Haman a yé ha. I nene le a mpule i ndap kiñe i kegla ini inyu bat kunde i nol Mardôkai. Ndi Haman nye ngi to pot, kiñe a bat nye le a kal nye lelaa ba nla ti i mut kiñe a ngwés lipém. Kiki a nhoñol le nyen kiñe a mpôdôl, a nkal le ba nlama ti mut nu lipém i mbamba: Ba ha nye mbot i kiñe, ba bédi nye ngii hosi i kiñe; mut ngomin a hiômna nye i tison i Susan yosôna, ndi a béghak nye i mis ma bôt bobasôna. Noode le hégda lelaa su u nsañ Haman ngéda a nok le Mardôkai nyen a nlama kôhna lipém li. Ndi njee kiñe a mpohol inyu bégés Mardôkai i mbamba? Haman nyemede mede!​—Ester 6:4-10.

¹⁴ Lôñni liyot jolisôna nyen Haman a mboñ bôlô ini, i i yé kokse keñi inyu yé. Ngéda a mal, a nke ngwéé i mbai yé. Lisañ lini, nwaa ni mawanda mé ba nkal nye le ba ntehe bé jam li loñge; le a yé mbén i yémbél i sañ a njôs Mardôkai.​—Ester 6:12, 13.

15. (a) Wongut i Ester i nlona nye bimbe bisai? (b) Inyuki “i bana lem i bem,” i yé loñge jam?

 ¹⁵ Wongut i Ester i ntinde nye i bem le kel ipe i tagbe ilole a mbat kiñe jam a gwé ngôñ. Hala a nti Haman ngéda le a tibil tém soñ yé nyemede. Ni ntehe bé le Yéhôva nyen a mboñ le kiñe a lal péé? (Bingéngén 21:1) Inyu hala nyen Bibel i nkal le di ba “bebee i bem” Djob! (Añ Mika 7:7, MN.) Ibale di mbem Djob, a nla mélés mandutu més iloo kiki di nla hégda bésbomede.

16, 17. (a) Lelaa “ngéda i pot’ i nkola inyu Ester? (b) Mambe maselna ma yé ipôla Ester ni Vasti, nlômbi nwaa kiñe?

¹⁶ Ester a nla bé boñ le kiñe a hônba iloo ha. I dina li nyônôs iba, a nlama kal kiñe jam a gwé i ñem. Ndi lelaa a’ boñ hala? Kiñe nyemede nyen a nti Ester pôla i, ngéda a ntémb a bat nye kii i nkon nye ngôñ. (Ester 7:2) “Ngéda i pot” i nkola inyu Ester.

¹⁷ Di nla hégda le Ester a mpala soohe ikété ñem wé, mbus a kal le: “Ibale me nléba karis i mis moñ, a kiñe, ni ki le ibale hala a nlémél kiñe, ti me niñ, yon me nyagal, yak loñ yem, yon me nyét.” (Ester 7:3) Baa u ntehe le Ester a ñunda kiñe le a mbôdôl nye ñem le a ga pémés mbagi sép? Ester a yé maselna ngandak ni Vasti, nlômbi nwaa kiñe, nu a bi kôôba yan nlôm! (Ester 1:10-12) Jam lipe li yé le, Ester a ñôm bé kiñe nsohi le a gwé njom i bôdôl Haman ñem. Ndi a nsoohe kiñe le a sôñ nye le a pei nyemb.

18. Lelaa Ester a nyelene kiñe jam li ntééñga nye?

 ¹⁸ I jam Ester a mbat li nlama hélés kiñe ngandak, li ntihba ki nye ñem. Njee a mban ñem i boñ kiñemuda béba? Ester a nkônde kal le: “Me ni loñ yem di nuñlana le ba bôm bés, di nôla, di tjiba. Ibale di nuñlana ndigi i ba minkol ni ngond mabii, ki me nyén nwee. Ndi njiiha ini i kôli bé, hala kiki i ntihba kiñe.” (Ester 7:4, MN) Yimbe le Ester a mpôdôl jam li ntééñga nye ni maliga, a kônde ki le a bak le a yén nwee ibale ba yilhaga ndik bo minkol. Ndi a nlama añle kiñe nyemb i litén jé inyule yak kiñe a ga nimis mu.

19. Kii ndémbél i Ester i nla niiga bés inyu bana likeñge li ôt mut i boñ jam?

¹⁹ Ndémbél i Ester i niiga bés likeñge li ôt mut i boñ jam. Ibale jam li ntééñga we, ndi u nlama kwélél jo ni mut u ngwés tole ni mut nu a gwé kunde i ngii yoñ, yi le u nlama bana hônba, bibañga bi ntina lipém, u podok ki ni maliga.​—Bingéngén 16:21, 23.

20, 21. (a) Lelaa Ester a nyelel jimb li Haman? (b) Hala a ntinde kiñe i boñ kii? (c) Ngéda Haman a nyeli, lelaa a ñunda le a yé hikokoñ?

²⁰ Ha nyen Kiñe Ahasuerus a mbat le: “Njee nu? A yé hee, nu a nhégda i boñ hala i ñem wé?” Baa u ntehe Ester a nand noo, a kalak le: “Nkolba ni mbala a yé Haman, béba mut ini.” Haman nunu ñem u nsagi, mbolo yé i nyeli. Noode hégda lelaa kiñe a nkala ni hiun ngéda a nyi le ntipék wé nu a bôdlak ñem, nyen a lugha nye i sane mbén i i nti oda i nol nwaa wé nu gwéha. Kiñe a mpala pam inyu ke i wom u ndap kiñe, inyu tibil soñda.​—Ester 7:5-7.

 ²¹ Haman a yé hikokoñ hi mut mandon. Kiki a nyeli, nye nunu a nkwo i makôô ma kiñemuda inyu soohe nye. Ngéda kiñe a ntémb a loo, a nkoba Haman i ngii nañi i kiñemuda, a soohege nye. Ikété hiun, a nkal le Haman a yé noode nañlana nwaa wé ikété ndap yé nyemede kiñe. Haman a nôgda le nyemb yé i nkola. Ba nhô Haman su, ba kena nye. Ñwak kiñe wada u nkal kiñe le Haman a bi téé mbôñgô kék inyu péni Mardôkai. Ahasuérus a nti oda ngélé yada le ba péni Haman mu kék i.​—Ester 7:8-10.

22. Lelaa ndémbél i Ester i niiga bés le di lehel bañ ñem, di bana bañ bibuk bibe, di nimis bañ to hémle yés?

²² Munu nkoñ isi wés het ngitelepsép i nai, di nla pala hoñol le di yé mbén i kôhna mbagi sép. Baa yak we u ma bana mahoñol ma? Ester nye a bi lehel bé ñem, a bi bana bé nyo mbe, a nimis bé to hémle yé. Ngéda ngeñ yé i bi kola, a bi pot ni makénd inyu nit maliga, a bana ki hémle le kiki a mboñ jé, yak Yéhôva a ga boñ jé. Yak bés di nlama boñ nlélém! Ibôdôl i dilo di Ester, Yéhôva a nhéñhaga bé. A ngi gwé ngap i gwel bibéba bi bôt ikété dipa tjap bomede, kiki a boñ ni Haman.​—Añ Tjémbi 7:12-17.

23. (a) Lelaa Kiñe i mbom Mardôkai bo Ester? (b) Lelaa mbañ Yakôb a bi ti i nañi yé i nyemb i bi yônôl Benyamin? (Béñge nkéñég matila le “ Mbañ i bi yon.”)

²³ Kiñe a nsôk a yi njee Mardôkai a yé toi: Nyen a bi yelel jimb ba bi ôô inyul nol nye kiñe, a bak ki isañ lihôlôs nu Ester. Ahasuérus a nti nye tel i Haman, kayéle a yila mut nu bisu i mbus kiñe. Kiñe i nti Ester soso ndap i Haman ni ligwañ jé jolisôna. Ester a ntéé Mardôkai i ngii ndap i.​—Ester 8:1, 2.

24, 25. (a) To hala kiki a bi mal yelel jimb li Haman, inyuki nduña i Ester i yé ngi mal? (b) Lelaa Ester a ntémb a lek joo jé inyu ngélé i nyônôs iba?

²⁴ Nano kiki Ester bo Mardôkai ba mpei, baa nduña i kiñemuda i mal? To, inyule a ntôñ ndik bé nyemede. Ha ngéda i, mbén i Haman inyu nol Lôk Yuda yosôna i bé ke ni nkoñ  wonsôna. Inyu tibil pohol hilo a bé lama yônôs njômbi yé, i nene le Haman a bi gwélél makañ, a leñ Pur tole mbam. (Ester 9:24-26) Ngandak sôñ i bé lama tagbe ilole kel i i nkola. Ndi, ngéda i mpala tagbe. Baa ba nla keñgle njiiha ini?

²⁵ Kiki Ester a ntôñ ndik bé nyemede, a ntémb a nlek joo jé. A ntiimba ke i bisu bi kiñe ibabé le nunu a naña nye. Lini lisañ, a ñee inyu litén jé, a soohe nlôm le a héñha mbén yé. Ndi mambén kiñe i Persia i mpémés ma nla bé héñhana. (Daniel 6:12, 15) Jon kiñe a nti Ester bo Mardôkai kunde i tila mbén i mondo. Ini mbén i nti Lôk Yuda kunde i sôñ bomede. Bakena ñwin i ngii hosi ba nke bahoma bobasôna ba nkoñ, inyu legel Lôk Yuda unu ñwin nlam. Hanano Lôk Yuda i ntémb i bana botñem. (Ester 8:3-16) Di nla hoñol lelaa Lôk Yuda i bé yoñ bijôl bi gwét mu soso nkoñ u wonsôna, i kôôbaga inyu jo gwét, jam le ba bé bé le ba boñ ibale mbén mondo i pam bé. Ndi mbadga i nlôôha ba nseñ i yé le: Baa “Yéhôva nu mintôñ” a’ ba ni litén jé?​—1 Samuel 17:45.

26, 27. (a) Umbe ntén yémbél Yéhôva a bi ti litén jé? (b) Tjiba i bon ba Haman i nyônôs imbe mbañ?

²⁶ Hilo hi gwét hi nkola bañ, litén li Djob li yé nkôôbaga.  Hanano, yak bôt ba ngomin ba nkoñ Persia ba yé i pes yap, inyule ñwin u nke homa nyensôna le mut nu bisu i mbus kiñe a yé man Lôk Yuda le Mardôkai. Yéhôva a nhôla litén jé i yémbél gwét i nya i mbuma ñañ. Ibabé pééna, nyen a nsôñ litén jé, kayéle a sôña baoo bap i boñ bo béba. *​—Ester 9:1-6.

²⁷ U héya hala, Mardôkai a nla bé tibil gwel nson ikété ndap Haman, inyule ntel bon ba béba mut ini ba yé i niñ, a’ kon woñi inyu niñ yé. Jon yak bo ba bi nôla. (Ester 9:7-10) Hala a nyônôs mbañ yada i Bibel, inyule Djob a bi bôk pot inyu tjiba i Lôk Amalek yosôna inyule ba bi unda le ba yé baoo bakeñi ba litén li Djob. (Ndiimba Mbén 25:17-19) I nene le bon ba Haman ba bé yaga ikété bôt ba nsôk ba lini litén Djob a bi tiihe.

28, 29. (a) Inyuki sômbôl i Djob i bé le Ester ni litén jé ba jo gwét? (b) Inyuki Ester a yé bés loñge ndémbél i len ini?

²⁸ To hala kii a bé a ngi yii ngond muda, Ester a bi gwel minson minkeñi, kiki bo i kôôba mambén ma ma bi lona gwét ni tjiba. Hala a bé bé jam li ntomb. Sômbôl i Yéhôva i bé le ba sôñ litén jé le li tjiba bañ; mu litén li Israel nyen Mésia a bé lama lôl, nyetama ki nyen a yé botñem inyu bôt ba binam bobasôna! (Bibôdle 22:18) I len ini, bagwélél ba Djob ba yé maséé i yi le, ngéda Mésia a bi lo hana isi, hala wee Yésu, a bi sôña banigil bé i ke i gwét.​—Matéô 26:52.

²⁹ To hala, bikristen bi nyoñ ngaba i gwét i pes mbuu. Satan a yé nayak i mélés hémle yap ipañ Yéhôva. (Añ 2 Korintô 10:3, 4.) Kinje bisai di gwé le Ester a nyigle bés ndémbél ilam! Yak bés di kôna nye. Inyu unda le di gwé bañga hémle, di gwélél pék ni wongut inyu ôt bôt i yoñ makidik, di bana makénd, di ba ki bebee i lek joo jés inyu sôñ lôk kéé yés i bôlôm ni i bôda.